فاز جدید حمله به‌تیم‌مذاکره‌کننده؛با سانتریفیوژ و کلندری

آنها که تا دیروز تناسب اقداماتی که ایران باید انجام دهد تا تحریم ها رفع شود را به چالش می کشیدند، جای خود را به کسانی داده اند که با استناد به واژه هایی چون سانتریفیوژ ، میله سوخت و کلندری ، برجام را موجب بر باد رفتن دستاوردهای هسته ای ایران می دانند.

در میان همه نقد های فنی، تند ترین ها را محمد جواد لاریجانی در یک گفت و گوی تلویزیونی بیان کرد، به طوری که جملاتش به سرعت در فضای مجازی پیچید.

حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین المللی فردای آن روز در فضای مجازی نوشت: « آقای محمد جواد لاریجانی دیشب در برنامه گفتگوی ویژه خبری مواردی عجیبی را مطرح کرد که جا دارد سخنان ایشان نقد شود از جمله گفت اکسید اورانیوم آشغال است!! طراحی راکتور اراک از سال 1360 به مدت 15 سال طول کشید یعنی نیروگاه اراک از سال 1375 ساختش شروع شد و تا سال 1390 یعنی پانزده سال بعد ادامه یافت و تا 90 درصد پیشرفت داشت!! یعنی ایران در دوران جنگ مشغول طراحی راکتور هسته ای آب سنگین بوده است!! از همه جالبتر ایشان تحقیق و توسعه را در توافق برجام در عمل تعطیل شده تلقی کرد. اقای لاریجانی می گفت مذاکره کنندگان زحمات سی ساله ایران را در راکتور اراک نابود کردند.»

مشخص بود فاز جدید حمله به تیم مذاکره کننده ، از ناحیه فنی است تا دستاورد 22 ماه آن را به چالش بکشد.

جواد لاریجانی که در حال حاضر رییس پژوهشگاه دانش های بنیادی است در گفت و گوی ویژه خبری صدا و سیما گفت: می گویند شما آن استوانه که فولاد هسته ای است را از راکتور آب سنگین اراک بیرون بکشید و تمام دهلیز های آن را که به آن کلندری می گویند با بتن پر کنید. خب این نهایت تحقیر یک ملت است. چرا ما چنین کاری کنیم؟ به نظر من حتی یک سر سوزنی هم که داریم نباید از بین ببریم. این را بچه های ما ساخته اند. 

گفته اند فردو که 80 متر زیر زمین است را تبدیل به آزمایشگاه کنیم. مگر دیوانه ایم که مرکزی که 80 متر زیر زمین است را تبدیل به آزمایشگاه کنیم؟ این چه حرفی است؟ فردو جایی است که ما غنی سازی 20 درصدی انجام دادیم و باید مرکز غنی سازی باشد. به نظر من نصف سانتریفیوژهای نطنز هم باید به آنجا ( فردو) برود. ما وقتی فردو را تعطیل می کنیم باید ببینیم منطقش چیست؟ منطق آنها با تقاضای تعطیلی فردو این است که ما آنجا قایم می شویم واگر آنها خواستند ما را ببینند نمی توانند ولی این که حرف مفتی است.ما به آنها می گوییم بیاید فردو را ببینید.

بعد از این توافق نامه اگر بنا است که ما منابع طبیعی خود را زباله کنیم ، اصلا غنی سازی حرام است. منابع ارزشمند اورانیوم طبیعی را نباید تبدیل به زباله کنیم. هیچ ادم عاقلی چنین کاری می کند؟ پس بهتر است همه را متوقف کنید.

آنها پذیرفته اند 6 هزار سانتریفیوژ اورانیوم را 3.5 درصد غنی سازی کنند. اما گفته اند این میزان اورانیوم نباید بیشتر از 300 کیلوگرم باشد. این به معنای از بین رفتن منابع اورانیوم ایران است زیرا بیش از 300 کیلوگرم اورانیوم 3.5 درصد یا باید با میله سوخت تبدیل یا اکسید شود.

تبدیل اورانیوم غنی شده به اکسید یعنی تولید آشغال و این درخواست امریکایی ها یعنی ایران منابع اورانیوم خود را به آشغال تبدیل کند.

