تبعات سیاسی مرگ رهبر طالبان/ مرگ ملا عمر موجب تقویت داعش می‌شود

تحلیلگران معتقدند که مرگ ملا عمر، بحرانی وجودی برای طالبان افغانستان خواهد بود و به طور بالقوه موجب تقویت گروه داعش می شود که تاکنون توانسته است برخی از نیروهای این گروه را جذب کند. طالبان اخیراً با پیوستن تعدادی از نیروهایش به داعش مواجه شده است و برخی از این شورشیان ناراضی به این که رهبرشان همانند یک «روح» بوده است انتقاد داشته اند. دلیل این امر عدم حضور ملا عمر در انظار عمومی از سال 2001 است که حمله ایالات متحده به افغانستان موجب سرنگونی طالبان از قدرت شد.

ناظران معتقدند که تایید مرگ ملا عمر توسط طالبان موجب افزایش شکاف ها در این گروه می شود، آن هم در زمانی که گروه داعش در حال باز کردن پایش در افغانستان است. مایکل کوگلمن، کارشناس افغانستان در مرکز بین المللی وودرو ویلسون که مستقر در واشینگتن است در این باره می گوید: «این بزرگترین آزمون پیش روی طالبان افغانستان است. ملا عمر یا ایده ملا عمر برای این سازمان به شدت وحدت بخش بود.» حالا با مرگ او رقابت های شدید و به احتمال زیاد بحران جانشینی در این گروه رخ خواهد داد. ملا عمر از سوی طرفدارانش به عنوان امیرالمومنین خطاب می شد و نه تنها رهبر این گروه نظامی بود بلکه رهبر معنوی شبه نظامیان در سراسر منطقه بود.

اگر جانشینی که انتخاب می شود در حد و اندازه این پست نباشد، احتمالاً موجب افزایش نفوذ خلافت داعش خواهد شد که در سراسر سوریه و عراق حضور دارد. امتیاز گل، کارشناس و نویسنده پاکستانی در این رابطه می گوید: «این مسئله بستگی به این دارد که چه کسی به عنوان رهبر انتخاب شود. با انتخاب هر کسی به عنوان رهبر مطمئناً شکاف هایی میان جناح های مختلف طالبان به وجود خواهد آمد.»

کوگلمن هم در این رابطه می گوید که مرگ ملا عمر دستاورد بزرگی برای شاخه محلی داعش خواهد بود، گروهی که پنتاگون در ماه ژوئن گزارش داد در فاز اولیه تشکیل قرار دارد. کوگلمن معتقد است: «بسیاری از شبه نظامیان طالبان که از سکوت طولانی مدت رهبرشان ناراضی بودند هم اکنون دلیل مستحکمی برای جدا شدن از تشکیلات خودشان و اعلام وفاداری به داعش دارند. مرگ ملا عمر عاملی بسیار مهم در زمینه سربازگیری برای داعش خواهد بود و می تواند به قدرت گیری این گروه در این منطقه کمک زیادی کند.»

طالبان اخیراً به داعش در زمینه افزایش نفوذش در این منطقه هشدار داده بود، اما این مسئله موجب توقف مبارزین این گروه و عدم وفاداری به ابوبکر البغدادی، رهبر داعش نشده است. رحیم الله یوسفزی، کارشناس پاکستانی مسائل افغانستان در این رابطه می گوید: «جنبش طالبان با سخت ترین لحظه حیاتش روبه رو شده است.» وی برای مثال به اخیر عبدالرئوف خادم، عضو سابق طالبان که پرچم سیاه داعش را در هلمند برافراشت، اشاره می کند. تصور می شود که وی که نفر شماره دو داعش در این کشور است، در اوایل امسال توسط هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی کشته شده باشد.

بسیاری دیگر از اعضای طالبان معتقدند که مورد خادم نشان می دهد که در صورت مخالفت با رهبر جدید و جهت گیری مذاکرات صلح، هیچ آینده ای برای این جنبش نمی توان متصور بود. طالبان و داعش زمینه های ایدئولوژیک مشترکی ندارند. داعش متعلق به مکتب سلفی است که در تضاد با مکتب حنفی موجود در افغانستان است.

علی محمدعلی، کارشناس سیاسی و امنیتی که مستقر در کابل است در رابطه با مرگ ملا عمر می گوید: «به طور قطع، مرگ ملا عمر پایان یک دوره در تاریخ طالبان و افغانستان خواهد بود. مرگ وی تاثیر زیادی بر شورشیان نخواهد گذاشت، اما از لحاظ سیاسی طالبان معلول خواهد شد. برای آنها بسیار سخت خواهد بود تا بتوانند رهبری را پیدا کنند که همانند ملا عمر باشد.»