کامبوزیا پرتوی: اندیشه، تحریم نمی‌پذیرد
بعد از توافق هسته‌ای ایران با کشورهای ١+٥، فستیوال فیلم زوریخ نیز ایران را به‌عنوان کشور میهمان بخش دیدگاه جهان نوی خود انتخاب کرد. این فستیوال سوئیسی بنا دارد چندین فیلم و مستند مختلف از فیلم‌سازان جوان ایرانی به نمایش بگذارد و به همین سبب دست‌اندرکاران این جشنواره در بیانیه‌ای اعلام کرده‌اند: «فیلم‌سازان ایرانی این وظیفه را بر عهده گرفتند تا به شیوه‌ای هوشمندانه و سرگرم‌کننده درباره موضوع‌های مختلف و حتی برخی خط قرمزها، سؤال کنند و با آنها روبه‌رو شوند» و با نام‌بردن از افتخارات سینمای ایران نظیر عباس کیارستمی، اصغر فرهادی و جعفر پناهی گفته‌اند که جشنواره زوریخ می‌خواهد پلت‌فرمی برای فیلم‌سازان روبه‌رشد ایرانی تأمین کند و در پایان هم اهمیت سینمای ایران را چنین یادآوری کرده‌اند: «ایران خانه یک بدنه خارق‌العاده و چندوجهی از فیلم‌هایی است که به مسائل کنونی اجتماعی، ازجمله مسائل خانوادگی، برخورد نسل‌ها و... در ژانرهای گوناگون می‌پردازد». هفته گذشته، وال‌استریت‌ژورنال نیز در گزارشی، چشم‌اندازی روشن برای سینمای ایران پس از برداشته‌شدن تحریم‌ها پیش‌بینی کرده بود. به همین بهانه با کامبوزیا پرتوی، کارگردان و سناریست ایرانی که همیشه در جشنواره‌های مهم حضور داشته و آثارش با اقبال جهانی مواجه شده، گفت‌وگویی داشته‌ایم تا وضعیت سینمای ایران در عصر پساتوافق را مورد بررسی قرار دهیم.
تأثیر لغو تحریم‌ها بر سینمای ایران در عرصه بین‌الملل را چه می‌دانید؟
اگر بخواهیم به تأثیر لغو تحریم بر روابط سینمای ایران و سینمای جهان فکر کنیم، باید گفت‌خوشبختانه قبلا، در دوران تحریم‌ها هم، سینماگران و البته دیگر هنرمندان ما در عرصه بین‌المللی کار خودشان را می‌کردند و تحریم‌ها سبب عقب‌ماندن هنر ایران از آنچه در جهان روی می‌دهد، نشد. در این سال‌ها، نمایشگاه‌های نقاشی نقاشان ایرانی در کشورهای بسیاری برگزار شدند، تئاترهای‌مان به مهم‌ترین جشنواره‌ها راه یافتند، سینمای‌مان نیز در جشنواره‌های مهم حضور داشت و افتخاراتی کسب کرد. اصولا تحریم نمی‌تواند جلو اندیشه را بگیرد و بیشترین تأثیرش، تنگنای اقتصادی و انزوای سیاسی است و بر اندیشه بی‌تأثیر است. در همان دوران تحریم‌ها نیز کارگردان‌های ما از سوی بهترین کمپانی‌های جهان دعوت شدند و خارج از ایران فیلم ساختند. تحریم، جنبه اقتصادی و سیاسی دارد، اما منزوی‌کننده اندیشه و هنر نیست. فیلم‌های ما، در سال‌های اخیر در جشنواره‌ها، مثل دوران قبل از تحریم، حتی مثل دوران جنگ، راه خودشان را رفتند. حالا هم می‌توان گفت باز هم جشنواره‌های دنیا، به فیلم‌های ما و اندیشه سینمای ما نیاز دارند، پس حالا هم مثل قبل، میزبان ما خواهند بود. نمی‌توانیم بگوییم امروز که تحریم‌ها برداشته شده، رویه ما در عرصه بین‌الملل تغییر می‌کند یا اتفاق ویژه‌ای رخ می‌دهد. تنها تأثیری که لغو تحریم‌ها خواهد داشت این است که سرمایه‌گذاران خارجی از این پس بی‌ترس و واهمه می‌توانند جلو بیایند و روی سینمای ایران سرمایه‌گذاری کنند.
