قالیباف همچنان در رؤیای پاستور

وقتی پس از دو سال كه با توپ پر آمد و به انتقاد از دولت یازدهم و مذاکرات هسته‌ای پرداخت، همگان به‌دنبال انگیزه اصلی باقر قالیباف بودند. شهردار تهران ٢٠ خرداد ٩٤، درست چهار روز پیش از سالگرد ناکامی‌اش در انتخابات سال ٩٢ گفته بود: «امروز از بي‌عملي و سوءمديريت، بيشتر از فشار دشمن رنج مي‌بريم. بی‌برنامگی و ضعف مدیریت در این دولت و دولت پیشین از تحریم‌ها هم مؤثرتر است. 

انرژی مسئولان به‌‌جای حل مشکلات، صرف مسئله‌سازی‌هایی می‌شود که هدف از آن گریزناپذیرنشان‌دادن توافق به هر قیمت است». مهم‌ترین گزاره برای بیان این‌گونه سخنان، همان رؤیای ریاست‌جمهوری «سردار دكتر خلبان» بود.

ظاهرا تحلیل‌ها پربیراه نبوده است. زمان زيادي لازم نبود كه مهرداد لاهوتی، از نمایندگان نزدیک به قالیباف، در مورد امکان ورود شهردار تهران به انتخابات مجلس شورای اسلامی و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری بگويد: «قالیباف قبل از اینکه یک شهردار موفق باشد، یک چهره سیاسی است و در دو دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نیز حضور داشته است. تصورم این است که قالیباف نمی‌تواند نسبت به سرنوشت کشور بی‌تفاوت باشد و قطعا برای شکل‌گیری یک مجلس منطقی، عقلانی و درست وارد عرصه می‌شود و نقطه‌نظراتی نیز خواهد داشت». لاهوتی در ادامه گفت: «تا انتخابات ریاست جمهوری زمان زیادی باقی است، اما احتمال اینکه وی مجددا پا به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری بگذارد زیاد است. تا آنجایی که اطلاعات من نشان می‌دهد و علائمی که وجود دارد حاکی از حضور وی در انتخابات ریاست‌جمهوری است. حمایت وی از افراد، گروه یا جریان و کاندیدای خاصی در انتخابات مجلس دهم نیز بستگی به نظر خودش دارد ولی قطعا وی نسبت به سرنوشت کشور و انتخابات مجلس نیز بی‌تفاوت نخواهند بود و در شکل‌گیری مجلس نقش مهمی ایفا می‌کند». این سخنان را نه رقبای سیاسی باقر قالیباف، بلکه یکی از نمایندگان حامی و نزدیک به او در مجلس بیان کرده است. ظاهرا شاه‌کلید ماجرا همین‌جاست. رؤیای ریاست‌جمهوری دست از سر شهردار تهران برنمی‌دارد. او دوبار در دو انتخابات از دو رقیبی شکست خورده بود که تصور می‌کرد به‌سادگی بر آنان پیروز خواهد شد. از سویی دیگر تصور باقر قالیباف این بود که در هر دو انتخابات می‌تواند حمایت قاطع جریان اصولگرا را به دست آورد، اما نتوانست؛ چه در سال ٨٤ که رقبایی از جنس لاریجانی و رضایی داشت و چه در سال ٩٢ که هم ائتلاف سه‌نفره او با دو اصولگرای دیگر شکست خورد و هم حضور سعید جلیلی، میز بازی اصولگرایان را به‌هم ریخت. سه هفته پیش در گزارشی در «شرق» یادآوری کردیم که سردار در جایی ناممکن در عرصه سیاست ایستاده است و طبیعتا به‌همین‌دلیل نمی‌تواند نفر اول باشد. ظاهرا شهردار تهران تصمیمی جدید اتخاذ کرده تا دست آخر بتواند یک بار هم که شده نفر اول باشد.

قالیباف دارای یک خاستگاه و پایگاه فکری اصولگرایی است و از سویی تلاش می‌کند برای خود جذابیت اجتماعی ایجاد کند. همین انگیزه جذابیت بدنه اجتماعی بود که باعث شد در انتخابات سال ۸۴ به خاستگاه اصولگرایی پشت کرده و تبلیغات ستاد انتخاباتی‌اش را به گونه‌ای پیش ببرد که صدای انتقاد برخی اصولگرایان بلند شود. یکی از دلایل اینکه اصولگرایان درباره او به اجماع نرسیدند همین است؛ حفره‌ای که بین اصولگرایان و باقر قالیباف فاصله انداخت و حتی به او برچسب فرصت‌طلبی زدند. انتخابات ۹۲ هم ارمغانی غیر از شکست برای سردار سیاستمدار چشم‌آبی خراسانی نداشت. او در سال ٩٢ از چند جهت شکست خورد؛ اول اینکه متهم به پیمان‌شکنی در ائتلاف ۱+۲ شد. مهم نیست سهم هر کدام از آن سه نفر در شکست ائتلاف چقدر بود، مهم این است که یکی از آنان باقر قالیباف بود. از سوی دیگر ماندن او در کنار سایر کاندیداهای اصولگرا باعث شکست این جریان شد؛ شکست سنگینی که در غیاب کاندیداهای حداکثری رقیب سنتی رقم خورد.

