مهدی عسلی: دیپلماسی غلط دولت نهم و دهم باعث تحریم های نفتی شد

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، در گفتگو با شانا گفت: دولت گذشته با تصمیمهای اشتباه سبب شد نفت ایران از بازارهای بین المللی دور شود.

به گزارش خبرآنلاین مهدی عسلی درباره هجمه اخیر مخالفان دولت به دلیل کاهش قیمت نفت، تصریح کرد: «حرفهایی که در این زمینه مطرح است وارد نیست و با انگیزه های سیاسی مطرح می شود. همانطور که سقوط قیمتهای نفت در سالهای ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ میلادی (١٣٨٧ و ١٣٨٨) که در دولت نهم اتفاق افتاد ناشی از بحران بین المللی اقتصاد بود و ارتباطی با دیپلماسی انرژی آن دولت نداشت، اکنون نیز دلیل کاهش قیمت نفت ربطی به دیپلماسی انرژی ایران ندارد.»

وی با یادآوری این که افزایش قیمت نفت در سالهای  ٢٠١٠ تا ٢٠١٣ (١٣٨٩ تا ١٣٩٢) نیز ناشی از بازیابی فعالیتهای اقتصاد جهانی و افزایش رشد اقتصادی کشورهای بزرگ بود، افزود: «افزایش رشد اقتصادی کشورهای بزرگی مانند آمریکا، چین و هند  از یک سو و از بازار خارج شدن نفت خام لیبی به دلیل تحولات سیاسی در آن کشور و حذف بخشی از صادرات نفت ایران از بازارهای جهانی از سوی دیگر از جمله مهمترین دلایل افزایش قیمتها در آن مقطع زمانی بود.»

عسلی با بازخوانی و تشریح دیپلماسی انرژی در دولتهای نهم و دهم، با بیان این که اگر دولتهای نهم و دهم دیپلماسی انرژی نافذی داشتند باید می توانستند جلو تحریمهای نفتی را بگیرند، افزود: «آن تحریمها سبب شد که صادرات نفت ایران به یک سوم قبل از اعمال تحریمها  برسد.»

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی ادامه داد: «واقعیت آن است که دولت دهم نه تنها در عرصه دیپلماسی انرژی بلکه حتی در حفظ سطح تولید نفت کشور هم توفیق نداشت. توجه به آمار تولید نفت ایران نشان می دهد که کاهش تولید نفت ایران ماهها قبل از اعمال تحریمهای جهانی بر فروش نفت ایران شروع شده بود و  دولت گذشته قادر به جلوگیری از کاهش تولید نفت نبود و تحریمها در واقع آن را تشدید کرد. »

وی با اشاره به این که اصولا هر کارشناس اقتصادی نفت و انرژی می داند که با اندازه نسبی اقتصاد ایران در مقایسه با اقتصاد جهانی و با ظرفیت تولید نفت و حجم صادرات ایران در مقایسه با تولید و تجارت جهانی نفت، ایران به تنهایی قادر به تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی و بر بازارهای بین المللی نفت نیست، تصریح کرد: «همانطور که مشاهده کردیم دیگر کشورهای اوپک و غیر اوپک به راحتی می توانند بازارهای ایران را با افزایش تولید خود اشغال و تاثیر خروج نفت ایران را از بازار به حداقل برسانند. »

عسلی افزود: «در واقع، ایران تنها از طریق اوپک می تواند بر بازارهای نفت اثر بگذارد، که البته این کار هم به طور غیر مستقیم و از طریق رسیدن به اجماع در اوپک امکانپذیر است.»

