پروفسور «مارک ان.کاتز»، استاد علوم سیاسی دانشگاه «جورج میسن» ویرجینیا
"روسيه برايهيچكشوري شريك قابل اعتمادی نيست"
روسيه بیش از هر کشور دیگری از نتیجه مذاکرات هستهای ایران و غرب و توافق احتمالی هراس دارد. این نظر پروفسور «مارک ان. کاتز»، استاد علوم سیاسی دانشگاه «جورج میسن» ویرجینیا در آمریکا است. او معتقد است تأثیر لغو تحریمها پس از توافق هستهای سبب خواهد شد وابستگی کشورهای اروپایی به نفت روسیه کمتر شود و آن کشور در حوزه انرژی با تهدیدی جدی مواجه شود. پروفسور «کاتز» که عمده مطالعاتش در حوزه سیاست داخلی و خارجی روسیه بوده و مقالات و کتابهای متعددی دراینباره نوشته است، تصمیم روسها برای تحویل سامانه موشکی اس-٣٠٠ به ایران را در راستای برنامه روسیه بهمنظور جلوگیری از کاهش سطح روابط با تهران در رقابت با کشورهای غربی قلمداد میکند.
برخی معتقدند روسها شرکای مطمئنی برای ایران نبودهاند. این گروه برای اثبات استدلال خود، موضوع لغو تصمیم روسیه برای فروش سامانه موشکی اس-٣٠٠ به ایران در سالهای گذشته را مطرح میکنند. نظر شما دراینباره چیست؟
فکر نمیکنم دولت کنونی روسیه شریک خوبی برای هیچ کشوری در جهان، از جمله ایران باشد. طبق توافق گور- چرنومیردین در دهه ٩٠ میلادی، روسیه تکمیل نیروگاه بوشهر را به تعویق انداخت و بعدها تصمیمش برای فروش سامانه موشکی اس-٣٠٠ به ایران را لغو کرد. این شواهد همگی نشان میدهند مسکو همواره اجرای تعهدات خود در قبال ایران را در مقابل فشار غرب به تعویق انداخته است. روسیه حتی شریک خوبی برای غرب نیز نیست. روسیه خواستار دموکراتیزاسیون در هیچ کشور جهان نیست. باوجود آنکه میدانم عدهای در ایران به سمت روسها گرایش دارند، اما آشکار است اکثریت ایرانیان این کشور بیاعتمادند.
فكر ميكنيد روسیه در نهايت سامانه موشکی اس-٣٠٠ را به ایران تحویل خواهد داد؟ این وضع چه تأثیری بر روی توازن قوای نظامی در منطقه میگذارد؟ اخبار منتشرشده نشان میدهند روسیه قصد فروش موشکهای اس-٣٠٠ به ترکیه را نیز دارد. ارزیابی شما دراینباره چیست؟
اگرچه روسیه اعلام کرده سامانههای اس-٣٠٠ را به ایران تحویل خواهد داد، با این حال، هنوز زمان دقیق آن را مشخص نکرده است. «پوتین»، رئیسجمهوری روسیه از سويي مشوقهایی را به ایران ارائه میدهد و در سوی دیگر با مخالفت رژیم اسرائیل و کشورهای عربی درباره تحویل احتمالی اس-٣٠٠ به ایران مواجه است. به طور خاص، پوتین دوست دارد در جایی بایستد که هر دو طرف ناراضی باشند و از کمک روسیه به طرف مقابل احساس ترس داشته باشند. درصورتیکه ترکیه بخواهد سامانه موشکی اس-٣٠٠ را از روسیه تحویل بگیرد، مسکو قطعا از این موضوع استقبال خواهد کرد؛ گرچه یونان و ارمنستان با این موضوع مخالف خواهند بود. مسکو میتواند از فروش اس-٣٠٠ به ترکیه به عنوان اهرمی علیه ارمنستان و یونان استفاده کند، همانگونه که می تواند برگ برنده فروش اس-٣٠٠ به ایران را بهعنوان اهرمی علیه كشورهاي عربی استفاده میکند. در واقع، روسها سیاست خود را از طریق رو درروقراردادن کشورها پیش میبرند.
مقامهای اسرائیلی از تحویل احتمالی سامانه موشکی اس-٣٠٠ از سوی مسکو به ایران ابراز نگرانی کردهاند. این موضوع چه تأثیری بر روابط مسکو – تلآویو خواهد گذاشت؟
رژیم اسرائیل آشکارا مخالفت خود با فروش اس-٣٠٠ از سوی روسیه به ایران را ابراز کرده است. اگرچه اخباری مبنی بر توافق محرمانه میان روسیه و رژیم اسرائیل بر سر تعویق تحویل اس-٣٠٠ از سوی مسکو به تهران صورت گرفته است؛ بااینحال، آنچه روسیه را در این باره نگران میکند آن است که اگر مسکو به طور جدی تصمیم بگیرد سامانه موشکی را به تهران تحویل دهد، احتمال کمک نظامی رژیم اسرائیل به دولت اوکراین به عنوان مقابلهبهمثل امکانپذیر خواهد بود. باید اشاره کرد علاوه بر رژیم اسرائیل همه کشورهای عربی – بهجز عمان - نگران کمکهای تسلیحاتی روسیه به ایران هستند. مقامهای مسکو در این باره به کشورهای عربی گفتهاند اگر نگران هستید، میتوانید از ما (مسکو) تسلیحات موردنیاز خود را خریداری کنید تا توازن قوا برقرار شود.
