چگونه نفت دوباره ارزان شد؟

روزنامه همشهری در صفحه پیشخوان نوشت: بازار نفت روزهای تیره و تاری را پشت سر می گذارد تا موج دوم کاهش قیمت پس از سقوط سال گذشته آغاز شده باشد.

در گزارشی که در شماره روز پنجشنبه بیست و دوم مرداد 1394 خورشیدی انتشار یافته، آمده است: بهای هر بشکه نفت برنت دریای شمال هفته گذشته به زیر 50 دلار سقوط کرد و طی این هفته در این سطح باقی ماند تا برخی تحلیلگران بین المللی از احتمال کاهش بیشتر بهای نفت تا سطح 30دلار سخن بگویند. روز گذشته هر بشکه نفت برنت دریای شمال با قیمت 49دلار و 77سنت معامله شد تا کمترین نرخ طی 7 ماه اخیر به ثبت رسیده باشد. موج دوم کاهش قیمت نفت از یک ماه پیش آغاز شد و درحالی که هر بشکه نفت با قیمت 58دلار فروخته می شد، طی یک ماه بهای آن به کانال 40دلار وارد شد تا تنزل 17درصدی قیمت در این مدت به ثبت برسد.

بازار نفت از تیرماه سال گذشته نخستین موج نزولی خود را آغاز کرد و از سطح 120دلار به سطح 40دلار در هر بشکه رسید. پس از آن از دی ماه سال گذشته و اوایل سال میلادی2015 بازار به ترمیم خود پرداخت و رفته رفته اندکی از کاهش قیمت شکل گرفته جبران شد تا بهای هر بشکه نفت در اردیبهشت ماه به نزدیکی 70دلار برسد اما از یک ماه پیش بازهم شرایط تغییر کرد.

پس از اعلام توافق هسته ای ایران و 6کشور جهان، پیش بینی ها بر افزایش عرضه نفت به بازارهای جهانی معطوف شد. هرچند کارشناسان بین المللی سال2016 را زمان بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی اعلام کرده اند اما آثار حل شدن یک مناقشه 12ساله خیلی زود آثارخود را در بازار نشان داد. پس از این رویداد، عوامل دیگر جهانی نیز در جهت تقویت روند نزولی بهای نفت رقم خورد تا این مسیر ادامه پیدا کند. در روزهای اخیر شرایط اقتصاد چین به عنوان اصلی ترین دلیل کاهش قیمت نفت عنوان شده است.

طبق گزارش رویترز، ادامه سیاست های اقتصادی چین برای کاهش ارزش پول ملی این کشور، قیمت نفت را کاهش داد. ارزش یوآن چین یک روز پس از کاهش ارزش آن توسط مقامات این کشور به منظور حمایت از اقتصاد در چالش آن، در روز چهارشنبه به کمترین رقم در 4سال اخیر رسید؛ این درحالی است که تولیدات صنعتی چین نیز کمتر از انتظار گزارش شده است.

به گفته تحلیلگران، یوآن که به ندرت در برابر دلار نوسان دارد و زمانی که این اتفاق می افتد به نظر می رسد ارزش آن زیاد کاهش نیابد اما کاهش روزهای اخیر ارزش یوآن در برابر دلار بیشترین کاهش 20سال اخیر بود. مؤسسه فیلیپ فیوچرز اعلام کرد، یوآن چین برای دومین روز با کاهش ارزش روبه رو شده است، که می تواند تضعیف بیشتر قیمت نفت را به دنبال داشته باشد.

از طرف دیگر گزارش ها از افزایش تولید نفت اوپک حکایت دارد که این موضوع نیز در کاهش قیمت اثرگذار بوده است. تولید نفت اوپک در ماه جولای به 31میلیون و500 هزار بشکه در روز رسیده است که 1.5میلیون بشکه از سقف 30میلیون بشکه ای آن بیشتر است. همچنین اوپک پیش بینی خود از عرضه نفت کشورهای غیراوپک را در سال2015 افزایش داد. اوپک 40درصد نفت موردنیاز جهان را تولید می کند.

تازه ترین گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک نشان می دهد که قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه ژوئیه با 5دلار کاهش نسبت به ماه ژوئن به کمتر از ٥٥دلار برای هر بشکه رسید. این در حالی است که کاهش چشمگیر قیمت در ماه جاری یعنی آگوست رخ داده که به تبع آن قیمت نفت ایران نیز وارد کانال 40دلار شده است.

دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت میانگین قیمت نفت خام سنگین ایران در سبد نفتی اوپک را برای ماه ژوئیه ٥٤دلار و ٨٦سنت برای هر بشکه اعلام کرد. این در حالی است که قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه ژوئن، ٥٩دلار و ٨٦سنت برای هر بشکه بود. میانگین قیمت نفت خام سنگین ایران در بازه زمانی ژانویه - ژوئیه سال٢٠١٥ میلادی ٥٤دلار و ٢٨سنت برای هر بشکه بوده است، درحالی که میانگین این رقم در کل سال٢٠١٤، ١٠٥دلار و ٣٣سنت برای هر بشکه بود.

