اگر توافق هسته‌ای رد شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

مدیر اجرایی مرکز آمریکایی قلم و معاون پیشین دستیار وزیر امور خارجه آمریکا گفت: اگر منفی بافان بتوانند توافقی را که به تازگی به دست آمده، نابود کنند فاجعه ای برای ایالات متحده است.

به گزارش صدای ایران به نقل از ایرنا، 'سوزان نوسسل' (SUZANNE NOSSEL) که در گذشته، معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در زمینه سازمان های بین المللی بوده است، با انتشار مقاله ای در نشریه فارین پالیسی با عنوان 'اگر توافق هسته ای رد شود، چه اتفاقی رخ می دهد؟' نوشت: از بیشتر جهات، مباحثی که این روزها بر سر توافق هسته ای ایران در واشنگتن جریان دارد، چندان از یک بازی تشریفاتی فراتر نمی رود.

وی افزود: جمهوریخواهان هم در کنگره و هم در کارزار عمومی خود، در ضدیت با این توافق حرکت می کنند. سناتورهای جمهوریخواهی که هفته گذشته در جلسه گفت و شنود کمیته روابط خارجی سنا شرکت داشتند، فقط به انتقادات خودشان چسبیده بودند و کمتر برای شنیدن آنچه جان کری و دو وزیر دیگر دولت اوباما می گفتند، مکث می کردند. باب کورکر رییس این کمیته، این نغمه را ساز کرد که این توافق موجب می شود که 'سیاست آمریکا به همراهی با یک دولت حامی تروریسم برای بدست آوردن یک برنامه توسعه هسته ای صنعتی شده کشانده شود.'

مدیر اجرایی مرکز آمریکایی قلم تصریح کرد: اوایل هفته گذشته هم مشابه چنین فضایی در مجلس نمایندگان حاکم بود و 'اد رویس' رییس کمیته روابط خارجی این مجلس فریاد برآورد که این توافق 'یک مسیر روشن برای دستیابی به سلاح هسته ای را پیش پای ایران می گذارد.'

وی ادامه داد: اما با همه این شعارها، بعید است که مخالفان صلیبی این توافق- حتی به فرض آنکه جمهوریخواهان رای یکدستی داشته باشند- بتوانند رای 13 دمکرات در سنا و 44 دمکرات در مجلس نمایندگان را برای بی اثر کردن وتوی ریاست جمهوری بدست آورند و از برداشته شدن تحریم ها جلوگیری کنند.

وی تصریح کرد: در حالی که دمکرات ها- از جمله باب منندز در سنا و الیوت انگل در مجلس نمایندگان، نسبت به این پیمان انتقاداتی دارند، 'ساندر لوین' قدیمی ترین عضو یهودی در مجلس نمایندگان از میشیگان، روز سه شنبه از این توافق حمایت کرد؛ حرکتی که ممکن است دیگران را نیز ترغیب به اعلام موافقت کند.

نوسسل اظهار داشت: با این حال هنوز هیچ چیز قطعی نیست و چنانچه مخالفان موفق به فروریختن این توافق شوند، به خطرات پایداری دامن زده اند که نه تنها به تلاش ها برای ناکام گذاردن برنامه هسته ای غیرصلح آمیز احتمالی ایران آسیب می زند بلکه گریبان منافع و قدرت راهبردی آمریکا را هم خواهد گرفت. پیامدهای شکست این توافق نه تنها برای امنیت ملی آمریکا بلکه وجهه دیپلماتیک و سیاسی آن در جهان به اندازه ای بالاست که هر عضوکنگره پیش از انداختن این رای تاریخی به صندوق، باید به خوبی آنها را بسنجد.

این نویسنده افزود: اینکه این توافق زنده بماند یا پایمال شود، پیامدهای امنیتی هسته ای و متعارف روشنی برای ایالات متحده و جهان دارد که این مساله موضوع بحث های جدی هم هست. هرچند منتقدان، برخی نگرانی های منطقی را هم مطرح کرده اند. از جمله اولی هاینونن، معاون پیشین مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای و دیوید آلبرایت بازرس سابق جنگ افزاری آمریکا به کاستی های این توافق اشاره کرده اند.

