٩ فیلم برتر سینما با موضوع زن و زندگی شهری/ شهر زنان

در تاریخ سینما، فیلم‌سازهای مختلفی درباره تجربه زیستی زنان در شهرهای بزرگ فیلم ساخته‌اند و یکی از معروف‌ترین آنها «شهر بزرگ» (١٩٦٣)، ساخته ساتیا جیت‌رای است و فهرستی که در ادامه می‌خوانید، به بهانه نمایش این فیلم در انستیتو فیلم بریتانیا، توسط همین مؤسسه گردآوری شده است. شهرنشینی مثل خود سینما یک پدیده مدرن است و از ابتدای تاریخ سینما شهرنشینی موضوع فیلم‌های بسیاری بوده و از «متروپلیس» تا «منهتن»، فیلم‌های مختلفی درباره زندگی شهری ساخته شدند. فهرست زیر اما بیش از آنکه درباره شهرنشینی باشد، درباره تجربه زندگی شهری از زاویه دید یک زن است.

به عقیده بسیاری «وقتی زنی از پله‌ها بالا رفت» شاهکار میکیو ناروسه ژاپنی است. فیلم شرایط بسیار دشوار زندگی یک زن تنها و مجرد را در توکیوی پس از جنگ جهانی دوم به تصویر می‌کشد. شخصیت اصلی فیلم کیکو نام دارد که محل کارش بالای پلکانی بسیار طولانی است و هر روز باید از آن بالا برود. بالارفتن کیکو از پله‌ها درواقع وجهی استعاری دارد که هم بیانگر اراده اوست و هم مبارزه او با ناملایمات زندگی. شهری که ناروسه در این فیلم توصیف می‌کند، بی‌قانون است و زندگی در این شهر برای زنی جوان دشوار.

معروف‌ترین صحنه «صبحانه در تیفانی»، شروع آن است: هالی گولایتلی از تاکسی پیاده می‌شود، بسیار آراسته است و گردنبند مروارید هم به گردن دارد و درحالی‌که صبحانه می‌خورد، به ویترین یکی از خاص‌ترین بوتیک‌های منهتن نگاه می‌کند. این فیلم، اُدری هیپبورن در نقش اصلی را ستاره کرد و یکی از بهترین تصاویر شهر نیویورک در سینماست. فیلم با اینکه ظاهری شاد دارد، اما درواقع روایتگر تلخی‌های زندگی زنی تنها در شهری است که ظاهری زیبا دارد اما آن‌قدرها زیبا نیست.

ماجرای «طعم عسل» در یک شهر بزرگ یا یک پایتخت نمی‌گذرد. ماجرای فیلم در شهرستانی در سالفورد می‌گذرد. اهمیت این فیلم این است که موضوعاتی بسیار تلخ را که ناشی از شهری‌شدن است، از زاویه دید یک زن روایت می‌کند؛ موضوعاتی مثل فقر، نژادپرستی و بلوغ. قهرمان اصلی فیلم یک دختر ١٧ساله است که فریب ظواهر زندگی شهری را می‌خورد و عاقبت خوشی هم در انتظارش نیست. این فیلم سیاه‌وسفید یکی از بهترین کارهای ریچاردسن است.

یکی از مهم‌ترین فیلم‌های موج‌نو فرانسه «کلوئه ٥ تا ٧» است که زندگی کلوئه را از ساعت پنج تا هفت دنبال می‌کند؛ فیلمی که تقریبا تماما در فضای شهری و مکان‌های واقعی رخ می‌دهد. کلوئه خواننده جوانی است که در این دو ساعت دوستانش را می‌بیند، خرید می‌رود، تاکسی می‌گیرد و با سربازی برگشته از جنگ الجزایر دیدار می‌کند. این فیلم هستی‌گرایانه شاید بیش از هر فیلم دیگری از رابطه یک زن با شهر برای پرداختن به موضوعاتی مثل مرگ و زندگی بهره گرفته است.

برای موج‌نویی‌ها هیچ‌چیزی به اندازه زندگی شهری و زنان مهم نبود و گدار هم از این قاعده مستثنا نبود. «گذران زندگی» روایتی از زندگی نانا با بازی آنا کارینا در ١٢ پرده است. نانا مثل بسیاری از دختران دیگر، خانواده‌اش را ترک کرده تا در شهر بازیگر شود، اما مسیری تراژیک پیش پایش قرار می‌گیرد. گدار در این فیلم، پاریسی را تصویر می‌کند که ظاهری فریبنده دارد و درواقع اهمیت فیلم در تصویری است که از اضمحلال هم‌زمان نانا و پاریس ارائه می‌دهد.

تریلر «بدو لولا، بدو» با ایده پسر دختر را نجات می‌دهد بازی می‌کند و داستان دختری را روایت می‌کند که در سه سناریو باید جان پسری را که دوست دارد، نجات دهد. هر سناریو ٢٠ دقیقه طول می‌کشد و تام تیکور با استفاده از جامپ‌کات و تقسیم‌کردن تصویر و استفاده از حرکت آهسته و حرکت تند، بحران‌های زندگی یک دختر جوان را در آلمان امروز تصویر می‌کند. سناریوهای او سه حالت تراژیک، واقع‌گرا و شاد دارند و بستگی دارد نگاه خودتان به دنیا چطور باشد که کدام سناریو را بپسندید.

«١٠» عباس کیارستمی داستان زنی است که تقریبا تمام روز را پشت فرمان یک ماشین می‌گذراند و در طول روز باید با پسر کوچکش جروبحث کند، عروسی را سوار کند تا به مقصد برساند، با زنی بی‌خانمان روبه‌رو شود و همگی این رویارویی‌ها را دوربینی ضبط می‌کند که روی داشبورد ماشین قرار دارد. «١٠» درواقع شامل ١٠ مکالمه تقریبا بداهه است و تصویری بسیار جذاب و دقیق از شرایط زندگی زنان در تهران معاصر را تصویر می‌کند.

سال ٢٠٠٣ جویس وینست، در تخت‌خوابش در شمال لندن فوت کرد. جسد او تا سه‌سال بعد پیدا نشد، هیچ‌کس حتی اقوام او هم در این سه سال متوجه مرگ او نشدند. وقتی جسد جویس پیدا شد، هنوز کادوهای کریسمس دوروبرش بود و تلویزیون هم روشن بود. مورلی در «رؤیاهای یک زندگی» سعی می‌کند به درکی از این رخداد تلخ برسد. فیلم او ترکیبی از مصاحبه و تصاویر بازسازی‌شده است. فیلم بسیار احساسی و عمیق است و وقتی آن را ببینید، متوجه رابطه زندگی شهری با داستان تلخش می‌شوید.

فیلمی سیاه‌وسفید که یادآور فیلم‌های موج‌نو فرانسه است و در نیویورک امروزی می‌گذرد و ماجرای دختری جوان است که متوجه می‌شود هم‌اتاقی‌اش تصمیم گرفته به آپارتمانی دیگر برود، فرانسس احساس می‌کند در دنیا بی‌کس‌وکار شده. درواقع «فرانسس‌ها» داستان دختری ٢٧ ساله است که به کشفی جدید از هستی خود در شهری شلوغ و بزرگ می‌رسد. فیلم، تصویری تلخ از شهر ارائه می‌دهد؛ مکانی که جز تنهایی و گذرابودن همه‌چیز نتیجه‌ دیگری ندارد.