تالار وحدت میزبان استاد داریوش طلایی

داریوش طلایی نوازنده پیشکسوت تار و سه تار پس از 12 سال دوری از اجرا در ایران، دو شب گذشته در تالار وحدت تهران به همراه مجید خلج نوازنده تنبک بر روی صحنه رفت و خاطره مشترک 18 سال پیش را زنده کرد.

به گزارش صدای ایران به نقل از  فرارو، 18  سال پیش طلایی و خلج در کنسرتی در کشور هلند نوعی از بداهه نوازی را در موسیقی ایرانی ارائه کردند که مبنای آن ترکیب عناصر مقامی و ریتمیک و فاصله گیری از ردیف به عنوان مبنای بداهه نوازی بود.

طلایی بر خلاف روند معمول خود که به اجرای مو به موی ردیف موسیقی ایرانی و انتخاب درلحظه گوشه های آن و یا در مواردی اجرای یک قطعه ضربی ردیف در دستگاه یا آوازی متفاوت می پردازد (و این سالها نیز به همین مسیر رفته است) در یک سری از اجراها در فاصله سال های 1360 تا 1375 در خارج از ایران دست به تجربه ای تازه زده بود.

او این تجربیات را در آلبوم های «تکنوازی سه تار» و «سایه روشن» ارائه کرده است. اولین آلبوم روند ده ساله این تغییر را نشان می دهد که چطور طلایی ظرف یه دهه از اجرای مبتنی بر ردیف به فضاهایی آزادتری دست یافته است. در آلبوم دوم که خود در توضیح، آن را اثری سنتی نمی داند، از مایه، ریتم، ملودی و سنوریته های مختلف استفاده شده و نقطعه تعالی یک روند پانزده ساله است.

«سایه روشن» نام اولین قطعه آلبوم دوم است؛ قطعه ای که طلایی در بروشور کنسرت دو شب گذشته آن را نه نام یک آلبوم یا قطعه که شکل و روشی از ارائه موسیقی دستگاهی می داند. او معتقد است در این نوع از بداهه نوازی، عناصری از موسیقی ایرانی به صورت «سایه روشن هایی، همانند یک تصویر، پستی-بلندی ها و اشکال موسیقی را نمایان و ترسیم می کنند.»

طلایی هر شب در دو قسمت تار و سه تار نواخت. بخش اول در شب اول اختصاص به تکنوازی سه تار داشت که طلایی در آن به بداهه نوازی در دستگاه ماهور پرداخت. محور اجرا گوشه خاوران بود. البته طلایی در میانه اجرا سری به آواز اصفهان زد و تصنیف «باشد از لعل ...»را نواخت. نکته جالب توجه در این بخش قطعه ای با حال و هوای موسیقی بلوچی بود. تجربه استفاده از تم های محلی، تا پیش از این از طلایی شنیده نشده بود.

بخش دوم اختصاص به دستگاه نوا داشت. محوریت اجرا گوشه نهفت بود. در این بخش طلایی پایبندی خود به ردیف را بر خلاف بخش اول بیشتر به رخ کشید. اما با این حال اجرای هر دو بخش عملا نشان داد که طلایی در این سالها همچنان خود را آماده نگه داشته است و شیوه او در بداهه پردازی تغییر محسوسی نکرده است.

این برخلاف روندی است که مجید خلج در نوازندگی تنبک طی کرده. تنبک نوازی خلج در مدت این هجده سال همنوا با روند تغییر در شیوه تنبک نوازی معاصر تغییرات زیادی کرده است. استفاده از تکنیک های متعدد در راستای خلق افکت های صوتی و همراهی با قطعه آوازی از برجسته ترین ویژگی های تنبک نوازی خلج است. این موضوع در مواقعی یک عدم هماهنگی با ساز به نسبت سنتی تر طلایی ایجاد می کرد.

در شب دوم طلایی در بخش اول با سه تار، چهارگاه نواخت. اجرایی به نسبت سنتی تر که فاصله گیری او از ردیف را در کمترین میزان نشان می داد. تنبک نوازی خلج اما در بیشترین فاصله از شیوه سنتی طلایی و مملو از افکت های صوتی بود. در بخش دوم اما این هماهنگی به نسبت بیشتر شد. طلایی در ابتدای بخش دوم از آواز کرد بیات آغاز کرد، در ادامه قطعه معروف سایه روشن را در دشتی نواخت. سپس با مدگردی به دستگاه نوا رفت. در این بخش طلایی اشاره ایی به سه گاه کرد و در پایان با بازگشت به نوا، برنامه را به پایان برد.

حضور نوازندگان قدیمی و جدید در این دو شب از نکات حاشیه ای این اجرا بود. در شب اول پویان بیگلر و حمید خبازی از نوازندگان جوان تار حضور داشتند. اما در شب دوم چهره های شاخص بیشتری به تماشا آمده بودند. حسین علیزاده، ارشد تهماسبی، رضا موسوی زاده و علی قمصری از حاضران شب دوم بودند. حضور داریوش شایگان اندیشمند بزرگ معاصر نیز یکی دیگر از اتفاقات این اجرا بود.