بزرگان حاشیه‌نشین سینمای ایران

چند سالی است که بازیگران جوان نقش اصلی بیشتر فیلم و سریال‌ها شده‌اند و بازیگران پیشکسوت یا جایی میان این سوپراستارها ندارند یا اگر هستند، نقش‌های حاشیه‌ای را بازی می‌کنند که نبودشان هم لطمه‌ای به قصه وارد نمی‌کند.

به گزارش صدای ایران، روزنامه خراسان در ادامه آورده است: طی چند سال اخیر خلق شخصیت‌های جذاب با نقش‌آفرینی بازیگران پیشکسوت و صاحب‌نام سینما جدی گرفته نمی‌شود و فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان از این تجربه‌های آزموده در آثارشان کمتر بهره می‌گیرند؛ البته در برخی موارد نیز این بزرگان نقش‌های پیشنهادی را قبول نمی‌کنند. شاید به همین خاطر است که این سال‌ها بزرگان بازیگری سینمای ایران یا کنج عزلت گزیده و حاشیه‌نشین شده یا به دلایلی مختلف از عرصه بازیگری کناره گرفته‌اند.

در آیین گرامیداشت زنده‌یاد علی حاتمی که سال 92 در سینما فرهنگ تهران برگزار شد از پنج بازیگر پیشکسوت سینما، عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، محمدعلی کشاورز و داوود رشیدی تجلیل شد اما پس از آن کمتر مجالی پیش آمد که از کم و کیف حضور این بازیگران در عرصه سینما ،تئاتر و تلویزیون سخنی به میان آید؛ بازیگرانی که سینما به آن‌ها مدیون است و بی‌تردید هر کدامشان بخشی از تاریخ سینمای ایران به شمار می‌آیند.

در طول نزدیک به نیم قرن، آقای بازیگر همواره کوشیده تا حضورش در هر فیلمی یک اتفاق مهم باشد و نتیجه‌اش کارنامه‌ای غبطه‌برانگیز با بیش از 50 فیلم است. عزت‌الله انتظامی بازیگر فیلم‌های «گاو»، «اجاره نشین‌ها»، «حاجی واشنگتن» و «روسری آبی» طی چند سال اخیر چندین بار به خاطر بیماری تنفسی و آلودگی هوا در بیمارستان بستری شده است. آخرین نقش‌آفرینی خان مظفر سریال «هزار دستان» در سینما و فیلم «چهل سالگی» علیرضا رئیسیان در سال 88 است. او که چند سالی است در گیر موزه سینما و خانه تئاتر است، خرداد ماه امسال 91 سالگی‌اش را جشن گرفت. این روزها بیشتر وقتش را صرف خواندن می‌کند و اگر فیلم خوبی باشد در خانه به تماشای آن می‌نشیند و بعضی وقت‌ها به تماشای نمایش‌های خوب می‌رود.

به تازگی مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی نیز به وی پیشنهاد بازی در فیلم‌های جدیدشان را کرده‌اند. انتظامی تصریح می‌کند: «با وجود سن و سال و بیماری و گرفتاری‌های موجود، خیلی دلم می‌خواهد مقابل دوربین بروم منتهی در فیلمی که آن را بپسندم. دوست ندارم تجربه‌ای که این سال‌ها اندوخته‌ام را پای یک کار بی‌ارزش یا کم‌ارزش حرام کنم. می‌خواهم در آثاری بازی کنم که جزو فیلم‌های ماندگار سینمای ایران محسوب شوند. نمی‌خواهم به دلیل علاقه‌ام‌ به بازیگری با هر اثری به سینما بازگردم. اگر فیلمنامه خوبی به دستم برسد حتماً بازی در آن را خواهم پذیرفت.

