10 سال داوری ایرانی در جشنواره‌های جهانی

سمیه علیپور: معرفی لیلا حاتمی به عنوان داور بخش اصلی جشنواره کن، قطعا یکی از افتخارات سینمای ایران در عرصه بین‌المللی است، بازیگری که سال‌هاست در سینمای ایران فعال بوده و فیلم اسکاری «جدایی نادر از سیمین» را در کارنامه کاری خود دارد، حالا به عنوان یک سینماگر ایرانی در جشنواره کن شصت و هفتم حاضر خواهد شد و آثار فیلمسازانی چون ژان لوک گدار، برادران داردن، کن لوچ، دیوید کراننبرگ را در کنار هشت داور دیگر، ارزیابی خواهد کرد.

حضور این بازیگر مطرح به عنوان داور در بخش اصلی جشنواره فیلم کن، سینمای ایران و طرفدارانش را به هیجان آورد؛ این حس و حال سال‌های قبل نیز، وقتی نام اصغر فرهادی در میان داوران جشنواره برلین بود، یا عباس کیارستمی به عنوان رئیس هیئت داوران بخش دوربین طلایی کن و نیکی کریمی در میان داوران بخش سینه‌فونداسیون این جشنواره، یا سه بار حضور فیلمسازان سرشناس ایرانی به عنوان رئیس هیئت داوران پوسان و سایر داوری‌های ایرانیان در جشنواره‌های مطرح، ایجاد شده بود؛ افتخاراتی که بیش از هر چیز بیانگر اعتماد چهره‌های مطرح و رویدادهای پراهمیت سینمای جهان به سینماگران ایرانی است.

کن

عباس کیارستمی در 10 سال اخیر (از سال 2005 تا 2014) سابقه دو دوره داوری را در جشنواره کن دارد. او امسال رئیس داوران بخش سینه‌فونداسیون و فیلم‌های کوتاه است و 10 سال قبل رئیس هیئت داوران جایزه دوربین طلایی بود. این فیلمساز بارها با آثارش در کن حضور داشته و  در ادبیات تحلیل‌گران جشنواره‌ها، جزو کشف‌های این جشنواره محسوب می‌شود. او با گرفتن نخل طلای کن نام خود را در این رویداد سینمایی درجه یک جهانی ماندگار کرد. آخرین جایزه‌ای که به فیلم کیارستمی از این جشنواره اهدا شده، جایزه بهترین بازیگر زن به ژولیت بینوش برای فیلم «کپی برابر اصل» است.

نیکی کریمی نیز دو سال بعد از آنکه «یک شب» به کارگردانی او در جشنواره کن حاضر شد و در بخش جایزه دوربین طلایی مورد ارزیابی قرار گرفت، به عنوان داور بخش سینه‌فونداسیون و فیلم‌های کوتاه در این جشنواره حضور پیدا کرد.

حالا بعد از داوری‌های این دو سینماگر ایرانی در 10 سال اخیر نوبت به لیلا حاتمی رسیده که در کنار سینماگران سرشناس جهانی آثار حاضر در بخش مسابقه اصلی جشنواره کن را داوری کند. حاتمی دو سال قبل برای اهدای جایزه بزرگ جشنواره کن در مراسم اختتامیه این جشنواره روی سن حاضر شده بود.

برلین

اگر فرض کنیم عباس کیارستمی به واسطه حضور فیلم‌هایش در جشنواره کن در سطح بین‌المللی معرفی شد،‌ آثار اصغر فرهادی برای نخستین بار در جشنواره برلین مورد توجه ویژه داوران قرار گرفت و «جدایی نادر از سیمین» چنان داوران این جشنواره را به وجد آورد که علاوه بر خرس طلای بهترین فیلم دو جایزه بهترین بازیگر زن را به مجموع بازیگران زن فیلم و بهترین بازیگر مرد را به تمامی بازیگران مرد فیلم اعطا کردند. فرهادی که با «جدایی....» و «درباره الی...» در برلین درخشیده و در عین حال فیلم‌هایش موفق به جلب نظر  مخاطبان جهانی شده بود، در سال 2012 در بخش اصلی جشنواره برلین روی صندلی داوری نشست.

