تخلفات «بقایی» در میراث فرهنگی چه بود؟

«از زمانی که حمید بقایی سازمان میراث فرهنگی را ترک کرده چند سال می‌گذرد، اما در این مدت هیچ اقدامی برای رسیدگی به تخلفات مدیریتی و به ویژه تصمیم‌ها و اقدامات مخرب و نادرست او صورت نگرفته ...

مدیریت جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به رغم درخواست‌های مکرر کارشناسان و اهالی این حوزه، از ارائه‌ گزارشی درباره‌ی تخلفات او عملاً اجتناب کرده است.»

هیات مدیره «جامعه باستان‌شناسی ایران» در بیانیه‌ای خطاب به قوه قضائیه از این نهاد خواست تا مدیریت «حمید بقایی» در دوره‌ی ریاست‌اش در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را بررسی کند.

این بیانیه به دنبال دستگیری حمید بقایی در 18 خرداد ماه مننتشر شد،‌ در آن زمان نخست حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی‌ اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری خود خبر دستگیری بقایی را اعلام کرد، البته در آن زمان از بیان جزئیات این پرونده خودداری شد.

در این بیانیه آمده است: «انتشار خبر بازداشت آقای حمید بقایی (رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) که به خاطر تخلفات مالی و اداری در زمان مدیریت‌شان بر دستگاه‌های دولتی رخ داده، برای اصحاب میراث فرهنگی بسیار توجه برانگیز است.

ایشان برای مدتی طولانی سمت قائم‌مقامی و سپس ریاست «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» را بر عهده داشته‌اند که متأسفانه در این مدت، صدماتِ جبران‌ناپذیری به پیکره‌ی این سازمان و به تبعِ آن به میراث فرهنگی و تاریخی این سرزمین وارد آمده است. به دلایل مختلف، گستردگی و عمق این آسیب‌ها کمتر در رسانه‌های عمومی مطرح شده و به اطلاع عموم رسیده است.

سازمان میراث فرهنگی که اساساً سازمانی علمی و فرهنگی است،‌ در دوره ریاست ایشان و آقای مشایی به یکی از سیاسی‌ترین نهادهای دولتی بدل شد. مدیران کل استانی و سایر سمت‌های کلیدی و حساس مدیریتی این سازمان، بدون توجه به کارآمدی‌ها و توانایی‌های تخصصی در زمینه‌ی میراث فرهنگی و باستان‌شناسی منصوب می‌شدند که پیامدهای ناگواری برای کشور به بار آورده است. بودجه‌ی اندک سازمان میراث فرهنگی که به زحمت کفاف مسؤولیت‌های سنگینی که برعهده‌ی این سازمان است را می‌دهد، در برنامه‌های پر زرق و برق و بی‌فایده حیف و میل شد.

با این حال، سوء مدیریت آقای بقایی تنها به این موارد ختم نشد. یکی از تصمیم‌ها و اقدامات عجیب و مخرب او که البته هنوز رمزگشایی نشده، چندپاره‌کردن و انتقالِ معاونت‌ها و بخش‌های مهمی از سازمان مذکور از تهران به چند شهر و شهرستان بود. در این اقدامِ غیرکارشناسانه و مخرب، سازمان میراث فرهنگی به دستور ایشان مُثله و هر قسمت آن به شهری تبعید شد.

در چارچوب این اقدام بود که شیرازه‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از هم گسیخت، مدارک و اسناد ارزشمند ملّی که با هزینه‌ی میلیاردها تومان بودجه‌ بیت‌المال و صرفِ عمر شمار زیادی از کارشناسان، متخصصان و دانشمندان این حوزه تهیه شده بود، آسیب دید. همچنین لطمه‌های جبران‌ناپذیری به بدنه‌ی کارشناسی این سازمان وارد آمد که جبران آن سال‌ها ممکن است به طول انجامد.

‌از زمانی که آقای بقایی این سازمان را ترک کرده‌اند چند سال می‌گذرد، ولی در این مدت هیچ اقدامی برای رسیدگی به تخلفات مدیریتی و به ویژه تصمیم‌ها و اقدامات مخرب و نادرست او صورت نگرفته است. نه تنها دستگاه‌های نظارتی خبری درباره‌ی رسیدگی به کارنامه مخرب مدیریتی حمید بقایی منتشر نکرده‌اند، بلکه مدیریت جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به رغم درخواست‌های مکرر کارشناسان و اهالی این حوزه از ارائه‌ی گزارشی درباره‌ی تخلفات او عملاً اجتناب کرده است.

«جامعه‌ باستان‌شناسی ایران» انتظار دارد قوای سه‌گانه کشور، به ویژه دستگاه محترم قضایی کشور و مجلس محترم شورای اسلامی، به تخلف‌ها و سوءمدیریت‌هایی که در دوره‌ی مسئولیت آقای بقایی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - به ویژه در پژوهشگاه میراث فرهنگی و در رابطه با باستان‌شناسی- به بار آمده است، به سرعت رسیدگی کنند.

اهالی میراث فرهنگی، باستان‌شناسان و پژوهشگران این حوزه انتظار دارند دستگاه قضایی کشور رسیدگی به تخلفات آقای بقایی را تنها محدود و معطوف به تخلفات مالی وی نکند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را که به حوزه‌ی میراث فرهنگی و باستان‌شناسی کشور وارد شده نیز با دقت نظر مورد رسیدگی قرار داده و نتیجه را به اطلاع عموم مردم، کارشناسان و فعالان این حوزه برساند.

بی‌شک این امر نه تنها موجب جلب اعتماد و تقویت روحیه‌ی جمعی به منظور محافظت از سرمایه‌ها و دارایی‌های فرهنگی کشور خواهد شد، بلکه در آینده نیز از وقوع چنین رویدادهای ناگوار و مخربی پیشگیری خواهد کرد.»