عسلی با یادآوری این که سال قبل با شروع کاهش قیمت، وزیر نفت دیپلماسی پویایی را از طریق گفتگو با وزیران نفت کشورهای عضو اوپک در منطقه شامل عراق، کویت، قطر و امارات و دیگر کشورهای عضو مانند ونزوئلا و الجزایر برای مدیریت عرضه و متوقف کردن روند کاهش قیمت نفت انجام داد، تصریح کرد: «از آنجا که مدیریت عرضه نفت اوپک بدون همکاری کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، امارات و قطر) که به اتفاق یکدیگر بیش از نیمی از تولید نفت اوپک را در اختیار دارند، امکان پذیر نیست و این کشورها هم همانطور که بارها اعلام کرده اند برای حفظ سهم بازار حاضر به کاهش تولید خود نیستند، بنابراین نمی توان انتظار داشت که ایران با کمتر از یک میلیون بشکه صادرات نفت خام به تنهایی بتواند قیمتهای نفت را در شرائطی که مازاد عرضه نفت بیش از صادرات آن است بالا نگه دارد.»

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی گفت: «نمی توان از اشتباه بزرگی که در دولت دهم در کنفرانس دسامبر ٢٠١١ (آذرماه ١٣٩٠) در خصوص پذیرش طرح عربستان در اوپک برای کنار گذاشتن سیستم سهمیه بندی تولید اعضا و تعیین یک سقف کلی ٣٠ میلیون بشکه ای تولید کل اوپک که به بهانه آوردن عراق به درون سیستم سهمیه بندی صورت گرفت یاد نکرد.»

وی افزود: «این طرح ضمن آن که نتوانست عراق را داخل سهمیه بندی آورده و تولید او را مقید کند عملا دست عربستان، کویت و دیگر همپیمانان آنها را باز گذاشت تا با افزایش تولید، سهم بازار نفت ایران را که گرفتار تحریم شده بود بدون آنکه ظاهرا تخلفی از  مصوبات اوپک کرده باشند باز بگذارد.»

به گفته وی، در واقع مشکلات کنونی اوپک تا حد زیادی به دلیل همان اشتباه تاریخی است که در کنفرانس دسامبر ٢٠١١ صورت گرفت زیرا با وجود سیستم سهمیه بندی اوپک دست کم در ظاهر از کشورهای عضو از جمله عربستان درخواست می کرد به سهمیه های تولید خود در چارچوب اوپک (عربستان حدود ٨ میلیون بشکه در روز) پایبند باشند اما اکنون این امکان وجود ندارد. جالب آن است که کسانی که در آن زمان در دیپلماسی نفت کشور مسئولیت داشتند مسئولیت خود را در به وجود آمدن وضع موجود فراموش کرده و به اصطلاح نعل وارونه زده و از منتقدان سیاستهای نفتی دولت یازدهم شده اند.

عسلی در این باره که از نگاه شما دولت قبل چه کرد که هر بشکه نفت در آن سالها بیش از ١٠٠ دلار برای هر بشکه معامله شد، تصریح کرد: «همانطور که گفته شد قیمتهای بالای نفت در سالهای ٢٠١٠ تا ٢٠١٣ میلادی اصولا به دلیل افزایش رشد اقتصادی جهان بخصوص آمریکا، چین و هندوستان و تقاضا برای نفت و کاهش عرضه  نفت با توجه به بیرون رفتن نفت لیبی و ایران از بازارها بود و ارتباطی به سیاست و دیپلماسی دولت قبل نداشت. »

وی افزود: «سیاستهای ناصواب دولت سبب شد تحریمهای اقتصادی علیه کشور تشدید شود و نفت ایران از بازارهای بین المللی بیرون برود و این امر به رقبای ایران اجازه داد نفت خود را در بازارهای ما به قیمتهای بالا بفروشند در حالی که ما حتی نمی توانستم پول نفت فروخته شده را به کشور بازگردانیم. »

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، گفت: «دیپلماسی نفتی دولت دهم همچنین سبب شد بخش بزرگی از ارز ناشی از فروش نفت در صندوق کشورهای دیگر که خود تحریمهای ایران را تایید کرده بودند، قرار گیرد تا در چارچوب قراردادهایی که به قول رئیس اسبق بانک مرکزی بی شباهت به قراردادهای ترکمانچای نبود هر طور خواستند با پول نفت ایران رفتار کنند.»

