سناریویی که امان برای مبارزه با داعش دنبال می‌کند/ اردن در فکر تصرف بخشی از سوریه

پیشروی هایی که داعش در عراق و سوریه به دست آورده و جنایت های که شاخه های تروریستی مرتبط با آن در کشورهای مختلف عربی مرتکب شده اند – که آخرین آنها در شبه جزیره سینا در مصر بود – اردن را بر آن داشته تا خود را آماده رویارویی با سناریوهای مختلفی کند که می تواند داعش برای آن رقم بزند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، اردن که در پیمان بین المللی مبارزه با داعش به رهبری ایالات متحده امریکا در سوریه و عراق مشارکت دارد، نتایج فعالیت های این پیمان را در هاله ای از ابهام می بیند. برای همین گزارش های متعددی منتشر شده که نشان می دهد اردن در حال بررسی سناریوهای مختلفی با متحدان غربی اش برای مقابله با این شبکه تروریستی در خارج از مرزهای خود به ویژه در عراق و سوریه است. این دو کشور هر دو با اردن مرز مشترک دارند و تهدیدهای امنیتی آنها می تواند به طور مستقیم بر آن تاثیر بگذارد. از جمله این سناریوها دخالت نظامی در جنوب سوریه و ایجاد منطقه امن در آن مناطق با هدف تامین امنیت جبهه شمالی اش است. منطقه ای که اخیرا گروه های مخالف سوری با شکست در برابر داعش آن را به این شبکه تروریستی واگذار کردند.

چندی پیش در جبهه جنوبی گروه های شبه نظامی تصمیم گرفتند با تشکیل گروهی موسوم به جیش الفتح عملیاتی نظامی در جنوب سوریه با هدف تسلط بر استان درعا که هم مرز با اردن است تحت عنوان "طوفان جنوب" آغاز کنند که این عملیات به دلایل متعدد از جمله نبود هماهنگی میان فرماندهان گروه های مشارکت کننده و افشای عملیات توسط رسانه ها قبل از آغاز شکست خورد.   

اردن به همراه ایالات متحده امریکا و عربستان و دیگر کشورهای غربی از حامیان اصلی گروه های مخالف اسد موسوم به جریان های معتدل محسوب می شوند.

تسلط مخالفان نزدیک به اردن بر درعا می توانست نقطه ثقل پادشاه اردن را به شدت تقویت کند اما شکست این طرح سبب شد تا امان در محاسبات خود تجدید نظر کند.

قبل از آغاز عملیات درعا ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن اعلام کرده بود که تصمیم به حمایت و کمک به عشایر سنی در سوریه به ویژه در مناطق جنوب گرفته است. اقدامی که بسیاری از تحلیلگران آن را ارزیابی پادشاه اردن مبنی بر احتمال از دست رفتن مناطق مرزی کشورش با سوریه قلمداد کردند و این گونه تحلیل کردند که وی با اعلام این خبر قصد دارد جلوی نفوذ گروه های تروریستی به عشایر سنی مستقر در مناطق هم مرز با اردن در سوریه را بگیرد.

اما تطبیق سناریوی ورود نظامی به خاک سوریه بسیار سخت است، عشایر سنی سوری به شدت چند پارچه هستند و بر خلاف عشایر سنی غرب عراق که تا اندازه بسیاری متاثر از اردن هستند مواضع یکپارچه ای در قبال مسائل مختالف ندارند. هنگامی که اردن اعلام آمادگی کرد که حاضر است از عشایر سنی عراق در برابر داعش حمایت کند، عشایر سنی عراق از این پیشنهاد استقبال کردند در حالی که تا کنون هیچ واکنشی از سوی عشایر سنی سوریه در قبال پیشنهاد حمایت اردن از آنها اعلام نشده است. برخی عشایر سنی حتی از این فراتر رفتد و گفتند که هیچ گونه حمایت خارجی را نمی پذیرند. بسیاری از عشایر نیز گفتند که تهدید سوریه تهدید اردن نیز به حساب می آید. در حالی که حاضر نشدند به صراحت بگویند که از حمایت اردن استقبال می کنند. این رویکرد چند گانه کار را برای رهبران اردنی برای این که بخواهند به طور مستقیم وارد فاز نظامی شوند یا به کمک متحدانشان دخالت نظامی را در جنوب سوریه کلید بزنند و مناطقی از سوریه جدا کنند و منطقه حائل تشکیل دهند، بسیار سخت می کند.  

این در حالی است که ترکیه تلاش دارد در سایه پیشروی کردها که می تواند آنها را به رویای تشکیل کشور کردی بسیار نزدیک کند، وارد عمل شود و منطقه حائل در شمال سوریه تشکیل دهد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هفته گذشته اعلام کرد که ایجاد منطقه خودمختار توسط کردها در شمال سوریه برای ترکیه خط قرمز است و اجازه نمی دهد چنین چیزی تحقق یابد. با این حال تحلیلگران بعید می دانند که ترکیه بتواند به طور مستقیم وارد عمل شود و به صورت انفرادی وارد عملیات نظامی شود و منطقه حائل در سوریه ایجاد کند یا در برابر کردهای سوریه در خاک این کشور اقدامی نظامی انجام دهد.

سناریوی دخالت مستقیم نظامی در جنوب سوریه برای امان خالی از خطر نیست. این احتمال خطرناک وجود دارد که لغزیدن در دره خطرناک سوریه نتایج عکس به دنبال داشته باشد و باعث تسریع در جاه طلبی گروه های تروریستی از جمله داعش شود و از آن به عنوان فرصتی برای حمله به اردن استفاده کنند.

محمد ابو رمان، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی در این باره می گوید: «بحث فرایند تسلط بر تاثیرات امنیتی و نظامی بحران سوریه بر اردن مطرح است. اگر سطح تهدیدهای امنیتی و نظامی تغییر یابد قطع به یقین اردن تلاش می کند با توجه به واقعیت ها مواضع و موقعیت های خود را تغییر دهد.»

با این حال بسیاری شک دارند که اردن بتواند وارد فاز نظامی شود و مناطقی از خاک سوریه را جدا کند و برای خود منطقه حائل تشکیل دهد. چرا که خوب می داند چنین اقدامی می تواند چه عواقبی در پی داشته باشد.