شفاف‌سازی رئیس بانک‌مرکزی درباره دارایی‌های بلوکه شده و واکنش عجیب بازار ارز

رییس کل بانک مرکزی با گلایه از اظهارات متفاوت و مبهم درباره ارقام دارایی‌های ارزی که موجب تشویش اذهان عمومی خواهد شد، توضیحاتی در این رابطه و همچنین واکنش عجیب بازار ارز به مذاکرات هسته‌ای و دیگر مسائل بانکی ارائه کرد.

به گزارش ایسنا، ولی‌الله سیف با اشاره به این‌که تا اجرایی‌شدن توافقات هسته‌ای و رفع تحریم حوزه مالی و بانکی چهار ماه زمان باقی است و با طی مراحل تا دسامبر و یا ژانویه عملیاتی خواهد شد، اظهار کرد: با توجه به این‌که در سال‌های گذشته بخش زیادی از عملیات بانکی ما در عرصه بین‌المللی متوقف شده این زمان فرصت مناسبی خواهد بود تا بتوانیم خلأ‌های موجود را پر کرده و برای برقراری روابط کارگزاری آماده شویم.

رییس کل بانک مرکزی در حالی در هفته‌های گذشته میزان دارایی‌های بلوکه شده قابل دسترس را حدود 29 میلیارد دلار عنوان و با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد که در این باره تاکید کرد: این ارقام متفاوت اعلامی به نوع نگاه و هدف عنوان کننده بر می‌گردد.

وی ادامه داد: سوالات متفاوتی در این رابطه مطرح می‌شود که گاها از کل دارایی‌های خارجی، کل دارایی‌های ارزی و خارجی دولت و همچنین میزان منابع بلوکه‌ شده‌ای که در ازای رفع تحریم‌ها آزاد خواهد شد، موضوع بحث است که هر یک جواب متفاوتی دارد ولی شنونده به توجیهات بعدی آن توجهی نداشته و در نهایت ارقام به یک اختلاف تبدیل می‌شود.

سیف با بیان این‌که پیش‌تر از من درباره‌ی این‌که با رفع تحریم‌ها چه مقدار از منابع بلوکه شده کشور و بانک مرکزی آزاد می‌شود، سوال شد گفت: در این رابطه توضیح دادم که 23 میلیارد دلار از منابع ارزی بانک مرکزی که بلوکه شده آزاد می‌شود و علاوه بر آن شش تا هفت میلیارد دلار از منابع دولت آزاد خواهد شد که در مورد‌ آن قضاوت‌های متفاوتی شکل گرفت.

وی با تاکید بر این‌که اعداد و ارقام اعلامی از سوی بانک مرکزی براساس صورت‌های مالی رسمی این بانک و همچنین اطلاع دقیق ما از میزان نفت صادراتی و منابع وصول نشده آن است که می‌دانیم در کجا و به چه دلیلی پرداخت نشده عنوان شد، افزود: بنابراین این‌که دیگران با حدس و گمان ارقامی را اعلام کنند توجیهی ندارد و تقاضا می‌کنم اگر کسی می‌خواهد عددی در این رابطه اعلام کند حتما جزییات آن را نیز منتشر کند که موجب تشویش اذهان عمومی نشود.

رییس کل بانک مرکزی همچنین از ابلاغ بخشنامه‌ای در رابطه با اعلام دارایی‌های ارزی در دو ماه گذشته خبر داد و خاطر نشان کرد: ممکن است برخی از شرکت‌های دولتی و یا خصوصی حسابی در خارج داشته و دارایی‌های بلوکه‌ شده‌ای در آن دارند که بانک‌ مرکزی از آن اطلاعی ندارد از این‌رو دو ماه پیش بخشنامه‌ای را به دستگاه‌ها و شرکت‌های مختلف ابلاغ کردیم که اگر منابع ارزی در خارج از کشور دارند به ما اعلام کنند که در نهایت ارقام مطرح شده کمتر از یک میلیارد دلار است.