شکست سوم افت شدید محبوبیت شهردار تهران در شهری بود که در آن هر چه کاشته بود تا به وقت ریاست‌جمهوری درو کند، دود شد و به آسمان رفت. پیش از این باقر قالیباف تلاش می‌کرد با استفاده از سبقه خود در دفاع مقدس و سپاه، همچنان خود را در جبهه اصولگرایان تعریف کند و در عین حال به واسطه برخی اظهارنظرها و حتی نوع لباس‌پوشیدن و تصاویر منتشره از او، جایی بین طبقه متوسط برای خود باز کند. اما هر گز موفق نشد و همچنان هم برای او در بر همین پاشنه می‌چرخد. اگرچه در دو سال گذشته کمتر صحبت و اظهارنظر سیاسی کرده اما عملکرد شهرداری تهران بر این امر صحه می‌گذارد. سخنان اخیر شهردار تهران رنگ و بوی دلواپسی به خود گرفته است، اما همچنان یکی به میخ و یکی به نعل می‌زند. او از سویی در سال ٨٥ و در شهرداری تهران می‌گوید باید ١٠ درصد از مشاغل مدیریتی در اختیار زنان قرار گیرد و از سویی دیگر سال ٩٣ و در نماز جمعه تهران دلواپس حجاب و عفاف می‌شود و می‌‌گوید: «ما غیرت دینی داریم، حرف ما این است که نباید اجازه دهیم یک خانم در طول زمان معاشرت بیشتری با نامحرمان داشته باشد تا با محرمان خود و شوهر و فرزندش، زیرا این موضوع کانون خانواده را تحت‌تأثیر منفی قرار می‌دهد. حرفی که در شهرداری تهران زده‌ایم این بوده است که اگر در یک اتاق، یک مجموعه کاری که با هم همکاری می‌کنند و سه یا چهار نفر آنها آقا و سه چهار نفر دیگر خانم هستند و همه در یک رابطه مثلا در رابطه با بودجه فعالیت می‌کنند، می‌توان کاری کرد که آن چهار خانم در یک اتاق و چهار آقا در اتاق دیگری کار کنند». هرچند سخنان او و ابلاغ نامه‌ای به زیر‌مجموعه‌های شهرداری تهران برای تفکیک محیط کار زنان و مردان، تغییر خاصی در نوع پوشش و محیط کاری شاغلان در زیرمجموعه قالیباف ایجاد نکرد.

آنچه از سخنان مهرداد لاهوتی، نماینده نزدیک به قالیباف، برمی‌آید این است که او قصد دارد مانند محسن رضایی، دیگر سیاست‌ورز نظامی، پای ثابت انتخابات باشد. برای این کار هم نمی‌خواهد مانند محسن رضایی بیاید، ببازد و برود. او تصمیم گرفته وجهه سیاسی اصولگرایی خود را برجسته کند. انتقاد از مذاکرات هسته‌ای و سیاست‌های دولت روحانی و دلواپسی برای حجاب و عفاف هم در همین بستر می‌گنجد. درحالی‌که دولت روحانی در میانه مذاکراتی دشوار با ١+٥ بود و سعی بر رفع تحریم‌ها و بهبود جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی داشت، ساکنان شهر تهران شاهد نصب بیلبوردهای تبلیغاتی‌ علیه دیپلماسی دولت در نقاط مختلف پایتخت بودند که برخلاف سیاست‌های رسمی دولت بود. گرچه مسئولیت آن بنرها را برخی گروه‌ها و مؤسسات خاص برعهده گرفتند، اما بی‌شک این‌گونه اقدامات بدون اطلاع شهرداری و البته مساعدت این سازمان ممکن و میسر نبود. اما شهردار تهران در همین شهری که بیلبوردهایی با تصویر اوباما و با عنوان «شمر زمانه‌ات را بشناس» نصب شده بود، تعدادی از بهترین آثار هنری جهان را هم به تصویر کشید؛ تهران به‌مثابه گالری بزرگ هنری. قطعا آن بیلبوردهای شمرگونه برای دلربایی از اصولگرایان و دلواپسان بود و تابلوهای هنری برای اقناع طبقه متوسط شهری؛ طبقه‌ای که باید قانع می‌شد باقر قالیباف با دیگر اصولگرایان تفاوت دارد؛ اصولگرایانی که باید می‌پذیرفتند باقر قالیباف به اصول آنان پایبند است. کنش سیاسی زیگزاگی شهردار تهران همچنان ادامه دارد و او در میانه اصولگرایی و جذابیت اجتماعی گرفتار است. آنچه از شواهد امر پیداست، انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٩٦ هم چهره‌ای تکراری به خود خواهد دید. باقر قالیباف؛ مرد همیشه دوم.