نقش‌های متفاوتی چون مش اسلام (گاو)، تقی پستچی (پستچی)، ابوالفتح (هزاردستان)، فرحان (ناخدا خورشید)، آعلی یار (شیر سنگی)، میرزا نوروز (در فیلمی به همین نام)، دایی غفور (بوی پیراهن یوسف)، حاج یونس (میوه ممنوعه) و ... با او جاودانه شده‌اند. علی نصیریان ایفاگر نقش قاضی شارح سریال «سربداران» که بین تمام نقش‌هایش منحصر به فرد است امسال با دو فیلم «ایران برگر» مسعود جعفری جوزانی و «گاو» داریوش مهرجویی که در هر دو ایفاگر یکی از نقش‌های اصلی است میهمان سینماهای کشور بود. آخرین حضورش در تلویزیون ایفای نقش در «رویای گنجشک‌ها» ساخته راما قویدل در سال 91 است. این بازیگر به تازگی با حسن فتحی کارگردان مجموعه «شهرزاد» که برای شبکه نمایش خانگی ساخته می‌شود قرارداد بسته تا ایفاگر یکی از نقش‌های اصلی باشد. سال گذشته جشن تولد 80 سالگی نصیریان با حضور اهالی هنر در موزه هنرهای دینی امام علی (ع) برگزار شد. نصیریان بر خلاف بازیگران پیشکسوت و هم‌نسل خود، با انرژی در عرصه سینما و تلویزیون گاه و بی‌گاه حضور می‌یابد.

نصیریان می‌گوید: «زمانی را برای بازنشستگی در نظر نگرفته‌ام و تا زمانی که بتوانم، بازیگری را کنار نمی‌گذارم. فکر نمی‌کنم بازیگران دیگر هم چنین کاری انجام دهند و یک روز مثل کارمندان خودشان را بازنشسته کنند. ما چون سال‌ها با مردم بوده و با آن‌ها هم‌نفس شده‌ایم، دوست نداریم از یاد برویم و فراموش شویم. با این حال سعی می‌کنم در تئاتر هم دست کم هر سال یک بار روی صحنه بازی کنم.

بازیگر فیلم‌های «هیولای درون»، «شیلات»، «کمال الملک» و «گل‌های داوودی» و مفتش شش انگشتی سریال «هزاردستان» به تازگی 82 سالگی‌اش را جشن گرفت. داوود رشیدی سال 87 به دلیل یک عمر فعالیت در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون جزو چهره‌های ماندگار ایران شناخته شد. با این که حدود 20 سال است مدیریت انجمن بازیگران سینمای ایران را برعهده دارد اما مدتی است در سینما حضور ندارد. سال 90 در فیلم سینمایی«اکباتان» ساخته مهرشاد کارخانی بازی کرد و سال 1392 نیز جلوی دوربین مستند «دست بافته‌های مادری‌ام» به کارگردانی «علی لایق‌زاده» رفت. آخرین کارش در عرصه تئاتر نیز به سال 90 و نمایش «آقای اشمیت کیه؟» برمی‌گردد. در سریال «کلاه پهلوی» هم نقش «موسیو آلفونس» را ایفا کرد. مجموعه‌ای چهار جلدی شامل تمامی فعالیت‌ها و دستاوردهای تئاتری داوود رشیدی نیز به کوشش محمدعلی منصوری توسط نشر افراز منتشر شده است. داوود رشیدی از جمله هنرمندان شناخته‌شده تئاتر ایران است که بعد از حضور خود در ایران از سال 1342 فعالیت تئاتری را با ترجمه و اجرای آثار نمایشی آغاز کرد. وی اولین اجرای نمایش "در انتظار گودو" اثر بکت را در ایران به صحنه برد.

رشیدی خاطرنشان می‌کند: «در هر کاری که حاضر شدم یا نقشی را قبول کردم با انتخاب و دقت خودم این کار را انجام دادم اما واقعیت این است برای فیلم‌های سینمایی بیشتر نقش‌های یک پیرمرد که دو تا سه سکانس در فیلم بازی دارند، به من پیشنهاد می‌شود. اصلا علاقه ندارم در چنین نقش‌هایی حضور یابم. بیشتر دوست دارم نقشی به من در سینما پیشنهاد شود که با آن درگیر شوم. اما به خاطر سن و سالی که دارم چنین پیشنهادی به من نمی‌شود.»