به نظر شما حلقه مشاوران پوتین و شخص او درباره ایران و مذاکرات هستهای چگونه میاندیشند؟ توافق هستهای ایران و غرب چه تبعاتی برای مسکو به همراه خواهد داشت؟
نگرانیها درباره توافق هستهای احتمالی میان ایران و غرب در مسکو افزایش یافته است. اگر توافق منجر به نزدیکی بیشتر ایران و غرب و بهبود روابط طرفین شود، این خبر بدی برای روسها خواهد بود. کارخانههای روس در آن زمان مجبور به رقابت با شرکتهای غربی خواهند بود؛ امری که قطعا در آن موفق نخواهند بود.
در دورهای که روابط روسیه و غرب در حال بدترشدن است، مسکو ترجیح میدهد ایران سیاست تخاصمی خود علیه غرب را ادامه دهد. هماهنگسازی در روابط ایران و غرب باعث میشود غرب بیشازپیش بر اختلافاتش با روسها متمرکز شود. این آن وضعیتی است که مسکو مایل نیست تحقق یابد.
پس از توافق احتمالی و رفع تحریمها، ایران میتواند تولید نفت خود را افزایش دهد و به کشورهای اروپایی راحتتر صادرات داشته باشد. افزایش صادرات نفت در زمانی که غرب به دلیل بحران اوکراین و نقش روسیه در آن، مسکو را تحریم کرده چه تأثیری روی اقتصاد روسیه خواهد گذاشت؟ آیا ایران جای روسیه را در عرصه انرژی خواهد گرفت؟ این موضوع چه تأثیری روی صنعت نفت روسیه خواهد گذاشت؟
اگرچه کشورهای اروپایی نمیتوانند به سرعت وابستگی خود را به صنعت نفت روسیه کاهش داده و آن را با نفت کشور دیگری جایگزین کنند با این حال پس از لغو تحریمها علیه ایران، به دلیل وجود ظرفیت فراوان در ایران، اروپا میتواند وابستگی به نفت مسکو را به تدریج کاهش دهد. اگر غرب در صنعت نفت ایران سرمایهگذاری کند فرصت از شرکتهای روس سلب خواهد شد و این موضوع به صنعت نفت روسیه لطمه خواهد زد.
پس از توافق هستهای ایران، مشتریان اروپایی نفت ایران افزایش خواهند یافت. چشمانداز تأثیر این موضوع علاوه بر روسیه بر حوزه انرژی چین و هند چگونه خواهد بود؟
چین و هندوستان واردکنندگان نفت از ایران هستند و در نتیجه، افزایش صادرات آن کشور با استقبال آنان مواجه خواهد شد. این در حالی است که مسکو صادرکننده نفت است و در نتیجه به ایران به چشم یک رقیب مینگرد و افزایش صادرات و تولید نفت ایران به نفعش نیست.
بازشدن درهای اقتصاد ایران به روی کالاهای غربی چه تأثیری بر بازار ایران برای محصولات روس خواهد داشت؟
به نظر میرسد پس از لغو تحریمها، احتمالا روابط اقتصادی و تجاری ایران و غرب افزایش خواهد یافت. همانند هر کشور دیگری ایران نیز احتمالا از کالاهای غربی و چینی استقبال کرده و آنها را به کالاهای روسی ترجیح میدهد؛ چرا که این کالاها از کیفیت چندانی برخوردار نیستند.
آیا موضع روسیه در قبال سوریه تغییر خواهد کرد؟ آینده سوریه و دولت «بشار اسد» را چگونه پیشبینی میکنید؟
«پوتین» تمایلی به تغییر موضع مسکو در قبال بحران سوریه ندارد. آنچه او نگران آن است تغییر احتمالی موضع ایران درباره سوریه در صورت بهبود روابط ایران و غرب است. به نظر من، کلید حل بحران سوریه نه توافق آمریکایی- روسی که ابتکار عملی مورد حمایت آمریکا برای حل اختلاف میان ایران و اپوزیسیون سوریه است؛ توافقی که مورد حمایت کشورهای منطقه از جمله ترکیه، عربستان سعودی و قطر قرار خواهد گرفت.
آیا امکان همکاری واشنگتن- مسکو در مبارزه علیه داعش و سایر گروههای تروریستی در منطقه وجود دارد؟
باوجود آنکه آمریکا، روسیه و ایران هر سه منافع مشترکی در مبارزه علیه داعش دارند اختلافات کنونی میان واشنگتن- مسکو مانع از همکاری نزدیکتر میان آنان با یکدیگر در این مورد خاص میشود.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
نظر شما
آخرین اخبار