نقش آموزش و پرورش در انسجام ملی

طاهر اصغرپور*؛ چند روزی است که وزیر آموزش و پرورش به همراه مدیران کل وزارتخانه متبوع در تهران گردهم آمده اند تا سند بنیادین تحول در این نهاد مهم را بررسی و رونمایی کنند.

سندی که در صورت طراحی و اجرای مناسب باید بتواند خواسته ی ملت ایران و ریاست محترم جمهور را که امروز طی پیامی به همایش فرستاد، برآورده سازد.

پیام رییس جمهور این بود: «آموزش و پرورش باید زمینه ساز انسجام و وحدت ملی باشد». پیامی دقیق، کارشناسی و هوشمندانه.

در طول تاریخ اروپا بعد از اتمام قرون میانه و شکل گیری ملت – دولت، نهادی که وظیفه داشت انسجام ملی و هویت ملی را ترویج کند و موجب رشد و توسعه کشور شود، نهاد آموزش و پرورش بود و هست.

اگر این نهاد به دلایل و علل مختلف نتواند از عهده وظیفه خویش برآید قطعاً امید بستن به پیشرفت کشور آب در هاون کوبیدن است. یکی از این علل می¬تواند نارضایتی مزمن فرهنگیان عزیز از سطح زندگی و فعالیتهای قانونی صنفی باشد.

در کشور ما متاسفانه روی ایننقش کلیدی و توسعه محور آموزش و پرورش بحث زیادی صورت نگرفته و مکانیسمهای رسیدن به وحدت ملی و استراتژیهای لازم تدوین نمی شود.

ملت کهن ایران در طی هزاران سال با وجود تنوع قومی، زبانی، فرهنگی و مذهبی ضمن رعایت حقوق همدیگر و زندگی مسالمت آمیز، در برهه های خاص نیز همبستگی خود را برای دفع تهاجم خارجی یا برطرف کردن مشکلات داخلی حفظ کرده اند.

عصر ارتباطات و فرایند جهانی شدن باعث شده است تا هویت های جدید در عرصه ملی و بین المللی خواستار کسب حقوق خود شوند. تجربه تاریخی ایران نشان می دهد عدم توجه به  حقوق تمامی شهروندان فارغ از قومیت، مذهب و جنسیت و ... در دراز مدت نمی تواند موجب همبستگی ملی شود.

همبستگی ملی به عنوان مفهومی نو متضمن درک و فهم متقابل هویت یکایک اعضای سازنده جامعه است. ملی گرایی « مدنی» با تاکید بر حق وجود جامعه مدنی و شکل گیری گروه ها و تشکل های مذهبی، قومی و فرهنگی و سیاسی می تواند در ایجاد همبستگی ملی کشورهایی نظیر ایران که هویت های متکثر دارند بسیار موثر واقع شود.

آموزش و پروش به عنوان نهادی فراگیر می تواند با تغییر درکتابهای درسی، بینش فکری معلمان و دانش آموزان زمینه های لازم را برای پذیرش نظریه «وحدت در عین کثرت» را فراهم کرده و همبستگی ملی را طبق الگوی «همگرایی» افزایش دهد.
 
*فرهنگی  و کارشناس ارشد علوم سیاسی