پیش‌بینی‌برخورد کنگره‌آمریکا با توافق‌هسته‌ای

امیر علی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا روز دوشنبه در گفت و گو با خبرآنلاین پیش بینی کرد که کنگره آمریکا به توافق هسته ای، رای منفی بدهد اما اوباما با وتوی آن، مخالفانش را خلع سلاح خواهد کرد و نمایندگان نیز امکان بلااثر کردن این وتو را نخواهند داشت.

این رسانه نوشت: برجام در کنگره در حال بررسی است و مطابق پیش بینی ها نمایندگان مخالف بیش از مدافعان هستند. صحبت های کری و مونیز هم در سنا و مجلس نمایندگان هم فعلا نتوانسته تغییر چندانی در نظرات نمایندگان ایجاد کند. امیر علی ابوالفتح در گفتگو با خبرآنلاین می گوید احتمالا نمایندگان در مرحله اول رای مثبت به توافق هسته ای با ایران نخواهد داد و اوباما مجبور می شود رای منفی نمایندگان را وتو کند. آن وقت دیگر نمایندگان دو سوم آرا برای بی اثر کردن وتوی رئیس جمهور را ندارند. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل آمریکا را می خوانید:

تقریبا از ابتدا قابل پیش بینی بود که مخالفت های شدیدی با این توافق از سوی کنگره انجام می گیرد و شاهدیم که ائتلافی از جمهوریخواهان و دست راستی های طرفدار اسرائیل برای این منظور تشکیل شده است. در جلساتی که با حضور وزرای خارجه و اقتصاد و انرژی در کنگره برگزار شده است فعلا تغییری در نظرات موافقین و مخالفین ایجاد نکرده . تقریبا تمام جمهوریخواهان به همراه تعدادی از دموکرات ها فعلا مخالف و منتقد جدی این توافق هستند. کاخ سفید تاکید دارد که جایگزینی برای توافق موجود وجود ندارد و اگر توافق در کنگره رد شود و رئیس جمهور هم نتواند با توجه به اختیارات خود این سند را به تایید برساند در نهایت ایران به سمت ساخت سلاح اتمی حرکت خواهد کرد و جنگ بین ایران و آمریکا اجتناب ناپذیر خواهد بود. این دو نکته اصلی ترین ادله های دولت آمریکا هستند برای اینکه مخالفین خود را قانع کنند.

بله همینطور است. گروه آیپک اعلام کرده حداقل 20 میلیون دلار برای تبلیغات علیه این توافق هزینه می کند ضمن اینکه نباید فراموش کنیم نمایندگان کنگره به مدت یک ماه در تعطیلات تابستانی به سر می برند. اغلب به حوزه های انتخاباتی خود باز می گردند و در ایالت ها و شهرهای خود به شدت تحت فشار مخالفین توافق قرار خواهند گرفت. کمپین هایی در این باره برگزار می شود و این موضوع آنچنان نگران کننده است که آقای اوباما فراخوانی داده و از مردم آمریکا خواسته صدای اعتراض خود را بلند کنند و به گوش نمایندگان کنگره برسانند و گفته باید از جنگ عراق درس گرفت.

به این دلیل که زمانی که مردم می توانستند اعتراض خود را نسبت به جنگ عراق اعلام کنند سکوت کردند و زمانی این موضوع را طرح کردند که کار از کار گذشته بود. به نظر می رسد تا اواخر مدت زمان قانونی 60 روزه که احتمالا 17 سپتامبر تمام می شود این زورآزمایی ادامه خواهد داشت. 

برآوردها حکایت از آن دارد که در مرحله اول کاخ سفید نمی تواند تاییدیه برجام را از کنگره بگیرد و رئیس جمهور مجبور می شود از اختیارات وتو استفاده کند. از آنجایی که دموکرات ها هم در مجلس نمایندگان و هم در سنا از تعداد قابل قبولی برخوردار هستند که بتوانند تلاش مجدد کنگره را برای شکستن وتو خنثی کنند به نظر می رسد اگر اتفاق خاصر رخ ندهد در نهایت سند برجام به تایید کنگره می رسد البته با وتوی رئیس جمهور آمریکا. 

فرق نمی کند و تقدم و تاخری ندارد. ممکن است یکی از آنها زودتر برگزار کند. ولی فرقی در اصل موضوع ندارد. باید در هر دو مجلس نمایندگان و سنا به رای گذاشته شود. در مرحله اول جمهوریخواهان تلاش داشتند پیش از اینکه مذاکرات به نتیجه برسد برجام را به عنوان یک پیمان بین المللی قلمداد کنند که در آن صورت کاخ سفید برای تایید نیاز داشت دو سوم آرای سنا را به دست آورد. اما با تهدیدی که رئیس جمهور انجام داد و اصلاحاتی که در آن طرح صورت گرفت قرار بر این شد فقط بررسی کنند و اکثریت نسبی برای تایید این سند کفایت می کند. یعنی هم در سنا و هم در مجلس نمایندگان 50 درصد به علاوه یک رای به منزله تایید آن طرح قلمداد می شود اما برای شکستن وتوی رئیس جمهور هر دو مجلس باید دو سوم آرا را داشته باشند. برآورد می شود که در این مرحله جمهوری خواهان از آرای کافی برای غلبه بر وتوی رئیس جمهور برخوردار نیستند چراکه باید علاوه بر اینکه لازم است تمام جمهوری خواهان علیه وتوی رئیس جمهور رای دهند تعدادی از دموکرات ها هم باید با آنها همراه شوند که فعلا چنین موضوعی محتمل نیست و برآوردها حاکی از آن است آن تعداد دموکرات ها با جمهوری خواهان همراهی نمی کنند.