همان‌طور که اشاره کردید، در این سال‌ها، تحریم‌ها نتوانستند، هنر ایران را به انزوا ببرند. کمااینکه در همین چهار، پنج سال اخیر، شاهد دستاوردهای جشنواره‌ای مهم سینمای ایران، نظیر کسب جایزه اسکار بودیم. اما نمی‌توان از شرایط اقتصادی‌ای که تحریم‌ها ایجاد کردند، چشم پوشید. این شرایط، چه تأثیری بر سینما داشت؟
اولین مشکل، عدم‌اعتماد تهیه‌کننده‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری روی محصولات ایرانی بود. اگر قرار بود آنها سرمایه‌گذاری کنند، ترجیح می‌دادند، کشور دیگری را برای فیلم‌برداری درنظر بگیرند و نه خود ایران را. اگرچه در این سال‌ها، تا حد زیادی تحریم‌ها توسط سینماگران دور زده می‌شد، اما به هر حال، دست‌وبالمان بسته بود. سرمایه‌گذار خارجی می‌دانست اگر در ایران فیلم بسازد، نگرانی و ترس این را خواهد داشت که مبادا فیلمش اینجا توقیف شود و دستش از همه‌جا کوتاه بماند. درواقع او امنیت مالی احساس نمی‌کرد. امروز می‌توان گفت وقتی این مشکلات به‌واسطه توافق برداشته شود، تهیه‌کننده غیرایرانی راحت‌تر می‌تواند حدس بزند که سرمایه‌گذاری‌اش چه سرانجامی خواهد داشت.
در بخش جشنواره‌ای سینما، آسیب تحریم‌ها چه بود؟
راستش در این سال‌ها، در بخش جشنواره‌ای من اصلا متوجه نشدم ایران تحریم است! چون جشنواره‌های مختلف به فیلم‌های ما نیاز داشتند و بدون اینکه تحریم‌ها درنظر گرفته شوند، فیلم‌های ما حضور پررنگی در جشنواره‌های جهان داشتند. باز هم تأکید می‌کنم تحریم‌ها، بیشتر اقتصادی بودند تا اینکه فرهنگی باشند و بتوانند به هنر آسیب بزنند. در این سال‌ها، دائما فیلم‌های ما به جشنواره‌ها می‌رفتند و در دورترین جشنواره‌ها و معروف‌ترین‌هایشان، فیلم‌های ما حضور داشتند و جایزه می‌گرفتند.
امروز با برداشته‌شدن تحریم‌ها و گسترش بازار سینمای ایران در دنیا، فکر می‌کنید سینمای ما می‌تواند سفیری باشد برای توصیف چهره واقعی بین‌المللی ایران، که در سال‌های دولت قبل مخدوش شده بود؟
بله، همان‌طور که در اوج تحریم‌ها و جنگ و دیگر مباحث سیاسی اجتماعی، سینما همیشه حضور پررنگ خودش را حفظ کرده و سفیر اندیشه ایرانی در عرصه بین‌الملل بوده است. سینما نمی‌تواند سیاسی باشد و وارد دعواهای سیاسی شود، چون سینما، هنر است و فرهنگ است و رسانه. سینما همیشه راه خودش را رفته، باز هم راه خودش را می‌رود. به‌طورکلی همیشه هنر راه خودش را رفته و جسارت خودش را داشته است. مثلا نمی‌توان گفت حالا که تحریم‌ها برداشته شده، سینما جسورتر می‌شود. سینما همیشه در سخت‌ترین شرایط، راه خودش را رفته است.
یعنی شما وضعیت سینما را متأثر از فضای سیاسی و اجتماعی نمی‌دانید؟
مسلما سینما همیشه متأثر از وقایع و اندیشه‌های جامعه بوده، اما از اتفاقی مثل برداشته‌شدن تحریم‌ها تأثیر چندانی نمی‌پذیرد؛ چون قبلا هم داشته کارش را می‌کرده. تنها اثر مهمی که لغو تحریم‌ها می‌تواند بر سینما بگذارد، گسترده‌شدن بازار فیلم ایرانی در جهان است و برای چنین اتفاقی باید برنامه‌ریزی کنیم و ببینیم از این فرصت چطور می‌توان به بهترین نحو استفاده کرد و موفقیت فیلم‌های ایرانی در عرصه بین‌الملل را فراتر از جشنواره‌ها برد. درواقع با یک برنامه‌ریزی منسجم در بخش مدیریت سینما، باید ببینیم از چنین فرصتی چطور می‌توان بهترین بهره را بود.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
نظر شما
آخرین اخبار