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی مهمترین دلایل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی را مازاد عرضه نفت که روزانه حدود ٣ میلیون بشکه برآورد شده و نیز تقویت دلار آمریکا عنوان کرد و افزود: «مازاد عرضه نفت به دلیل ادامه تولید نفت غیر متعارف در آمریکای شمالی در سطح سال گذشته از یک سو و عدم تحقق افزایش تقاضا برای نفت با وجود کاهش قیمت نفت را برخی از دلایل کاهش قیمت نفت هستند. »

 وی با اشاره به این که قیمت نفت خام شاخص برنت از روز یکم ژوئیه تا ١٥ اوت سال جاری میلادی در حدود ١٢ دلار و ٤٩ سنت برای هر بشکه کاهش را تجربه کرده و قیمت نفت خام شاخص آمریک (وست تگزاس اینترمدیت) در همین مدت شاهد افت ١٢ دلار و ٣٠ سنتی برای هر بشکه‌ بوده است، تصریح کرد: «مجموعه‌ای از عوامل عرضه و تقاضا در کاهش قیمت‌های نفت خام تأثیرگذار بوده است.»

عسلی یکی از عوامل کاهش قیمت نفت را تداوم افزایش عرضه نفت اوپک عنوان کرد و افزود: «بر اساس گزارش ماه اوت دبیرخانه اوپک تولید نفت اوپک در ماه ژوییه بر اساس منابع ثانویه برابر با ٣١ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز بوده است که نسبت به ژانویه سال ٢٠١٥ میلادی حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه افزایش تولید را نشان می‌دهد. »

وی با بیان این که عربستان و عراق مسئول بیش از ٨٠ درصد از این افزایش تولید در طی شش ماه گذشته بوده اند، یادآور شد: «سطح تولید عربستان و عراق در ماه ژوییه بر اساس گزارش منابع ثانویه به ترتیب برابر با ١٠ میلیون و ٣٥٢ هزار بشکه و ٤ میلیون و ٧٤ هزار بشکه در روز بوده است.»

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی با بیان این که مازاد تولید درحالی است که در ماههای آینده ایران نیز به دنبال رفع تحریمهای بین‌المللی در خصوص صادرات نفت به دنبال افزایش صادرات ٥٠٠ هزار بشکه‌ای در افق کوتاه مدت است، تصریح کرد: «این روند می تواند سطح تولید اوپک را به ٣٣ میلیون بشکه در روز نزدیک کند که از زمان تشکیل اوپک تاکنون بی‌سابقه بوده است.»

عسلی یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت نفت را رشد دوباره حفاری در آمریکا عنوان کرد و افزود: «آمار هفتگی شرکت بیکرهیوز درباره تعداد دکلهای نفتی آمریکا حاکی از آن است که شمار دکلهای نفتی ایالات متحده در هفته منتهی به ١٤ اوت سال ٢٠١٥ نسبت به هفته ماقبل آن به میزان ٢ دکل افزایش یافته است.»

وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد که همراه با کاهش قیمت نفت در ماههای گذشته نه تنها هزینه‌های عملیاتی تولید نفت در آمریکا در حدود ١٥ تا ٢٠ درصد کاهش یافته، بلکه بهره‌وری تولید نفت نیز به دلیل استفاده از تکنولوژیهای جدید مانند زیپ فرکینگ برای بهره‌برداری نفت‌خام شیل افزایش یافته است که در مجموع سبب کاهش قیمت سر به سری تولید نفت خام شیل با وجود رسیدن به سطح ٦٠ دلار در هر بشکه شده است.»

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی با اشاره به این که تداوم باقی ماندن نفت خام در سطوح بالاتر از ٦٠ دلار در هر بشکه در ماههای گذشته سبب شد تا توان سازگاری تولید نفت آمریکا با این سطح قیمتی بیشتر و رابطه بین تولید نفت و تعداد دکلهای حفاری کم‌رنگ شود، اظهار کرد: در شرایط موجود که قیمتهای نفت خام در سطح ٤٠ تا ٥٠ دلار باقی مانده‌اند باید به تدریج شاهد کاهش بیشتر مخارج سرمایه‌گذاری بالادستی نفت و همچنین به تعویق افتادن پروژه‌های سرمایه‌گذاری از سوی شرکتهای‌ بزرگ باشیم که به تدریج بر تولید غیراوپک و به ویژه آمریکا تأثیر خواهد گذاشت.