سیف با حضور در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به بخش دیگری از منابع ارزی خارج از کشور که هویت مشخصی دارند توضیح داد: همان‌طور که اعلام شده منابع بانک مرکزی که بلوکه اما قابلیت آزاد‌سازی دارد 23 میلیارد دلار است که باید حدود شش میلیارد دلار از منابع نفتی دولت را نیز به آن اضافه کرد. در کنار این 22 میلیارد دلار نیز به عنوان وثیقه دریافت تسهیلات در چین قرار گرفته که بعد از لغو قرار‌داد به صورت پول به کشور برگشته و اکنون سود مناسب بازار را دریافت می‌کند. از سویی دیگر 25 میلیارد دلار از منابع بانک مرکزی نزد شرکت نیکو از زیرمجموعه‌های وزارت نفت قرار دارد که صرف پروژه‌های نفتی شده و قابل استفاده نیست. همچنین 15 میلیارد دلار نزد بانک‌های ایرانی سپرده شده و در مجموع حدود 90 میلیارد دلار را در بر می‌گیرد.

وی با بیان این‌که رقم حدود 30 میلیارد دلاری دارایی‌های قابل دسترس تغییری نمی‌کند، یادآور شد: منابع صندوق توسعه ملی هم جزوی از حدود 90 میلیارد دلار است به‌طوری که منابع صندوق نزد بانک مرکزی سپرده شده و به‌طور مشاع توسط این بانک در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود و منابع جدید دیگری هم وجود ندارد.

وی در مورد اظهارات اوباما – رییس جمهور آمریکا - مبنی بر دارایی 150 میلیارد دلاری ایران تصریح کرد: واقعیت این است که هیچ مبنایی برای این اظهار‌نظر وجود ندارد و حتما از روی عدم احساس مسوولیت و شبه‌افکنی مطرح شده است، اما ما در ارقام اعلامی خود تردیدی نداریم.

اما در حالی که برخی از نمایندگان مجلس عنوان کردند که ذخائر خارجی کشور به بیش از 130 میلیارد دلار رسیده و باید در رابطه با میزان آن توضیحات شفاف‌تری ارائه شود، رییس کل بانک مرکزی احتمال داد که ریشه این موضوع به مباحث مطرح شده در ابتدای ورود دولت یازدهم در رابطه با این‌که بیش از 100 میلیارد دلار در خزانه دولت منابع وجود دارد برمی‌گردد گفت: وقتی عنوان کردند که ذخائر بانک مرکزی بیش از 100 میلیارد دلار است و دولت نباید بگوید که خزانه را خالی تحویل گرفته ما تمایلی برای جواب دادن به این موضوع نداشتیم اما دلیل روشن است که اگر حتی این 100 میلیارد دلار هم وجود داشت به خزانه دولت تعلق نداشت چرا که ریال ارزی که برای بانک مرکزی است قبلا به خزانه وارد شده و این بانک می‌تواند نسبت به فروش این دارایی‌های ارزی اقدام کند.

سیف همچنین نسبت به برخی جوسازی‌ها در مورد حجم نقدینگی که از آزاد سازی 23 میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه شده به اقتصاد وارد خواهد شد واکنش نشان داد و افزود: منابع ریالی این 23 میلیارد دلار به خزانه وارد شده و به هیچ‌ عنوان نقدینگی جدیدی ایجاد نمی‌کند بلکه آزاد‌سازی و فروش آن موجب جذب ریال و کنترل نقدینگی شده که البته تصمیمی برای تزریق یکباره آن وجود ندارد.

وی در رابطه با چگونگی خرج دارایی‌های حاصل شده ارزی با تاکید بر این‌که اصل تخصیص ارز به نیازهای وارداتی کشور است، افزود: مطمئنا این دارایی‌ها به واردات کالاهای ارزان‌قیمت که به زیان کشور خواهد بود تعلق نمی‌گیرد در رابطه با خرج آنها باید واقع‌بینانه برخورد کرده و آن را به اجرای پروژه‌های تولیدی با ارزش افزوده بالایی که اقتصاد را به سمت پویایی، تولید و خروج وابستگی به نفت حرکت دهد، اختصاص داد.

بخشی دیگری از سخنان رییس کل بانک مرکزی به واکنش دور از انتظار بازار ارز (عدم کاهش قیمت دلار) به مذاکرات هسته‌ای اختصاص داشت.