به نظر می رسد نمایندگان مخالف تصمیم خود را گرفته و این تصمیم حتی پیش از انتشار سند برجام گرفته شده بود. تحلیل شخصی من این است مخالفین خیلی دغدغه شخصی برای مخالفت با برنامه هسته ای و جزئیات آن ندارند یعنی برای نمایدگان آمریکا خیلی مهم نیست ایران چه تعداد سانتریفیوژ دارد و چند کیلو اورانیوم 5 درصد دارد و راکتور اراک چه سرنوشتی پیدا می کند و ... البته این مسائل غیر قابل چشم پوشی نیست ولی تنها گره کار نیست. برای بیشتر نمایندگان کنگره به ویژه آنهایی که در کمیته های تخصصی مانند کمیته روابط خارجی و کمیته های مربوط به نیروهای مسلح حضور ندارند یعنی نمایندگانی که خیلی دغدغه سیاست های امنیتی و خارجی ندارند نوع رفتار ایران بیشتر برای آنها مهم است. در طول مذاکرات بیشتر نگرانی این بود که وضعیت اسرائیل چه می شود، عربستان و منافعش تا کجا مورد توجه قرار می گیرد، حقوق بشر چه جایگاهی خواهد داشت و ... و اعتراض ها به تعداد سانتریفیوژهای ایران و ... خیلی محلی از اعراب نداشته است. بنابراین می توان گفت برای خروج از این وضعیت البته فقط در اختیار ایران نیست ولی در یک چشم انداز میان مدت ایران باید مشکلاتش را با کنگره آمریکا هم حل کند.

روسای جمهوری ایران و آمریکا با هم تلفنی صحبت کردند و شایعه دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا در نیویورک وجود دارد و این نشان می دهد نظام جمهوری اسلامی ایران تقریبا در راه بهبود و یا کاهش تنش ها و جنگ سرد با بخشی از حاکمیت آمریکا است. باید به موازات این قضیه نوعی تنش زدایی با کنگره هم بشود به ویژه که حتی اگر کنگره با هر شکلی این توافق را تایید کند برداشته شدن تحریم ها 8 سال آینده بر عهده کنگره آمریکا است و اگر این روابط خصمانه بین ایران و کنگره باقی بماند چشم انداز چندان روشنی نخواهیم داشت نسبت به اینکه تحریم ها هشت سال بعد از اجرای توافق به طور کامل توسط کنگره لغو شود. 

موضع گیری نامزدهای احتمالی آتی ریاست جمهوری آمریکا را چطور دیدید؟ برخی مانند آقای روبیو گفتند بلافاصله پس از پیروزی در انتخابات این توافق را پاره می کنند و برخی دیگر هم مانند آقای جب بوش گفتند همان روز اول این کار را نخواهند کرد و موضوع را به کارشناسان و مشاورینشان واگذار خواهند کرد. 

وضعیت نامزدهای دموکرات تقریبا مشخص است و همه آنها از این توافق حمایت کردند. به ویژه هیلاری که در شروع این مذاکرات که در عمان صورت گرفت و غیر رسانه ای هم بود او وزیر خارجه آمریکا بود و طبیعتا از این توافق حمایت می کند. اما در جبهه جمهوری خواهان طبیعی است که برای انتخابات از این حرف ها زیاد بزنند. نامزدهای انتخاباتی حرف ها و وعده های زیادی در این دوران می زنند و دلیل نمی شود که آنها را اجرا کنند. 

آقای اوباما وعده داده بود که زندان گوانتانامو را می بندد و فرمانش را هم روز اول ریاست جمهوری امضا کرد ولی امروز که شش سال از آن زمان می گذرد همچنان اجرا نشده است. اینکه توافقنامه را در روز اول پاره می کنند شاید برای آنها رای داشته باشد یا حمایت لابی اسرائیل را به همراه داشته باشد ولی به این راحتی ها نیست. سیاست خارجی آمریکا اینگونه نیست که فردی به راحتی بتواند اقداماتی را انجام دهد. حتما هزینه های سنگین سیاسی دارد حتما آمریکا به عنوان ناقض قطعنامه شورای امنیت شناخته می شود و حتما آمریکا مورد اعتراض نزدیک ترین متحدانش قرار می گیرد. این مذاکراتی است که 5 کشور به جز امریکا در آن شرکت داشتند که در این میان 3 تای آنها نزدیکترین متحدان آمریکا به شمار می روند و قطعا به چنین کاری اعتراض خواهند کرد و به این راحتی نیست که فردی مانند روبیو یا هر کس دیگری بخواهد توافق را پاره کند. این اظهارات را باید در چارچوب بردهای تبلیغاتی و انتخاباتی ارزیابی کرد و نباید خیلی آنها را جدی گرفت.