بازار نفت جهان خود را برای افزایش صادرات نفت ایران آماده می کند. طی سال های گذشته سایر صادرکنندگان نفت توانسته اند از فرصت کاهش صادرات نفت ایران استفاده کنند و بسیاری بازارهای صادراتی کشور را در اختیار بگیرند. کشورهای اروپایی در دوران تحریم از ایران نفت نخریده اند و کشورهای آسیایی نیز خرید خود را کاهش دادند تا صادرات نفت ایران از روزانه 2میلیون و400 هزار بشکه به یک میلیون بشکه در روز کاهش یابد.

پیش از توافق ژنو، میزان صادرات نفت ایران تا 800هزار بشکه در روز پایین آمده بود. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران طی ماه های گذشته به سایر کشورهای عضو اوپک اعلام کرده است که باید بازارهای ایران را پس بدهند چراکه با لغو تحریم ها به سرعت صادرات ایران افزایش خواهد یافت.

در این رابطه محمدعلی خطیبی می گوید: براساس برنامه شرکت ملی نفت ایران، در مرحله اول روزانه 500هزار بشکه و در مرحله دوم 500هزار بشکه دیگر به ظرفیت صادرات روزانه نفت خام ایران اضافه خواهد شد. نماینده سابق ایران در اوپک با تأکید بر اینکه روند فعلی کاهش و سقوط قیمت نفت خام ایران هیچ ارتباطی با افزایش احتمالی تولید نفت ایران در آینده ندارد، تصریح کرد: برخی از کشورها تلاش می کنند علت کاهش قیمت نفت را به ایران نسبت بدهند.

بازار نفت با بازگشت نفت ایران معادلات جدیدی را تجربه خواهد کرد. آخریم اخبار از تلاش مشتریان نفتی ایران برای افزایش خرید و مذاکره برای صادرات نفت به کشورهای دیگر حکایت دارد. گفته می شود که کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا و یونان بار دیگر خواهان نفت ایران هستند. ضمن اینکه کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه مشتریان اصلی نفت خام ایران به افزایش واردات نفت خود از ایران فکر می کنند.

پایگاه خبری بلومبرگ اعلام کرد که تولید نفت ایران در ماه ژوئیه (10تیر تا 9مرداد)به بالاترین سطح از سال2012، رسید. ابهیشک دشپند تحلیلگر شرکت ناتیکسیس در لندن به بلومبرگ گفت: تولید نفت ایران افزایش آرامی داشته است و این افزایش ملایم برای مدتی ادامه دارد. این افزایش به سرمایه گذاری نیاز ندارد، لیکن انتظار می رود پس از توافق جامع هسته ای، قطعی شدن لغو تحریم ها و افزایش سرمایه گذاری ها در بخش نفت ایران، تولید نفت این کشور افزایش چشمگیری پیدا کند.

یک روز پس از انتشار خبری مبنی بر موافقت آمریکا با آزادشدن خرید نفت و محصولات پتروشیمی ایران، یک مقام ارشد وزارت نفت تأکید کرد: خبر منتشر شده اشتباه است و تا زمانی که تحریم ها لغو نشود، صادرات نفت ایران افزایش نخواهد یافت. به گزارش شانا، محسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران گفت: خبر مربوط به دستورالعمل نحوه خرید نفت و محصولات پتروشیمی از ایران به نقل از وزارتخانه های خزانه داری و خارجی آمریکا اشتباه ترجمه شده است.

وی تصریح کرد: اصل خبر این است که آمریکا درصدد انجام اقداماتی است که مطمئن شود خریداران نفت ایران می توانند به خریدشان ادامه دهند. روز گذشته، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران هم هرگونه افزایش تولید نفت ایران قبل از لغو تحریم ها را تکذیب کرده بود. به گفته مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت، دستورالعمل صادر شده از سوی آمریکا ربطی به افزایش صادرات نفت ایران ندارد، به نظر من حتی می توان از این خبر چنین برداشت کرد که خرید نفت برای مشتریان جدید در دوران تحریم به نوعی تحریم است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، تایوان، هند و ترکیه از مشتریان اصلی نفت خام ایران به شمار می آیند، تصریح کرد: افزایش صادرات نفت ایران پس از لغو کامل تحریم ها صورت می گیرد؛ به گونه ای که بلافاصله با برداشته شدن تحریم ها امکان افزایش صادرات به میزان 500هزار بشکه در روز وجود دارد. قمصری متوسط میزان صادرات نفت ایران را در حال حاضر حدود یک میلیون بشکه عنوان و اعلام کرد: آمادگی افزایش تولید در برخی میادین نفتی وجود دارد.