پیامدهای نزدیکی عربستان و روسیه برای منطقه

عربستان سعودی با کمک روسیه ۱۶ نیروگاه اتمی می​سازد. این کشور قرار است تانک و پدافند موشکی از روسیه خریداری کند. کارشناسان در گفت‌وگو با دویچه وله درباره پیامدهای "نزدیکی عربستان به روسیه" توضیح می‌دهند.

به گزارش ایسنا شاهزاده محمد بن سلمان، وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان سعودی در سفر به شهر سن‌پترزبورگ (۲۸ خرداد) با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر دفاع عربستان در همایش بین‌المللی اقتصادی سن​پترزبورگ شرکت و ۶ توافقنامه مهم از جمله همکاری‌های هسته‌ای و نظامی امضا کرد.

مقام‌های سعودی گفته‌اند، قصد دارند ۱۶ نیروگاه اتمی در عربستان بسازند و بخش اعظم ساخت این نیروگاه​ها با همکاری روسیه انجام خواهد شد. این کشور قرار است تانک‌های "تی۹۰" و پدافند موشکی "اسکندر۴۰۰" از روسیه خریداری کند. طرفین یادداشت تفاهمی هم برای همکاری اقتصادی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار امضا کردند. عربستان همچنین قصد دارد چند شرکت کشاورزی روسیه را هم خریداری کند. عبدالرحمان الرئیس، سفیر عربستان در مسکو از آغاز "مرحله نوین روابط دو کشور و "احتمال مناسبات استراتژیک با روسیه" سخن به میان آورد.

اوشاکوف، معاون رئیس جمهوری روسیه هم گفت سطح روابط عربستان و روسیه به صورت بی​سابقه​ای توسعه خواهد یافت. روزنامه روسی "نزاویسیمایا گازتا" هم از قول الکساندر آکسنیونوک، عضو شورای روسیه در امور بین​الملل می​نویسد که دیدار پوتین و شاهزاده بن سلمان شانسی برای تصحیح مناسبات و رفع سوء تفاهم و جستجوی منافع مشترک خواهد بود.

نزدیکی عربستان به روسیه برای اسرائیل چه پیامدی خواهد داشت؟ به گفته یک کارشناس امور خاورمیانه، دولت اسرائیل و مقامات رسمی آن تاکنون هیچگونه واکنشی نسبت به "نزدیکی عربستان به روسیه" نشان نداده‌اند.

این کارشناس دلایل عدم واکنش و یا سکوت اسرائیل را هم این​گونه توضیح می​دهد: «دوعلت را می​توان ذکر کرد: یکی اینکه تماس​های محرمانه​ای بین اسرائیل و عربستان جریان دارد و اینها باید به یک نتیجه​ای برسد، بنابراین اسرائیل به صلاحش نیست که در این مرحله اعتراضی به دیپلماسی عربستان و یا نزدیکی این کشور به روسیه بکند. دوم اینکه اسرائیل با دولت روسیه روابط بسیار حساسی دارد و نمی​‌خواهد سیاستی را در پیش بگیرد که موجب ناخرسندی پوتین بشود و نوعی بحران و تنش در روابط دو طرف به وجود بیاورد.»

وی اضافه می​کند: «تاسیس۱۶ نیروگاه اتمی به کمک روسیه با توجه به جمعیت کمی که عربستان سعودی دارد، اغراق آمیز است. اما یکی از شیوه‌های عربستان این است که به آمریکا هشدار بدهد که اگر شما بخواهید از دوستی با ما دست بردارید و به حکومت ایران نزدیک شوید، ما هم گزینه​هایی از جمله رفتن به سوی روسیه را داریم. ما پیش‌تر شاهد تماس​های مصر با روسیه هم بودیم. اینها همه برای هشدار دادن به آمریکایی​هاست که مبادا بیش از حد به ایران نزدیک شوند و اعراب را تنها بگذارند.»

کارشناس امور خاورمیانه تاکید می​کند، ایران شریک روسیه بوده و باقی خواهد ماند اما عربستان به عنوان رهبر کشورهای عربی از قدرت و نفوذ بسیاری برخوردار است و می​تواند در مقابل فشار دولت اوباما مقاومت کند. اگر روسیه بتواند عربستان را هم به طرف خود بکشد برد سیاسی قابل توجهی است و برای دولت پوتین جذب عربستان به طرف خود می​تواند یک پیروزی دیپلماتیک در سطح منطقه و حتی جهان باشد.

رجب صفراف، رئیس "مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه" که در همایش سن​پترزبورگ شرکت کرده بود به دویچه وله می​گوید، عربستان نگران نزدیکی ایران و آمریکاست و این مسئله باعث شده است که عربستان سیاست خود را تغییر دهد.

صفراف اضافه می​کند: «هیات ۵۰۰ نفره عربستان سعودی در ۳ هواپیمای اختصاصی به روسیه سفر کرد. حضور این هیات در روسیه نشان می​دهد که عربستان در حال گزینش مسیر جدید سیاست اقتصادی و خارجی است و این مسیر به سمت روسیه است. از طرف دیگر این گزینه فشاری است به غرب و آمریکا، بنابراین این سفر بسیار مهمی بوده است.»

صفراف اما اعتقادی به نزدیکی استراتژیک روسیه و عربستان ندارد و بر این باور است که عربستان منافع روسیه را در آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه به چالش کشیده و روسیه به این کشور اطمینان ندارد. صفراف خاطرنشان می‌کند: «عربستان شریک روسیه در منطقه نیست و این کشور فعالیت خصمانه‌ای علیه روسیه داشته است و به هیچ وجه جایگزینی برای ایران در سیاست نخواهد بود. با یک سفر هم نمی​توان سیاست راهبردی را عوض کرد. عربستان یک کشور مستقل نیست و بازیچه​ای در دست آمریکا در خاورمیانه است و به هیچ وجه روسیه فکر نمی​کند با عربستان مناسبات استراتژیک برقرار کند.»

سفر شاهزاده محمد بن سلمان به روسیه در آستانه توافق احتمالی هسته‌ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ انجام گرفت که می‌تواند اوضاع منطقه را دستخوش تغییرات زیادی کند. کارشناسانی که با دویچه وله صحبت کردند به این موضوع هم اشاره می​کنند که سیاست​های کنونی عربستان و روسیه بیشتر در شرایط فعلی به یک "واکنش موقت در مقابل رویدادهای منطقه" شبیه است تا سیاست راهبردی و استراتژیک. درعین حال این سیاست هشداری هم هست مبنی بر اینکه هراندازه ایران و آمریکا به یکدیگر نزدیک شوند، روسیه نیز همکاری‌های خود را با عربستان افزایش خواهد داد.