چند روز بعد از این اظهارات؛ تیم مذاکره کننده هسته ای میهمان دانشگاه علامه طباطبایی در نشستی علمی بود. سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده از فضای مثبت جلسه تمجید کرد ولی گفت که « ذهنش برای پاسخگویی به انتقادها تنظیم شده » و از فرصت برای پاسخگویی به این انتقادها استفاده کرد.

او گفت: هر جا صحبت می شود ابتدا از زحمات تیم تقدیر و تشکر می شود و بعد به اما می رسند و شروع می کنند تیم را کوبیدن. البته تعدادی هم مخالفت می کنند که رنگ و بوی دیگری دارد، مثلا در وسط جراحی لوله اکسیژن را قطع می کردند و یا حرف هایی را می زدند که طرف مقابل از آنها استفاده می کرد و الان هم کم و بیش ادامه دارد. 

ما هم وظیفه پاسخگویی داریم، اما برای یک جمع محدودی واقعا از حد و مرز گذشته و از جنبه انتقاد به جنبه لجاجت رسیده است. هرچه توضیح هم داده می شود اثر ندارد و ظاهرا هم قرار نیست اثر کند. 

خیلی از سوالات و ابهام ها جای تاسف دارد و در جاهایی همچون صداوسیما توسط کسانی مطرح می شود که مدعی هستند مطلعند، فیزیکدان و یا استراتژیست هستند، اما کاملا خلاف واقع حرف می زنند. 

عراقچی گفت: بعضی ها تلاش می کنند که بگویند 1929 بر 2231 ترجیح دارد یا این که وانمود کنند 1929حق غنی سازی را به رسمیت شناخته بود. خیلی از مواقع متن برجام را نخوانده اند. یکی از نمونه های ادعایی این است که مواد غنی سازی شده به زباله تبدیل شود؛ اگر متن را می خواندند مشخص بود که یا باید به سوخت تبدیل شود و یا در قبال دریافت مواد اولیه فروخته شود. 

سیروس ناصری عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای هم گفت که با جواد لاریجانی دوست است و او را فردی شوخ طبع می داند ولی از او خواست این سخنانش را اصلاح کند چون این شوخی اصلا خنده دار نیست.

ناصری در این باره که پرکردن دهلیزهای استوانه راکتور اراک نهایت تحقیر یک ملت است، گفت: ملت ایران بسیار بزرگتر از آن است که با یک موضوع پیش پا افتاده مانند چگونگی انبار کردن ابزاری که قرار نیست از آن استفاده کنیم ، تحقیر شود.

وی افزود: دکتر محمدجواد لاریجانی از دوستان بسیار خوب بنده است. شما شاید بیشتر چهره سیاسی و علمی دکتر لاریجانی را بشناسید، اما من ایشان را از نزدیک می شناسم. آقای جواد لاریجانی بسیار شوخ طبع هستند و ضمنا در وضعیت هایی که از نظر ژورنالیستی یک وضعیت زبده است، کاملا خبره است که چگونه از این وضعیت ها استفاده کند. 

به عنوان یک دوست و با شناختی که از ایشان دارم، توصیه می کنم با بررسی مجدد در مورد بعضی از مطالبی که گفته اند، که اصلا شوخی طنز آمیزی هم نیست؛ بلکه شوخی های تلخی است، گفته هایشان را بازبینی و انشاالله جبران کنند. 

عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای با بیان اینکه برخی از منتقدین هنوز یک بار هم برجام و پیوست های فنی آن را مطالعه نکرده اند، یاد آور شد: آن چیزهایی که اخیرا از دکتر لاریجانی شنیدم، که گفته اند: « طبق توافق وین، منابع اورانیوم طبیعی خودمان را از بین برده و تبدیل به زباله می کنیم» این عبارت و برداشت اصلا برازنده یک فرد فرهیخته مثل وی نیست و قطعا و بدون تردید ناشی از عدم اطلاع وی می باشد. 

او از آن بخش از سخنان لاریجانی که پرکردن دهلیزهای استوانه راکتور اراک را نهایت تحقیر یک ملت دانسته، ابراز تاسف کرد و افزود: حرف او واقعا درد آور و آزار دهنده است. ملت ایران بسیار بزرگتر از آن است که بخواهد با یک موضوع پیش پا افتاده مانند چگونگی انبار کردن ابزاری که قرار نیست از آن استفاده بکنیم، تحقیر بشود. 

