٥ مسئله كليدی مذاكرات هسته‌ای
به نظر مقامات و متخصصان، پنج مسئله اصلی مورد مناقشه، همچنان ایران، ایالات‌متحده و پنج قدرت جهانی دیگر را در راه امضای یک توافق‌نامه هسته‌ای تاریخی از هم جدا می‌کند و هنوز هیچ تضمینی برای رسیدن به توافق در آخرین مهلت وجود ندارد. با توجه به اینکه برخی از عناصر و عوامل درگیر شناخته شده هستند و این عوامل شامل تعهدات سابق ایران برای محدودکردن شمار سانتریفیوژهایی که برای یک دهه آینده آنها را به کار خواهد گرفت بیشتر می‌شود. توافق نهایی وابسته به حل نکات زیر است:
١- هیچ مسئله‌ای - حداقل از نظر گفتار- مانند مسئله سرعت لغو تحریمها علیه ایران، دو طرف را از هم جدا نمی‌کند. دولت‌های غربی اصرار دارند که تحریمها تنها به‌تدریج، همچنان که ایران قدم‌های عيني قابل حقیقت‌یابی برای همکاری در چارچوب یک توافق هسته‌ای برمی‌دارد، لغو خواهند شد، اما مقامات ارشد ايران تأكيد دارند تحریمها باید بلافاصله پس از رسیدن به توافق لغو شوند. شانس کمی وجود دارد که ایالات‌متحده و شرکایش این شرایط را بپذیرند، اما برخی از نخبگان گمانه‌زنی میکنند که این تضاد را می‌توان با آفریدن فوري سازوكاري برای لغو تحریمها حل کرد... .
٢- ایران پافشاری می‌کند که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، درهمین‌حال جمهوری‌خواهان، اسرائیل و دیگران از ایران می‌خواهند که به‌طور کامل تأیید کند که در گذشته تحقیقات هسته‌ای نظامی انجام داده است. اما وزیر امور خارجه، جان کری، اوایل این ماه گفته ایالات‌متحده خود را در گذشته «میخکوب» نکرده است و بیشتر نگران راه‌هایی برای محدودكردن توان هسته‌اي ایران در آینده است. نتیجه نهایی می‌تواند به ایران اجازه دهد تا به آژانس انرژی هسته‌ای اطلاعات لازم برای رسیدن به اطمینان‌خاطر را بدهد.
٣- مشکل‌ترین بخش ساختن یک بمب هسته‌ای، غنی‌سازی اورانیوم تا درجات بالایی از خلوص است. درحال‌حاضر ایران دارای مدل‌‌هایی از سانتریفیوژهای اساسی و پایه است که اورانیوم را به آهستگی غنی‌سازی میکنند، اما در مورد طرح‌های پیشرفته‌تر سانتریفیوژهایی که خیلی سریع‌تر می‌چرخند در حال تحقیق است. تفاوت کار، شبیه سواربودن در یک تویوتا و دنبال یک پورشه‌بودن است. توافق‌نامه و بیانیه لوزان که دوم آوریل امسال اعلام شد، ایران را عملا از استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر به مدت یک دهه منع می‌کند، اما زبان به‌کاررفته در این بیانیه در مورد تعداد سانتریفیوژهایی که ایران مجاز است در تحقیق و توسعه هسته‌ای به کار بگیرد، بوده است. سخنان باراک اوباما در ماه آوریل باعث سروصدای زیادی شد. در این سخنرانی رئیس‌جمهور اوباما اعلام کرد که در طول ١٣ تا ١٥ سال بعد از رسیدن به توافق هسته‌ای ایران می‌تواند سانتریفیوژهای پیشرفته‌اش را نصب کند...
٤- مسئله سازوكار بازگشت تحريم‌ها، باعث اصطکاک بین ایالات متحده و شرکای مذاکره‌کننده‌اش می‌شود. مسئله این نیست چگونه [و در چه شرايطي] اطمینان حاصل کنیم که تحریم‌های لغوشده در توافق هسته‌ای می‌تواند به سرعت به سر جای اول خود بازگردد. کنگره مطمئنا تحریمها را به سرعت دوباره تحمیل خواهد کرد، اما تحریم‌های سازمان ملل و تحمیل دوباره آنها مشکل و سخت است. مخصوصا اگر در بین اعضای ١+٥ در مورد چگونگي عمل، اختلاف‌نظر پیدا شود. کشورهای غربی می‌خواهند در صورتی که معلوم شود ایران توافق‌نامه‌ای را نقض کرده است تحریمها به‌طور خودكار دوباره برقرار شوند. اما روسیه و چین در برابر هرگونه «عطف به ماسبق» برای خنثی‌سازی حق وتویشان در شورای امنیت سازمان ملل مقاومت مي‌كنند. یک راه‌حل كه از سوي «فريل گوردون»، مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید در امور خاورميانه ارائه‌شده، بر یک مفهوم دوگانه منفی تکیه می‌کند؛ شورای امنیت سازمان‌ملل می‌تواند تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران را برای فواصل شش‌ماه به شش‌ماه تعلیق کند و این تعلیق‌ها نیازمند تأیید اعضای شورای امنیت در هر مرحله خواهد بود. در صورتی که ایران توافق هسته‌ای را نقض کند ایالات متحده می‌تواند تعلیق تحریمها را وتو کند. از همه اینها گذشته مقامات غربی می‌خواهند از اين احتمال که در آن ایران توافق هسته‌ای را نقض کند و بعد به ایالات متحده بگوید که باید شکایتش را با روسیه و چین پیگیری کند، اجتناب کنند.
٥- از همان ابتدا منتقدان مذاکرات هسته‌ای مدعي بودند که ایران قابل اعتماد نیست... مقامات ایالات متحده می‌گویند مسئله این نیست. کری پس از دستیابی به توافق مقدماتی با تهران در نوامبر ٢٠١٣ گفت: «چیزی بر پایه اعتماد ساخته و پرداخته نشده است. ما اینجا ننشسته‌ایم كه به دروغ اعلام کنیم که ایران ناگهان برگ جدید را رو می‌کند، انجام این کار نیازمند آن است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نه تنها به تأسیسات هسته‌ای اعلام‌شده ایران (که از قبل تحت نظارت بین‌المللی قرار گرفته‌اند) بلکه به سایر اماکنی که در سراسر کشور مشکوک به انجام فعالیت‌های هسته‌ای هستند، نیز دسترسی آسان داشته باشند.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
نظر شما
پربحث ترین عناوین
آخرین اخبار