جعفر پناهی با فیلم «آفساید» موفق به کسب جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین شده بود، او بعد از این جایزه به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران بخش اصلی این جشنواره مطرح آلمانی انتخاب شد. البته پناهی در جشنواره کن نیز حضوری موفق داشته و «بادکنک سفید» به کارگردانی این فیلمساز موفق به کسب جایزه دوربین طلایی شده بود.

نیکی کریمی که اخیرا مجموع داوری‌های او در جشنواره‌های بین‌المللی به بیش از 20 حضور رسیده است، سابقه داوری در جشنواره برلین را نیز دارد. او در بخش فیلم‌های اول این جشنواره در سال 2007 به عنوان داور حضور داشت. رفیع پیتز دیگر سینماگر ایرانی هم در سال 2009 داور همین بخش از جشنواره برلین بود.

ونیز

امیر نادری سازنده «دونده» با «وگاس، براساس یک داستان واقعی» در سال 2008 در جشنواره ونیز حضور داشت و برای کسب شیر طلایی جشنواره نامزد شد. فیلم او در این جشنواره مورد تقدیر ویژه منتقدان کاتولیک قرار گرفت. چهار سال بعد از این حضور نادری به عنوان داور بخش افق‌ها در جشنواره ونیز حضور پیدا کرد. شیرین نشاط دیگر فیلمساز ایرانی نیز در سال 2010 در همین بخش داوری کرد.

سن سباستین

یکی دیگر از جشنواره‌های مطرح بین‌المللی جشنواره سن سباستین است که سینمای ایران در دوره‌های مختلف این جشنواره حضور داشته است؛ گاه با آثاری ایرانی و گاه با حضور سینماگران به عنوان داور.

بهمن قبادی پیش از اینکه از ایران خارج شود با دو فیلم «لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند» و «نیوه مانگ» در این جشنواره حضور پیدا کرده بود و هر دو فیلمش موفق به کسب جایزه صدف طلایی این جشنواره شدند. او زمانی که هنوز در ایران بود در سال 2007 به عنوان داور بخش اصلی در این جشنواره حضور پیدا کرد.

سیمرا مخملباف نیز در سال 2009 در بخش اصلی جشنواره داوری می‌کرد و کتایون شهابی از مدیران پخش بین‌المللی آثار سینمایی ایران، در سال 2012 داور جایزه کارگردانان جدید بود.

کارلووی واری

نیکی کریمی و لیلا حاتمی دو بازیگر شناخته شده سینمای ایران در سال‌های 2009 و 2006 در بخش اصلی جشنواره کارلووی واری مسئولیت داوری را برعهده داشتند.

مسعود بخشی مستندساز ایرانی که اولین فیلم سینمایی او با عنوان «یک خانواده محترم» دردسرهای بسیاری برایش به همراه آورد، در سال 2012 داور بخش دوربین مستقل جشنواره کارلووی واری بود.

پوسان

مهمترین جشنواره سینمایی در  آسیا در 10 سال اخیر سه بار مسئولیت ریاست هیئت داوران بخش جریان نو را برعهده سینماگران ایرانی قرار داده است.

در سال 2013 رخشان بنی‌اعتماد، فیلمساز با سابقه و شناخته شده ایرانی رئیس هیئت داوران بخش جریان نو این جشنواره بود. داریوش مهرجویی در سال 2007 و عباس کیارستمی در سال 2005 همین مسئولیت را برعهده داشتند. سیمرا مخملباف در سال 2008 یکی از اعضای هیئت داوران این بخش بود.

محمد اطبایی در سال 2008 داوری بخش نتپک را برعهده داشت و ابوالفضل جلیلی نیز در سال 2006 داور بخش جریان نو بود.