سیف با اشاره به دلایل شرایط ایجاد شده در بازار ارز بعد از اعلام نتیجه مذاکرات وین توضیح داد: موضوع اول این‌که سابقه‌ی ذهنی در رابطه با موضوع در جریان وجود داشت و نمی‌توانست به بازار شوک ایجاد کند، چرا که فعالان اقتصادی هر لحظه خبرها را رصد کرده و در جریان جزییات قرار داشتند در نتیجه نمی‌توان توقع شوک شدیدی در این شرایط از بازار داشت.

وی ادامه داد: از سویی دیگر اقتصاد ما و بازار به ثبات نسبی دست یافته و به گونه‌ای نیست که با هر هیجانی دچار نوسان شدیدی شود. این در حالی است که اصل موضوع برای تعیین نرخ ارز همان عرضه و تقاضای موجود در بازار است.

رییس کل بانک مرکزی در مورد نرخ مناسب برای ارز نیز تصریح کرد: بانک مرکزی به هیچ عنوان برای ارز و بازار نرخ تعیین نمی‌کند بلکه ما سعی داریم نوسان ناشی از هیجانات موقت را از بازار بگیریم در عین حال که نرخ‌های برآوردی اعلامی از سوی برخی تنها براساس حدس و گمان و تحلیل‌هایی که در بازار وجود دارد است، چرا که برای تعیین نرخ ارز فرمول مشخصی وجود ندارد که مبنا قرار گیرد.

سیف در مورد برخی اظهارات مبنی بر این‌که بانک مرکزی میزان دقیق دارایی‌های بلوکه شده برای کنترل بازار ارز را اعلام نمی‌کند، تاکید کرد: به هیچ عنوان این اظهارات مبنای کارشناسی ندارد و یک مقام مسوول در بانک مرکزی هیچ‌گاه آمار خلاف آنچه صورت‌های مالی و اطلاعات آنها نشان می‌دهد اعلام نخواهد کرد. در عین حال که اگر فرض را براین بگذاریم که چنین چیزی صحت داشته باشد، هیچ‌گاه بانک مرکزی و دولت این دارایی‌ها را به طور کامل و یکجا به بازار تزریق نخواهد کرد.

در بخش دیگری از این گفت‌وگوی تلویزیونی موضوع حرکت نرخ رسمی ارز به سمت بازار مطرح و چرایی عدم رفتار معکوس در این رابطه یعنی نزدیک شدن نرخ بازار آزاد به نرخ مبادله‌ای مطرح شد که رییس کل بانک مرکزی نیز در این رابطه توضیح شفافی ارائه نکرد اما گفت که نرخ واقعی ارز همان نرخی است که در اقتصاد موجب تولید، رشد اقتصادی، اشتغال و افزایش صادرات می‌شود، در حالی که نرخ اشتباه و غلط ارز اقتصاد را از این اهداف دور می‌کند.

وی با وعده اجرایی شدن یکسان‌سازی نرخ ارز به فاصله پنج تا شش ماه بعد از اجرای توافقات هسته‌ای خاطرنشان کرد: یکی از عوامل شکننده برای یکسان‌سازی نبود روابط کارگزاری بین‌المللی در دوران تحریم بود که موجب تعلل ما برای تک نرخی کردن نرخ ارز شد. از این رو این فرصت چند ماهه لازم است تا بتوانیم در حوزه بین‌الملل شرایط خود را به روز کرده و با بانک‌ها روابط کارگزاری برقرار شود، چرا که اگر سرعت مبادله ارز پایین باشد یکسان‌سازی را دچار مشکل خواهد کرد.

سیف این را هم گفت که یکسان‌شدن نرخ ارز به معنای غیرقابل تغییر و ثابت ماندن آن نیست، بلکه نظام ارزی ما یک نظام شناور مدیریت شده خواهد بود که براساس آن قیمت ارز متناسب با واقعیت‌های اقتصادی تعدیل خواهد شد.

به گفته رییس کل بانک مرکزی با تک نرخی شدن ارز مرکز مبادلات ارزی نیز جمع می‌شود.

به گزارش ایسنا، سیف در ادامه‌ی سخنان خود به برخی از انتقادات در رابطه با نحوه‌ی تعیین سود در بانک‌ها پاسخ داد.

