چرا فرانسه در مذاکرات‌ هسته‌ای اين‌ قدر انعطاف‌ناپذیر است؟

تنها چندروز مانده تا پایان ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای- ٣٠ ژوئن- برای تبدیل چارچوب تفاهم لوزان به توافقی جامع و نهایی، چهار اختلاف عمده همچنان پابرجاست. نخست، کاهش ٩٠ درصدی ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطح ۳.٥ درصد است. بااین‌حال، ایران در طی ١٨ ماه مذاکره، غنی‌سازی در سطح ۲۰ درصد را متوقف کرده، اما آن را در سطح ۳.٥ درصد همچنان ادامه داده است. ازاین رو باید تا پایان مذاکرات هسته‌ای، ایران به تعهدات خود درخصوص میزان ذخایرش پایبند باشد. دوم، مسئله دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات نظامی ایران است که ممکن است با فعالیت‌های هسته‌ای در ارتباط باشد. اما ایران آن را قانونی نمی‌داند و به بازرسان اجازه دسترسی نمی‌دهد. اختلاف سوم، موضوع مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران است که در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ فعالیت‌های تحقیقاتی هسته‌ای داشته‌اند. در نهایت، مسئله لغو تحریم‌ها یک نقطه بسیار جدی از مشاجره است. ایران در نظر دارد که تمام تحریم‌ها یکجا و فوری پس از حصول یک توافق نهایی لغو شود. اما فرانسه خواستار لغو تدریجی تحریم‌هاست تا اقدامات تهران، طبق مفاد قرارداد، توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قابل راستی‌آزمایی یا اثبات باشد.

سخت‌گیری و انعطاف‌نا‌پذیری فرانسه [در مذاكرات] تعجب‌بر‌انگیز است. چگونه می‌توان انتظار داشت که حکومتی مستقل، تأسیسات نظامی خود را در معرض بازرسی‌های خارجی قرار دهد؟ این امر، تحمیل‌کردن همان جایگاه عراق تحت حکومت صدام حسین، بازنده جنگ کویت در سال ۱۹۹۱، است که بازرسی‌های اعمال‌شده توسط شورای امنیت سازمان ملل را پذیرفت.[چيزي كه ايران تأكيد كرده هرگز زير بار آن نخواهد رفت]

بدیهی است که فرانسه در تلاش برای دستیابی به تضمینی کامل در جهت صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای ایران است. بنابراین، هدف دولت فرانسه در مذاکرات هسته‌ای، بستن همه راه‌های دسترسی به سلاح‌های هسته‌ای است: غنی‌سازی در سطح ٢٠درصد، توليد پلوتونيوم در رآكتور اتمى اراك و کاهش ذخایر اورانیوم با غنای پایین.

سیاست‌مداران فرانسوی بر این باورند که ایران همواره سیاست و رفتاری دوگانه را از خود نشان داده ‌است. بنابراین، با توجه به بخشیدن امتیازی بزرگ به ایران (به‌رسمیت‌شناختن حق ایران برای غنی‌سازی) مذاکره‌کنندگان فرانسه لازم می‌دانند تا ظرفیت هسته‌ای ایران را به مقدار قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهند. دیگر امکان ازبین‌بردن تأسیسات هسته‌ای ایران، چه از طریق حملات هوایی، چه سایبری مثل ویروس استاکس‌نت، وجود ندارد. فلج‌کردن برنامه هسته‌ای ایران با ترور دانشمندان آنها هم توهمی بیش نیست.

ویژگی دوم موضع فرانسه این است که نقش سخنگو را برای کشورهایی مثل عربستان‌سعودی، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ایفا می‌کند. آیا این توافق برای ایجاد ثبات در منطقه مطلوب است؟ دولت اوباما در تلاش است برای جداکردن این دو مسئله اولویت را به توافق هسته‌ای بدهد که به‌خوبی در حال انجام است و سپس در قدم بعدی بر مسئله ثبات در منطقه تمرکز کند.

در صورت حصول توافق، شرکای دیگر ما در گروه ١+٥ می‌توانند از مزایای مشارکت در نوسازی ایران سهم ویژه‌ای ببرند . درحالی‌که فرانسه به‌سختی می‌تواند با این توافق منافع خود را حفظ کند. البته در سطح مذاکراتی به این وسعت طبیعی است که طرف‌های مذاکره‌کننده، در جهت کسب بیشترین امتیازات، از مواضع خود قاطعانه دفاع کنند.

فرانسه به‌تنهایی نمی‌تواند مسئولیت شکست احتمالی مذاکرات را برعهده بگیرد. در اینجا باز هم با پرسشی روبه‌رو خواهیم شد: با درنظرگرفتن اهداف اصلی کشور فرانسه، چه مزایایی را می‌توان برای {سياست جاري پاريس} متصور شد؟ در نهایت، توافقی قابل‌قبول هرچند ناقص برای همه طرف‌های مذاکره‌کننده بر ادامه‌ بحران هسته‌ای و بی‌ثباتی در منطقه ارجح خواهد بود. بنابراین، همه طرف‌ها باید بدون اکراه و معقولانه رفتار کنند.