جمشید مشایخی که بازی‌اش در فیلم‌هایی چون «گل‌های داوودی»، «کمال الملک » و رضا خوشنویس سریال «هزار دستان» در خاطره‌ها حک شده است، سال 93 مقابل دوربین یدالله صمدی رفت و در فیلم «پدر آن دیگری» ایفای نقش کرد که در بخش خارج از مسابقه جشنواره فجر به نمایش درآمد. سال گذشته نیز سریال «همه چیز آن جاست» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی با بازی وی از شبکه سوم سیما پخش شد. وی سال گذشته جلوی لنز دوربین فیلم «من ناصر حجازی هستم...» رفت و از خاطراتش در مورد او سخن گفت. قرار بود در سریال «پایتخت 4» سیروس مقدم بازی کند اما سرپرست گروه کارگردانی و برنامه‌ریزی این سریال حضور جمشید مشایخی را منتفی اعلام کرد.

جمشید مشایخی که به عنوان مسئول هیأت مدیره انجمن بازیگران سینما و تلویزیون فعالیت دارد نقش کوتاه یک خطاط را در سریال "معمای شاه" ایفا کرده است. این چند سال اخیر بیشتر کتاب می‌خواند و موسیقی گوش می کند. وی از سینما گلایه‌مند است و اظهار می‌کند: «سینمای امروز ما از لحاظ محتوا دچار سردرگمی شده است. متاسفانه مقابل دوربین رفتن هیچ ضابطه‌ای ندارد و عده‌ای بیرون از دایره‌ حرفه‌ای‌ها در حال بازی هستند، درحالی که بچه‌های بازیگر بیکارند.»

   

محمدعلی کشاورز که در آثار خاطره‌انگیز و ماندگاری چون فیلم‌های «رگبار»، «کمال الملک»، «کفش‌های میرزانوروز»، «ناصرالدین شاه آکتور سینما»، «دلشدگان»، «زیر درختان زیتون»، «روز واقعه» و «کمیته مجازات» و سریال‌های هزار دستان، سربداران، سلطان و شبان، پدرسالار و ... به نقش‌آفرینی پرداخته است چند سالی است به علت بیماری در خانه بستری است. آخرین نقش‌آفرینی کشاورز در سینما به سال 81 و فیلم «به من نگاه کن» ساخته شهرام اسدی برمی‌گردد و در سال 87 نیز در تله تئاتر تلویزیونی «آدم خوابش می‌گیره» به کارگردانی محمد یعقوبی بازی کرد. سال گذشته قرار بود مقابل دوربین فیلم مستند "من ناصر حجازی هستم ..." قرار گیرد اما به دلیل شرایط نامناسب جسمانی از حضور در این فیلم انصراف داد. کشاورز سال گذشته در جشنواره فیلم فجر مورد تقدیر قرار گرفت و به تازگی نیز کتابی به نام «دل شده» درباره وی به چاپ رسیده که شاهین امین آن را گردآوری کرده و بیشتر خاطرات وی در آن ثبت شده است.

چندی پیش شایعه درگذشت وی در فضای مجازی منتشر و سبب آزردگی خاطر کشاورز شد. این روزها بیشتر به خاطر کسالت جسمانی اغلب در حال استراحت است و با مطالعه یا تماشای فیلم اوقات فراغت خود را سپری می‌کند. خودش می‌گوید: «بیشتر ساعات استراحتم را به خواندن کتاب می‌گذرانم. حس می‌کنم کتاب خواندن تسکین همه دردهایم است. مدت زیادی است فیلمی بازی نمی‌کنم و دیگر محیط برایم مناسب نیست. من اعتقاداتی برای خودم دارم و به آن‌ها پایبند هستم. سینمای ما افت محسوسی داشته و بیشتر به سمت تجارت رفته است. قصه‌هایی که نوشته می‌شود بسیار سطح پایین است و همه شبیه هم شده‌اند؛ حتی بعضی فیلم‌هایی که سال 45 ساخته شده الان با نام دیگری دوباره ساخته می‌شوند. بعضی وقت‌ها خاطرات را در ذهنم مرور می‌کنم و لبخندی بر لبانم می‌آید.»