توصيه‌هايي براي روزه داري صحيح

روزه داري صحيح همانند ديگر واجبات شرعي و ديني، تابع قوانين و آداب خاصي است بنابراين شكي نيست كه هرگاه روزه داري به درستي و براساس الگوي صحيح بهداشتي و تغذيه‌اي انجام نشود مي‌تواند براي فرد زيان‌آور باشد. البته برخي از عوارضي كه در روزهاي نخست روزه داري پيش مي‌آيد به تدريج برطرف شده و معمولا اشكالي براي سلامتي فرد به وجود نمي‌آورد. سردردهاي خفيف، تهوع، به هم خوردن خواب منظم، بيخوابي و خستگي روزانه و نيز دردهاي منتشر ماهيچه‌اي طي پنج تا هفت روز اول ماه رمضان از جمله عوارض طبيعي روزه داري به شمار مي‌آيند اما گاهي اتفاق ديگري رخ مي‌دهد و آن اين است كه تعدادي از روزه داران پس از پايان ماه رمضان يا طي آن دچار اختلالات و بيماري‌هايي مانند مشكلات دستگاه گوارش از جمله ورم معده، خونريزي از معده و اثني عشر و بروز زخم در دستگاه هاضمه، ضعف شديد، به هم خوردن كنترل ديابت و تشديد علايم بيماري‌هاي قلبي مي‌شوند. 

محيط درون معده، محيطي اسيدي است كه وظيفه اين اسيد، هضم غذا و كشتن باكتري‌ها است. اگر به هر دليلي، اسيد بيشتري در معده توليد شود، مقداري از اسيد از معده به مري بازگشته و موجب احساس سوزش در ناحيه سردل و پشت جناغ سينه مي‌شوند. پرخوري، صرف غذاهاي چرب و سرخ شده، اغذيه تند و ادويه دار، نوشابه‌هاي گازدار، غذاهاي نفاخ مانند آش رشته غليظ و لوبيا، عدس و همچنين مصرف چاي غليظ و قهوه و نيز سيگار كشيدن از جمله عوامل مساعد‌كننده اين حالت به شمار مي‌روند. 

 

پرخوري نكنيد. از مصرف غذاهاي چرب و سرخ شده پرهيز كنيد. غذاهاي ادويه‌دار و تند، فست فودها و غذاهاي آماده بيرون را مصرف نكنيد. ميزان مصرف چاي و قهوه را كم كرده و سيگار را ترك كنيد. بالش بلندتري هنگام استراحت زير سرتان قرار دهيد تا برگشت اسيد كاهش يابد. مصرف مايعات فراوان در فاصله افطار تا سحر توصيه مي‌شود اما نبايد همراه افطار و سحر، مايعات زياد نوشيد. داروهاي معده را كه قبلا استفاده مي‌كرديد با نظر پزشك در فاصله افطار تا سحر مصرف كنيد. بنا به اعلام وزارت بهداشت، تاكنون به اثبات نرسيده است كه گرسنگي موجب زخم معده و اثني عشر شود اما بيماراني كه دچار چنين زخم‌هايي آن هم از نوع فعال يا عوارض اين زخم‌ها مانند تنگي خروجي معده يا اثني عشر يا خونريزي از دستگاه گوارش هستند، نبايد روزه بگيرند. همچنين كساني كه هپاتيت مزمن و به ويژه سيروز كبدي دارند نيز نبايد روزه بگيرند زيرا كبد آنان قادر به ساختن گلوكز نيست و امكان دارد قند خون اين افراد طي روزه داري شديدا پايين بيفتد. همچنين كارشناسان وزارت بهداشت به مبتلايان ديابت كه انسولين تزريق مي‌كنند، توصيه می‌کنند تا روزه نگيرند. 

 

از دست دادن آب بدن يا دهيدراتاسيون از جمله عوارض شايعي است كه طي روزه داري اتفاق مي‌افتد زيرا آب بدن به صورت مستمر از طريق تنفس، تعريق و ادرار كردن از دست مي‌رود. البته ميزان از دست رفتن آب بدن به عواملي مانند وضعيت آب و هوا، ميزان آبي كه فرد روزه‌دار در فاصله افطار تا سحر مي‌نوشد، درجه فعاليت جسمي و توانايي كليه‌ها در حفظ و نگهداري آب و املاح بدن بستگي دارد. پس بهتر است پيش از روزه داري به ميزان كافي آب مصرف شود. 

 

يبوست مي‌تواند يكي از مشكلاتي باشد كه فرد روزه‌دار را دچار دردسر زياد كند. البته نظر متخصصان عموما براين است كه يبوست نتيجه روزه‌داري صحيح نيست بلكه حاصل روزه داري غلط است كه از نخوردن سبزي، ميوه، غذاي پر فيبر و عدم استفاده از آب كافي و نيز بي‌تحركي زياد ناشي مي‌شود زيرا همه اين موارد موجب حركت كافي روده‌ها مي‌شوند. كارشناسان وزارت بهداشت براي برطرف شدن اين عارضه توصيه مي‌كنند كه مصرف كربوهيدرات‌ها و قندهاي تصفيه شده كم شده و به جاي آن از غذاهاي فيبردار مانند انواع حبوبات، ميوه و سبزي و نان‌هاي سبوس‌دار استفاده شده و از مصرف زياد آب، ورزش و تحرك نيز غفلت نشود. استفاده از روغن زيتون همراه سحر، شام و افطار و نيز مصرف ميوه‌هاي تازه مانند سيب با پوست نيز توصيه مي‌شود. 

 

سردرد مشكل شايعي است كه مي‌تواند علل زيادي داشته باشد؛ سردردها حين روزه داري زياد اتفاق افتاده و عمدتا ناشي از دست دادن آب، گرسنگي، استراحت ناكافي يا قطع موادي كه وابستگي مي‌آورند مانند كافئين (كه در قهوه يافت مي‌شود) و نيكوتين موجود در سيگار است. كارشناسان وزارت بهداشت براي رفع يا پيشگيري از سردرد توصيه مي‌كنند كه مصرف غذاي متعادل با حجم متوسط به ويژه صرف متعادل غذاي سحري، نوشيدن مايعات كافي و در صورت نياز خوردن يك قرص مسكن ساده مانند استامينوفن عموما مي‌تواند از بروز سردردهاي ناتوان‌كننده و شديد جلوگيري كرده يا از شدت آن بكاهد. روش‌هاي ديگري مانند قرار نگرفتن در معرض نور مستقيم آفتاب و گرما، پوشيدن كلاه در فضاي آزاد، استفاده از عينك‌هاي دودي و رها ساختن عضلات از تنش و سفتي با يك ماساژ ملايم نيز در جلوگيري و كاهش سردردها موثر هستند.  چاي سبز كه فاقد كافئين است مي‌تواند به جاي چاي و قهوه مورد استفاده قرار گيرد.