جستاری کوتاه در باب ربنای شجریان

رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ... آوای آشنایی است. سالیان سال در گوشمان پیچیده و حلاوت لحظه افطار را برایمان شیرین‌تر کرده است. بخشی از کتاب آسمانی که در آسمانی‌ترین لحظات، در اوج خلوص و استحاله در معبود، چون آبی گوارا بر لب عطشان در بیابان مانده‌ای لاینقطع سرازیر می‌شد و با الحانی سراسر ملکوتی دل‌ها را به لرزش در می‌آورد. آوازی در سه‌گاه و فرودی در افشاری. قرار بود در فهرست آثار ملی ایران ثبت شود. اما سرانجام دیگری پیدا کرد.محمدرضا شجریان، استاد بی بدیل موسیقی ایرانی و به اعتراف بسیاری از کارشناسان موسیقی جهان جزء 50صدای برتر جهان است.

تلاش او در خلق آثار فاخر موسیقی ایرانی و تربیت شاگردان برجسته در آواز ایران، حقیقتی است که همه بی هیچ شک و شبهه‌ای به آن معترفند.در فاصله سال‌های دهه شصت، شجریان همکاری گسترده‌ای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد که حاصل آن آلبوم‌هایی چون بیداد، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا، دستان، گنبد مینا و جان عشاق بود.در سال ۱۳۵۸ چهار آیه برگرفته از آیات قرآن را با صوت خواند و این آیات (که تمامی آن‌ها با واژه «ربنا» شروع می‌شدند)، در ماه رمضان در برنامه افطار پخش شدند و به نام دعای ربنای شجریان معروف شدند. دعای ربنا به همراه مناجات مثنوی افشاری (این دهان بستی دهانی باز شد) با صدای شجریان به مدت ۳۰ سال از اصلی‌ترین برنامه‌های رادیو و تلویزیون برای ماه رمضان بودند.یکی از مردمی ترین آثار موسیقی ، چاووش است که مربوط به کنسرت گروه شیدا با آواز شجریان و به سرپرستی محمدرضا  لطفی است و در آذر ۱۳۵۸ در دانشگاه ملی اجرا شده و جمعیت بسیاری در این کنسرت حضور داشتند و تصنیف معروف سپیده (ایران ای سرای امید) که مربوط به شعری از هوشنگ ابتهاج و آهنگی از محمدرضا لطفی است نیز در همان کنسرت اجرا شده است. محمدرضا شجریان دعای ربنا را متعلق به مردم معرفی کرده  است.

هرسال نزدیک ماه رمضان که می‌شود دوستداران فرهنگ و موسیقی و همه مردمی که سال ها با نوای شجریان افطار کرده اند گوش می خوابانند تا شاید باز هم اخبار از پخش آن بشنوند.شجریان و شجریان ها شخصیتی‌هایی متعلق  به خود نیستند، صدای شجریان و تاریخ موسیقی شجریان، از منشایی سرچشمه می‌گیرد که به تاریخ موسیقی ایران بازمی‌گردد. در هر نوا و تحریر او نای هزاران نی حکایت می گوید، و ناله هزاران سال به گوش می رسد. ربنای او ناله های بندگی عارفی است که در اطاعت خالق یکتا به تضرع افتاده و از او طلب می‌کند که پس از آنکه هدایت شد به باطل نگرود. شجریان شجره تنومند هزاران سال فرهنگ و هنر و موسیقی است و روا نیست که میراثی که متعلق به مردم است از آنها دریغ شود.گذر زمان از اقبال به صدای بی‌بدیلی چون شجریان  ذره ای در بین مردم خللی ایجاد نخواهد شد و روز به روز عطش شنیدن صدای او در دل‌های اهل فرهنگ و هنر بیشتر خواهد شد.