ناصری گفت: این نوعی توهین به دانش، علم، ذکاوت،زیرکی و هوشیاری افراد دانشمند و متخصص این رشته در سازمان انرژی اتمی به خصوص شخص مهندس رحیمیان و آقای دکتر صالحی است که همه به علم و تخصص دانش آن ها و ذکاوت و زیرکی شان آگاه هستیم. 

عضو سابق تیم مذاکره کننده به نقد ها از عملکرد راکتور اراک در برجام هم اشاره کرد و گفت: حرفهای عامیانه در این خصوص زیاد است. کسانی که این حرفها را می زنند برجام را نخوانده اند فکت شیتهای غیر واقعی و جعلی در جامعه منتشر شده و کسانی که وقت کافی برای مطالعه برجام ندارند آنها را مطالعه و بازگو می کنند بدون اینکه به عمق آن مراجعه کنند.

وی افزود: این که درباره اراک می گویند ضرر کرده ایم یعنی با بهینه سازی کار صنعتی مخالف هستند . با توجه به اینکه اراک جدیدی مدرن تر از سابق و ضریب اطمینان بالاتر از قبلی ساخته خواهد شد. در این شرایط تنها دلیلی که کسی می تواند درباره اراک مطرح کند این است که بگویند ما فعلا بازفراوری پلوتونیوم نخواهیم داشت حال آن که بازفراوری پلوتونیوم اصلا در برنامه هسته ای ایران وجود ندارد ، اگر یک روز این برنامه وجود داشت راه باز است ولی فعلا قرار نیست بازفراوری وجود داشته باشیم.

اگر این بحث را کنار بگذاریم هیچ منطقی چه فنی و چه استدلالی وجود ندارد که آنچه در اراک به دست آمده را مخدوش کنیم ،همین استدلال در مورد تمام نکات دیگر هم جاری است. اگر در هر مورد که مطرح می شود مناظره واقعی و به قصد رسیدن به وفاق باشد من مطمئنم دوستانی مثل لاریجانی و بسیاری از دوستان دیگر امکان ندارد قضاوتهای این چنین داشته باشند.

علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس نسبتی نه چندان دور با جواد لاریجانی دارد . با این حال به او توصیه می کند به حرف متخصصان متعهد اعتماد کند.

او گفت : این موضوع تخصصی و فنی است و شاید اظهار نظر من صحیح نباشد، اما باید به دکتر صالحی و تیم فنی مذاکره کننده اعتماد کرد. ایشان می گفتند ارتقاء راکتور اراک بدون کمک جهانی امکان پذیر نیست. 

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس خاطر نشان کرد: دکتر صالحی بازطراحی راکتور آب سنگین اراک را از نقاط مثبت این توافق نامه می دانند و معتقدند که باعث پیشرفت صنعت هسته ای ملت ایران خواهد شد و ادامه وضع موجود اقتصادی نیست.  بنابراین در موضوعی که تخصص نداریم باید به حرف متخصصان متعهد اعتماد کنیم. 

احمد شیرزاد ، فیزیکدان هسته ای است که سابقه همکاری با لاریجانی در پژوهشگاه دانش های بنیادی را دارد. او گفت: متاسفانه آقای لاریجانی هر از چند گاهی، اظهارات خیلی نادر و عجیبی مطرح می کنند که مقداری دور از انتظار است ؛ اگر کسی از نزدیک ایشان را بشناسد خواهد دید که این نوع صحبت ها با رسانه ها و تریبونها از سوی ایشان عجیب است..

این استاد دانشگاه با بیان اینکه توافق هسته ای ایران و گروه1+5 بسیار سنگین و زمان بر بوده و حتی تحلیل آن زمان بر است، گفت: اگر کسی بخواهد آن را نقد کند باید با شماره صفحه و سطر بگوید که مثلا این فراز به درد نمی خورد والا حرف های کلی، رافع مشکلات نیست. این توافق برای کشوری که قصد برنامه صلح آمیز هسته ای را دارد، محدودیتی ایجاد نمی کند و علاوه بر این بر پرستیژ سیاسی ایران هم خدشه وارد نمی کند.

شیرزاد که دارای مدرک دکترای فیزیک ذرات بنیادین است، ادامه داد: طرف مقابل درصدد تحقیر نبوده است و اصلی ترین مسئله به زعم آنها بستن راه تولید تسلیحات هسته ای بوده و این امر با دقت انجام شده است.