 وی به گزارش ماه اوت اداره انرژی آمریکا اشاره کرد و گفت: «در این گزارش آمده که تولید نفت آمریکا ١٠٠ هزار بشکه‌ کاهش یافته و پیش بینی شده تولید نفت این کشور در سال ٢٠١٥ برابر با ٩ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه در روز باشد که این رقم در سال ٢٠١٦ به ٩ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.»

به گفته عسلی، در یک افق بلندمدت‌تر در صورت حفظ قیمت‌ها در سطح ٥٠-٤٠ دلار شاهد کاهش تولید غیراوپک و به ویژه آمریکا خواهیم بود.

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، افول رشد اقتصادی در اقتصادهای نوظهور را یکی دیگراز عوامل کاهش قیمت نفت عنوان کرد و گفت: «بر اساس پیش‌بینی‌هایی که در سال گذشته از سوی  مراجعی مانند صندوق بین المللی پول در خصوص تأثیر کاهش قیمت نفت بر رشد اقتصادی جهان انجام ‌شد، انتظارات حاکی از این بود که رشد اقتصاد جهانی به دلیل افزایش قدرت خرید و تحریک مصرف داخلی (اثر درآمدی) رشد بیشتری را در سال ٢٠١٥ تجربه کند.»

وی ادامه داد: «اما آخرین پیش‌بینی‌های ارائه شده از سوی مراجع معتبری مانند صندوق بین المللی پول که در ماه ژوئیه منتشر شد نشان می‌دهد که با وجود کاهش ٥٠ درصدی قیمت نفت خام، رشد اقتصادی در سطح رشد اقتصادی سال گذشته (٣,٣ درصد) است.»

عسلی افزایش ارزش دلار در برابر دیگر ارزهای معتبر را نیز یکی از عوامل کاهش قیمت نفت دانست و گفت: «نفت خام به عنوان یک دارایی در بازارهای مالی بر دیگر دارایی‌ها تأثیر گذارده و از آنها به طور متقابل تأثیر می‌پذیرد. »

وی با بیان این که مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که ارتباط بین نرخ اسمی ارز موثر دلار آمریکا و قیمت نفت خام یک رابطه منفی و قوی است، تصریح کرد: «با توجه به سیاستهای پولی تسهیل مقداری جاری در اروپا و ژاپن و به طور همزمان نرمال شدن سیاست های پولی در آمریکا و احتمال افزایش نرخ بهره در ماههای روبرو از سوی فدرال رزرو، چشم انداز افزایش بیشتر ارزش دلار  (حدود ٢٠ درصدی) وجود دارد که از طریق گران‌تر شدن نسبی نفت خام برای مصرف کنندگان حوزه های غیردلاری موجبات کاهش قیمت نفت را در ماه های اخیر به همراه آورده و در ماه های آینده نیز در صورت تدوام شرایط جاری تأثیر منفی بیشتری بر قیمت های نفت خواهد داشت. »

به گفته عسلی، افزایش نرخ بهره در آمریکا علاوه بر تأثیرگذاری بر ارزش دلار در برابر دیگر ارزهای معتبر هزینه‌های نگهداری ذخیره های تجاری را نیز افزایش می دهد و بنابراین می‌تواند سبب کاهش تقاضای انبار و حتی فروش بخشی از ذخیره‌سازی‌های عظیم موجود در بازار شود که قیمت‌های نفت را به شدت کاهش می‌دهد.

مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی با اشاره به این که  بازار نفت از سه ماهه اول سال ٢٠١٤ تا کنون همواره مازاد عرضه ای بیش از یک میلیون بشکه در روز را تجربه کرده است، افزود: «مازاد یک میلیون بشکه ای نفت در بازار منجر به رسیدن سطح ذخیره‌سازی‌های تجاری و استراتژیک در کشورهای OECD و غیر OECD به رکوردهای بی‌سابقه شده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که با اضافه شدن تولید نفت ایران در ماه های آینده باید شاهد کاهش بیشتر قیمت نفت خام نیز باشیم. »