جان کری پس از ٢ سال به روسیه سفر کرد/ پیام پیچیده یک سفر

دو سال پیش و در ماه می‌٢٠١٣ بود که «جان کری»، وزیر خارجه ایالات‌متحده، به روسیه سفر کرد؛ از آن زمان به این‌سو، روابط دو کشور فرازوفرودهای بسیاری را پشت‌سر گذاشته، اما از سال گذشته و با آغاز بحران در اوکراین، کفه ترازو هر روز به سمت فرود مراودات، سنگین‌تر شده است. اما دیروز هواپیمای جان کری در سوچی روسیه فرود آمد؛ آن‌طور که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته، با این هدف: «تلاش برای برقراری ارتباط مستقیم با مقام‌های ارشد روسیه و حصول اطمینان برای ارسال شفاف دیدگاه آمریکا، روز گذشته کری‌ طبق برنامه با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه دیدار کرد و پیش از دیدار با «سرگئی لاوروف»، همتای روسی خود، به همراه او از بنای یادبود قربانیان جنگ جهانی دوم بازدید کرده و با نثار گل به قربانیان، ادای احترام کرد. طبق بیانیه وزارت خارجه ایالات‌متحده، مذاکرات دوطرف، احتمالا روی مسئله اوکراین متمرکز خواهد بود؛ جایی که با وجود توافق آتش‌بس، جنگ‌های پراکنده همچنان ادامه دارد.

وزارت خارجه روسیه در همین زمینه اعلام کرد: «ما همچنان تأکید می‌کنیم آماده همکاری با ایالات‌متحده بر پایه برابری و عدم دخالت در امور داخلی هستیم. منافع روسیه باید بدون تلاش برای اعمال فشار در نظر گرفته شود». ایالات‌متحده در طول یک سال گذشته به‌دلیل اقدامات روسیه در اوکراین، چندین دور تحریم علیه مسکو تصویب کرده است. به گفته مقامات روسیه، دامنه موضوعات مورد بحث گسترده است، اما تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه را شامل نمی‌شود.

پس از توقف در سوچی، کری برای شرکت در نشست وزرای خارجه ناتو به ترکیه سفر خواهد کرد و پس از آن، به واشنگتن بازمی‌گردد تا در اجلاس رهبران کشورهای حوزه خلیج‌فارس در کمپ‌دیوید حاضر شود. کری برای اولین‌بار پس از آغاز درگیری‌های اوکراین، به روسیه سفر کرده؛ درگیری‌هایی که به بزرگ‌ترین بحران در روابط مسکو- واشنگتن از زمان جنگ‌سرد بدل شده. روسیه، ایالات‌متحده را به دخالت در اوکراین متهم می‌کند و در مقابل، واشنگتن شواهدی از دخالت نظامی روسیه در شرق این کشور ارائه کرده است. درگیری‌های میان دولت و نیروهای طرفدار روسیه در منطقه‌های دونتسک و لوهانسک که از آوریل سال گذشته آغاز شده، بیش از شش هزار کشته بر جا گذاشته است.  کری، پیش‌تر در ماه فوریه گفته بود: «روسیه درگیر تبلیغات آشکار و گسترده‌ای شده که من در دوران اوج جنگ‌سرد دیده بودم». روز دوشنبه هم وزارت خارجه روسیه گفت روابط آمریکا و روسیه به دلیل اقدامات غیردوستانه واشنگتن، دوره دشواری را پشت‌سر می‌گذراند.

پوتین بارها ایالات‌متحده را به سازماندهی تظاهرات میدان «استقلال» کی‌یف متهم کرده؛ تظاهراتی که به سرنگونی «ویکتور یانوکوویچ»، رئیس‌جمهوری سابق اوکراین، منجر شد. در کنار این، رئیس‌جمهوری روسیه یکی از منتقدان حضور مربیان نظامی آمریکایی در اوکراین است و اگرچه ٣٠٠ مربی نظامی آمریکایی در غرب اوکراین حضور دارند و از منطقه درگیری دورند، اما هدف آنها برای روسیه سؤال‌برانگیز است. خبرگزاری «اینترفاکس» به نقل از یکی از مقامات روسی که نامش فاش نشده، گزارش داد مسئله کمک نظامی ایالات‌متحده به اوکراین در دیدار اخیر کری به روسیه مطرح خواهد شد.

روز شنبه و هنگام برگزاری رژه بزرگ نظامی روسیه به مناسبت هفتادمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم، پوتین از «تلاش برای ساختن جهانی تک‌قطبی» انتقاد کرد و اگرچه از هیچ کشوری نام نبرد، اما بی‌شک اشاره او به آمریکا بود.

سفر کری، دو روز پس از حضور «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، در مراسم یادبود سربازان روسیه در جنگ جهانی‌دوم در مسکو انجام می‌شود. مرکل در کنفرانس خبری مشترکی با پوتین، گفت ضمیمه‌کردن شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه، «عقب‌گردی» در روابط دو کشور بود.

با وجود اختلافات گسترده مسکو و واشنگتن، یکی دیگر از مواردی که روابط دو طرف را بیش‌ازپیش پیچیده کرده، بحران سوریه است. اگرچه واکنش ایالات‌متحده به اقدام روسیه در اوکراین، تلاش برای منزوی‌کردن این کشور بوده، اما در مورد بحران سوریه، بارها ناچار شده به گفت‌وگو و رایزنی با مسکو تن دهد، بااین‌حال، تلاش‌های پیشین در این مورد هر بار به در بسته خورده است. دو سال پیش، جان کری پس از دیدار با پوتین در مسکو، اعلام کرد ایالات‌متحده و روسیه در حال تلاش برای تشکیل کنفرانسی بین‌المللی در راستای پایان‌دادن به جنگ سوریه هستند.

این کنفرانس که در اوایل سال ٢٠١٤ و تحت نظارت سازمان‌ملل متحد برگزار شد، خیلی زود به شکست انجامید، چراکه هیأت نمایندگی دولت سوریه حاضر به بحث درباره تشکیل دولت انتقالی بدون حضور بشار اسد نشد. اما اکنون برای بسیاری از محافل آمریکایی، سؤال این است که آیا روسیه هنوز آن‌قدر در سوریه نفوذ دارد که «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه را به پای میز مذاکره بکشاند.  از دیگر سو، انتظار می‌رود کری علاوه بر بحران اوکراین و سوریه، در مورد موضوعات دیگری نظیر برنامه هسته‌ای کره‌شمالی با مقامات روسی مذاکره کند. با همه اینها، سفر کری احتمالا انتقادهای زیادی را به‌دنبال خواهد داشت و منتقدان بی‌شماری، این سفر را ارسال پیام پیچیده به پوتین می‌دانند.