وی درباره‌ی برخی اقدامات بانک‌ها برای سپرده‌هایی که در ازای پرداخت تسهیلات با سود 24 درصد به متقاضیان جذب می‌کنند، اما در دوره بازپرداخت تسهیلات به آن سود واقعی تعلق نمی‌گیرد، تاکید کرد: شما فکر می‌کنید بانک مرکزی از این اقدامات غیرقانونی بی‌خبر است حتما برای آنها مجازات‌هایی در نظر می‌گیریم که دچار زیان خواهند شد. این در حالی است که پرونده‌های این بانک‌ها به هیات‌های انتظامی ارسال شده و نتیجه‌ی آن چیزی جز ضرر برای متخلفان بانکی نیست.

وقتی که موضوع سپرده‌گذاری برخی از بانک‌ها در موسسات غیرمجاز برای دریافت سود‌های کلان مطرح شد، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که در همین رابطه با همکاری سازمان امور مالیاتی تصمیم بر این شده که تمام سودهای ناشی از سپرده‌گذاری بانک‌ها و اشخاص حقیقی و حقوقی در موسسات غیرمجاز مشمول مالیات شود که این اتفاق نیز افتاده است.

وی همچنین در واکنش به ادعای مطرح شده در مورد سپرده‌گذاری 2000 میلیارد تومانی یک بانک در موسسه غیرمجاز تصریح کرد: این موضوع بعید به نظر می‌رسد و اگر هم اتفاق افتاده باشد حتما به سوء‌مدیریت بر می‌گردد از این رو اطلاعات و نام این بانک را به من اعلام کنید تا آن را پیگیری کنم!

سیف همچنین در مورد فعالیت برخی از موسسات که با انتشار آگهی از آمادگی برای پرداخت وام‌های کلان بانکی با سودهای 30 تا 60 درصدی خبر داده و مردم را ترغیب به دریافت آن می‌کند که می‌تواند شبهه ربوی داشته باشد، اظهار کرد: آنچه مسلم است این است که اگر عملکرد آنها ربا باشد خلاف قوانین و موازین اسلامی ماست و نه تنها هیچ دفاعی از آن وجود ندارد، بلکه مورد برخورد نیز قرار خواهد گرفت، اما باید توجه داشت که نقشی که این موسسات دارند واسطه‌گری وجوه وعملیات بانکی نیست و بانک مرکزی به‌طور مستقیم نمی‌تواند با آنها برخورد کند، اما در صورت برخورد با چنین موسساتی از آنها شکایت کرده و موضوع را پیگیری می‌کنند.

رییس کل بانک مرکزی در ادامه به قفل شدن بخشی از منابع بانکی در قالب معوقات اشاره کرد و گفت: این دارایی‌ها به دلیل شرایط خاص مثل تحریم، نوسانات اقتصادی سال‌های اخیر و بدهی بالای دولت به شرکت‌های خصوصی شکل گرفته که بزرگ‌ترین لطمه آن عدم قرار‌گیری این منابع در جریان اقتصادی است.

وی یادآور شد که نسبت میزان معوقات بانکی از 14 درصد پایان سال 1392 به 12.1 درصد سال 1393 کاهش یافته و در حال حاضر حدود 90 هزار میلیارد تومان است.

سیف همچنین درباره‌ی روند پرداخت تسهیلات 60 تا 80 میلیونی مسکن توضیح داد و گفت: همانطور که پیش‌بینی می‌کردیم وام 80 میلیونی با هجوم مردم مواجه نشد و همه چیز طبق برنامه پیش رفت چرا که با توجه به میزان اقساط و شرایط تعیین شده گروه‌های خاصی می‌توانستند برای دریافت این وام اقدام کنند که در حال انجام است.

رییس کل بانک مرکزی در مورد پرداخت وام 60 میلیونی مسکن در بانک‌ها یادآور شد: منظور از تصویب وام 60 میلیونی مسکن این نبود که به یکباره تمامی بانک‌هایی که تا پیش از این از پرداخت وام مسکن منع شده بودند شروع به ارائه‌ی آن کنند، چرا که با محدودیت منابع بانکی که در نظام بانکی وجود دارد قابل پیش‌بینی خواهد بود که زمانی طی خواهد شد تا بانک‌ها خود را برای پرداخت چنین وامی آماده کنند این در حالی است که برخی مقدمات پرداخت وام 60 میلیونی را آماده و آن را آغاز خواهند کرد.