نوسسل نوشت: جان کری در روز 23 جولای در جلسه گفت و شنود خود با سنا مدعی شد که این انتخابی است میان 'توافق یا جنگ' و گفت که هیچ چشم اندازی برای یک توافق قوی تر که 'با تدابیر محیرالعقول خود بتواند ایران را به زانو درآورد، وجود ندارد.' وی گفت که 'ساده و سرراست بگویم که این یک تخیل است.'

وی اضافه کرد: رهبران ایران هم، به سهم خود، این را روشن ساخته اند که شکست این توافق، تعهد آنان به بلندپروازی های هسته ای را دوبرابر خواهد کرد. همان گونه که کری در جلسه گفت و شنود سنا گفت سرعت غنی سازی شتاب می گیرد و رآکتورها و سانتریفیوژهای تازه ای ساخته می شود. همچنین به جای یک دوره انتظار 24 روزه برای بازرسان که البته طولانی است، اساسا بازرسی و نظارتی در کار نخواهد بود و در واقع بازرسی ها بی معنی می شوند چرا که تردیدی نخواهد ماند که ایران چه می کند و راهی هم به جز عملیات نظامی برای متوقف کردن آنها وجود ندارد؛ رویه ای که بسیاری از کارشناسان نظامی رک و پوست کنده می گویند که کارآیی ندارد. شفافیت درباره گذشته هم که بدون وجود یک توافق اساسا موضوعیت نخواهد داشت.

وی افزود: اکنون، اتحادیه اروپایی فرایند برداشتن تحریم ها را آغاز کرده و شورای امنیت سازمان ملل هم بدون فوت وقت، قطعنامه ای را برای برداشتن تحریم ها به تصویب رساند هرچند یک مهلت 90 روزه برای اجرای آن در نظر گرفته است. وزیر امور خارجه فرانسه روز چهارشنبه به تهران رفت و جای بازرگانان و سرمایه گذاران فرانسوی در ایران را گرم کرد.

این نویسنده نوشت: مقامات آمریکایی روشن ساخته اند که در صورت رد این توافق توسط کنگره، اراده بین المللی برای تحریم های شدیدتر دود خواهد شد. در شرایطی که منفی بافان کنگره در بوق و کرنا کرده اند که تحریم ها اثر داشته است، کارشناسان بطور یکپارچه این نظر را دارند که تاثیر آنها به یک حمایت چندین جانبه گسترده بستگی دارد.

وی اضافه کرد: ایالات متحده از سال 1979، تحریم هایی را علیه ایران برقرار داشته است اما ایران تنها زمانی احساس فشار کرد که آمریکا توانست همراهی بین المللی را با تحریم ها از طریق موسسات بانکی آمریکایی بدست آورد و سپس الزامات شورای امنیت مطرح شد که تحریم بر نفت، گاز و جنگ افزارهای متعارف ایران را پیش کشید. در کنار همه اینها، دیگر زمینه هایی هم در اطراف جهان فراهم شد که تاثیر خود را داشتند. تازه این حمایت چندجانبه هم به یمن شرایطی فراهم شد که محمود احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری اش بر ایران حاکم کرد که منجر به کله شقی و تمرد کامل ایران در برابر جهان شد و به محض آنکه ایران، پس از انتخابات 2013 ریاست جمهوری، به رویه ای بازتر و آشتی جویانه تر روی آورد، تحریم های بین المللی دچار شمارش معکوس شد.

این مقام سابق آمریکایی گفت: اکنون که ایران حدود دو سال را صرف گفتگوها کرده، در زمینه های مختلفی از خطوط قرمز خود انعطاف به خرج داده و بازرسان را دعوت به بازگشت کرده ، اراده بین المللی برای زمین زدن ایران ضعیف شده است. اگر کنگره این توافق را پایمال کند، اتحاد بین المللی ای که این تدابیر را ممکن ساخت، از هم می پاشد و به جای بازگشت تحریم ها، زیرساخت آنها زیر بار فرصت طلبی اقتصادی، نومیدی از آمریکا و تشنگی برای گاز طبیعی ایران، بودجه های نظامی و دیگر فرصت های موجود در این کشور، خرد خواهد شد.

وی تصریح کرد: کنگره حتی اگر این توافق را از کار بیندازد، قادر نخواهد بود از بازگشت حجم قابل ملاحظه دلارهای بین المللی به سمت ایران و عوامل و متحدان مختلفش جلوگیری کند.