به گفته استاد دانشگاه ، در بخش های فنی مثل اراک،غنی سازی و تحقیق و توسعه محدودیت هایی گذاشته شده است که اگر کسی بخواهد از مسیر صلح آمیزهسته ای منحرف شود راه آن را می بندد و سخت می کند.

وی یاداور شد: اتفاقا یکی از انتقاداتی که مخالفان توافق در آمریکا مطرح می کنند همین نکته است و می گویند این فرصت را هم نباید می دادند؛ در حالی که اوباما و کری مدعی هستند مسیر ایران به سمت سلاح هسته ای – برفرض وجود این مسیر - را به تاخیر انداخته اند ولی مسیر حرکت برنامه صلح آمیز کاملا باز و هموار است .

شیرزاد خاطرنشان کرد:اگر قضاوت منصفانه ای نسبت به این توافق داشته باشیم شمای کلی آن این است که توافق خوبی است؛ البته در جزئیات ممکن است اشکالاتی وجود داشته باشد اما واقع امر این است که زمان زیادی برای این توافق صرف شده و طرفین خیلی از ریزه کاری ها را بررسی کرده اند. برای مثال در اراک مشخصات کاملی داده شده که راکتور با این مشخصات می تواند به کار خود ادامه دهد و حتی پیش بینی شده است شرکت های مشاور و ناظر از کشورهای دیگر به ایران کمک کنند که این امتیاز خوبی برای ایران است و درحالت عادی نمی توانستیم به این امتیاز دست یابیم.

استاد فیزیک ذرات بنیادین اضافه کرد: اگر کسی روی این مسائل نقد داشته باشد باید مشخصات فنی ارائه کند که برای مثال در این بخش تحقیر شدیم و دلیل بیاورد، خود سازمان انرژی اتمی داعیه دار اصلی در این زمینه بوده و آن را تائید کرده است .

وی در ادامه گفت: اگر کسی منصفانه متن توافق را بخواند می تواند سه اصل را در آن ببیند؛ اول اینکه ایران می تواند برنامه هسته ای داشته باشد دومین نکته اینکه محدودیت ها تحقیرآمیز نیست،و سومین مسئله هم این است که به هیچ وجه راهی برای انحراف به سمت تسلیحات هسته ای باز گذاشته نشده است.

به گفته شیرزاد این توافقنامه بسیار صریح است، منتهی از اظهارات برخی بدون اینکه صراحت داشته باشند اینطور نتیجه گیری می شود که شاید آنان به بازگذاشته نشدن راه انحراف برنامه هسته ای معترض هستند.این افراد توجهی به انتخاب استراتژیک نظام ندارند که وقتی می گوید سلاح هسته ای را حرام می دانم با کسی شوخی نمی کند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب با اشاره به اینکه برخی از دلواپسان تکلیفشان با خودشان روشن نیست، گفت: سوال اساسی که باید از اینها پرسید این است که آیا دولت نباید چنین محدودیت هایی را نمی پذیرفت وغیرشفاف و دوپهلو رفتار می کرد ، چرا این را به صراحت نمی گویند و به صورت کلی انتقاد می کنند.

وی خاطرنشان کرد:مسیری که دولت انتخاب کرده است صداقت و صراحت را در سیاست خارجی ایجاد می کند و دولت فتوای مقام معظم رهبری را در مذاکرات جدی گرفته است و روح فتوای رهبری بر این توافق حاکم است.

شیرزاد با اشاره به تاکیدات مکرر رییس جمهوری در این خصوص گفت: آقای روحانی به طور مکرر بر این نکته تاکید کرده و تصریح کرده است که ایران از ابتدا هم قصد نداشته است در مسیر غیر صلح آمیز قدم بردارد .

استاد دانشگاه افزود: در سخنرانی اخیر هم رییس جمهوری گفت که ایران محدودیتی را در زمینه موشکی نپذیرفته ولی اینکه گفته شده موشکهایی که قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارد را نمی سازد،از اول هم هیچ گاه دنبال آن نبوده است. 

این فعال سیاسی اصلاح طلب خاطرنشان کرد:ایران هیچ محدودیتی در زمینه تحقیق و توسعه نپذیرفته و طبیعی است آن بخشی از تحقیق و توسعه که منجر به دستیابی به سلاح هسته ای شود محدودیت دارد و آژانس هم بر آن نظارت می کند.