نوسسل گفت: از یک منظر دیپلماتیک و سیاسی، پیامدهای مخالفت کنگره با این توافق هم دست کم به همان اندازه هولناک خواهند بود. هرچند دولت اوباما به درستی از زیاده گویی درباره تاثیر این توافق بر گرایش مثبت تر ایران به سوی غرب پرهیز کرده اما روشن به نظر می رسد که مخالفت کنگره با این پیمان تاثیری معکوس خواهد داشت: احساسات ضدآمریکایی را شعله ور می سازد، تندروها را تقویت می کند و حمایت مردمی از برنامه هسته ای را بعنوان بهترین دفاع در مقابل یک آمریکای ناسازگار دو برابر می کند.

مدیر اجرایی مرکز آمریکایی قلم نوشت: مخالفان ایران و فعالان حقوق بشر که از این توافق حمایت کرده اند و انتظار اصلاحات سیاسی را دارند، خواهند دید که امیدهایشان توسط آمریکایی هایی که خود را قهرمان آزادی می دانند، برباد رفته است. ایران، اسراییل و همسایگانش درخلیج فارس را به خاطر نقش شان در خفه کردن این توافق مقصر خواهد دانست و تنش هایی که از قبل هم شدت داشته، شدیدتر خواهد شد.

وی تصریح کرد: در صورتی که این توافق رد شود، در ذهن خود جلسه افتتاحیه مجمع عمومی سازمان ملل در سال جاری را تصور کنید. حسن روحانی، رییس جمهوری ایران به نیویورک خواهد آمد و ایران را بعنوان کشوری که به معیارهای دیپلماتیک پایبند است، معرفی خواهد کرد که یک آمریکای بی مبالات، خیانتکار و جنگ طلب به آن پشت کرده است. در میان 193 کشوری که در مجمع عمومی حاضرند، هواداری قابل ملاحظه ای نصیب ایران خواهد شد.

وی ادامه داد: رابطه بیشتر کشورها با آمریکا بعنوان ابرقدرت دیرپای جهان، رابطه عشق و نفرت است. اگر آمریکا یک توافق را به خاطر موضع خصمانه علیه یک کشور کوچکتر نقض کند، با مخالفان سرسخت تری روبرو خواهد شد و دوستان آمریکا هم برای توجیه این وضعیت به دشواری می افتند. تنها چیزی که از یک ایران مجهز به جنگ افزار هسته ای بدتر است ایرانی است که از یک برتری محکم اخلاقی علیه آمریکایی برخوردار است که توافقی را برهم زده که بقیه جهان- و از جمله رییس جمهوری خود آمریکا- آن را منصفانه می دانسته اند.

مدیر اجرایی مرکز آمریکایی قلم نوشت: اما واکنش ایران، بدترین قسمت ماجرا نیست.

وی افزود: در دوران خیزش قدرت های (تازه ای در) جهان و تغییر نقشه جغرافیایی، هر رخداد مهم جهانی در قرن بیست و یک، آزمونی برای رهبری آمریکا به حساب می آید. رسانه ها، دولت ها و شهروندان نظاره می کنند تا دریابند که آیا در مسائل عراق، افغانستان، اسراییل و فلسطین، سوریه، داعش، شراکت فراپاسیفیک، ابولا و امثال آن آمریکا می تواند به نقش تاریخی خود عمل کند یا ناکام می ماند. هرچه یک موضوع از اهمیت بالاتری برخوردار باشد، بیشتر مورد توجه است و آزمونی نزدیک تر برای آمریکا خواهد بود.

وی اضافه کرد: اگر در تاریخ اینگونه ثبت شود که بیش از دوسال تلاش های چندجانبه به رهبری آمریکا به توافقی تاریخی منجر شد که به دلیل ناکامی واشنگتن در کسب حمایت قانونگذارانش زمین خورد و یک مسابقه جنگ افزار هسته ای از نو آغاز شد، خسارت ناشی از آن قابل محاسبه نیست.

نوسسل تصریح کرد: برای کشورهایی که به مدت دو سال دوشادوش آمریکا در گفتگوهایی 24 ساعته شرکت داشتند، نخستین واکنش به رد این توافق در کنگره، موجب خجلت زدگی رییس جمهور اوباما، وزیر امورخارجه و تمامی تیمی خواهد بود که فرش از زیر پایشان کشیده شده و امضایشان در پای این توافق باطل شده است. کشورهایی که سالها تلاش خود را بربادرفته می بینند خشم خود را نثار آمریکا می کنند که توافقی را باطل کرده که امضای همه آنها در پایش خورده است. این نوعی بی حرمتی به متحدان و شرکایی است که با حسن نیت در این گفتگوها مشارکت کردند و برداشت شان این بود که توافق، توافق است.

وی گفت: در میان متحدان اروپایی آمریکا، شوک اولیه ناشی از رد توافق، با نگرانی شدید و تازه ای جایگزین می شود که ناشی از درک این نکته است که نمی توان از این پس بر روی آمریکا برای حل و فصل تهدیدهای فوری جهانی حساب بازکرد. در شرایطی که بدون تردید انسجام قاره اروپا در این توافق به نمایش گذاشته شد، فروریختن عزم آمریکا برای این توافق، تاثیری بی ثبات کننده تر برجای می گذارد. اینکه چنین وضعیتی موجب گرایش کشورهای اروپایی به چین، روسیه یا انزواگرایی شود، چندان قابل پیش بینی نیست اما مشکل بتوان درک کرد که اعتماد اروپایی ها به رهبری آمریکا تا چه میزان منفی خواهد شد. واکنش دیگر متحدان آمریکا در مناطق دورتر همچون ژاپن، کره جنوبی، شرکای آفریقایی و دیگران هم به همین شکل خواهد بود و نوعی ناامنی و تردید عمیق درباره توانایی رهبری آمریکا بروز خواهد کرد.

مقام سابق وزارت خارجه آمریکا ادامه داد: ازسوی دیگر، ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، از رای منفی کنگره احساس رضایت خواهد کرد. برای پروژه دیرپای وی در گردهم آوردن نیروها در همداستانی با پایتخت هایی چون تهران و پکن برای عقب راندن نظم جهانی پس از جنگ دوم که به رهبری غرب فراهم آمد، هیچ خدمتی بهتر از وجهه یک رییس جمهور آمریکا نیست که توسط کنگره خود این کشور، ناکار شده است. همچنین اگر تحریم ها پابرجا بمانند، شکاف بین آمریکا و تهران باز هم عمیق تر خواهد شد. چین هم رد این توافق توسط کنگره را فرصتی خواهد یافت تا بر روی عقب نشینی واشنگتن سرمایه گذاری کند.

وی افزود: اگرچه چنین وضعیتی چه بسا موجب وهن خود کنگره هم خواهد بود اما هیا ت های نمایندگی آمریکا در اطراف جهان هم این وضعیت را با شدت بیشتری لمس خواهند کرد و شاید این یکی از دلایلی است که دیپلمات های برجسته سابق آمریکا در زمره نخستین کسانی بودند که آشکارا از این توافق حمایت کردند.

این نویسنده اظهار داشت: ممکن است که مخالفان توافق در واشنگتن، به زیر کشیدن این توافق را ضربه ای بر باراک اوباما تلقی کنند اما از نگاه جهان، مسوولیت شکست این توافق متوجه آمریکا بعنوان یک کل گذارده خواهد شد همانطور که دوازده سال پس از تهاجم به عراق، هنوز هم در کنفرانس ها و دیدارهای راهبردی بین المللی از تکبر، جهالت و اشتباهات ایالات متحده در این تهاجم سخن به میان می آید.

وی تصریح کرد: همین وضعیت برای توافق هسته ای ایران هم مطرح است. صرفنظر از اینکه چه کسی در کاخ سفید باشد، پیامد رد توافق موجب می شود که تلاش های آمریکا برای بازدارندگی مخالفان، مقابله با تهدیدها و شکل دادن به یک واکنش بین المللی علیه چالش های جهانی دچار پسرفت شود.

وی یادآور شد: هرچند در حال حاضر، دولت اوباما به درستی بر روی کسب تایید کنگره تمرکز دارد و از چنین پیامدهایی کمتر سخن به میان می آورد اما جان کری وزیر امور خارجه، گاه به چنین مسائلی اشاره دارد و برای نمونه از شعله کشیدن احساسات ضداسراییلی در صورت شکست توافق سخن می گوید.