از دیرباز طب سنتی با شناسایی طبایع و ارائه درمان‌هایی منحصر به فرد طرفداران بسیاری را میان اقشار مختلف جامعه به دست آورده بود اما به تدریج با پیشرفت پزشکی مدرن و حصول نتیجه درمانی سریع‌تر، راهکارهای طب سنتی در میان مردم رنگ باخت.
اما پس از گذشت چند دهه و آشکار شدن مضررات برخی داروهای شیمیایی و آسیب‌رساندن این نوع داروها به سایر نقاط بدن، تمایل مردم نسبت به درمان بیماری‌های خود از طریق دستورات طب سنتی بسیار بیشتر از گذشته شده است.
حجامت یکی از اعمال یداوی برای خروج خلط دم از بدن و کاهش اثرات ناشی از دموی بودن در بیماران می‌باشد که انجام این نوع درمان در طب اسلامی و سنتی به کررات توصیه شده است.
توصیه‌های درج شده در کتب طبی با منشا اسلامی و سنتی مبنی بر فواید انجام حجامت در فصل بهار، سبب شده تا شاهد هجوم خیل عظیمی از مردم برای انجام این نوع درمان به سمت مراکز درمانی باشیم.
متاسفانه در بین عوام مردم انجام حجامت در نواحی مختلف بدن به خصوص میان دو کتف بعضا بدون تجویز پزشک و آماده‌سازی قبل از حجامت و توسط افراد کم تجربه انجام می‌شود که مضررات بسیاری را به همراه خواهد داشت.
گاهی برخی درمانگاه‌ها بدون تجویز پزشک متخصص طب سنتی به خواست بیماران اقدام به انجام حجامت می‌کنند که نه تنها فایده‌ای نداشته بلکه ممکن است سبب خروج خون لطیف و ضعف عمومی بدن شود.
در انجام عمل حجامت بدون تجویز، ممکن است شرایط منع حجامت در نظر گرفته نشود و بیمار و حجامت‌کننده بدون اطلاع از شرایط خاص، باعث بروز مشکل و تشدید علائم بیماری شوند.
زمانی که به برخی درمانگاه‌های شهر سر می‌زنیم به راحتی متوجه می‌شویم که مراجعه‌کنندگان مشتاق حجامت تنها با علم بر فواید این نوع درمان و بدون اطلاع از شرایط و زمینه‌سازی‌های لازم، تحت انجام عمل حجامت توسط فردی کم تجربه قرار می‌گیرند.
در همین راستا خبرنگار اجتماعی صبح قزوین در گفتگو با چند تن از این مراجعه کنندگان نشسته تا از دیدگاه آنان موضوع را مورد بررسی قرار دهد.
درمان با حجامت، باورهای اشتباه و توصیه‌های ناآگاهانه
خانم جوانی که برای انجام حجامت به یکی از درمانگاه‌های عمومی سطح شهر مراجعه کرده، می‌گوید: برای بهبود جوش‌های صورت و بدنم به چندین متخصص پوست مراجعه کردم اما متاسفانه نتیجه دلخواه را بدست نیاوردم.
وی ادامه می‌دهد: به توصیه یکی از دوستانم برای انجام حجامت به این مکان مراجعه کرده‌ام و امیدوارم بتوانم نتیجه مورد نظرم را بدست آورم.
آقای ۳۵ ساله‌ای که در صف انتظار نشسته بود از دلایل خود برای مراجعه می‌گوید: مدتی است دچار ضعف عمومی بدن شده و خواب‌آلود هستم.
وی بیان می کند: سال گذشته با همین علائم به پزشک طب سنتی مراجعه کردم که تجویز نهایی ایشان حجامت بود، امسال هم طبق روال سال قبل برای انجام حجامت اقدام کرده‌ام.
دختر خانم جوانی که با مادرش به درمانگاه مراجعه کرده نیز می گوید: چندین سال است که جوش‌های بزرگی در صورتم دارم که گاهی از بین می‌روند و گاهی بیشتر نقاط صورتم پُر از این لک‌ها می‌شود، برای درمان این مشکل آزمایشات متعددی را انجام داده‌ام اما عامل موثری برای در بروز این جوش‌ها پیدا نشد.
وی ادامه می‌دهد: به توصیه یکی از دوستانم که تجربه انجام حجامت داشت و نتیجه مطلوبی هم کسب کرده بود، تصمیم گرفتم این راه را نیز برای درمان امتحان کنم.
مادر این دختر خانم در تکمیل صحبت‌های دخترش بیان می‌کند: این جوش‌ها و آکنه‌ها دخترم را بسیار آزار می‌دهد اما من معتقدم این جوش‌ها علائم دوران بلوغ است و با تمام شدن این دوران جوش‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.
مشاهدات خبرنگار اجتماعی صبح قزوین حاکی از مراجعه بسیاری از بیمارن بدون تجویز پزشک و در نظر گرفتن شرایط عمومی بدن بیمار برای انجام عمل حجامت و درمان بوده است.
حجامت آخرین راهکار برای درمان بیمار‌های دموی است
مریضه‌بیگم سیاهپوش متخصص طب سنتی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین به بررسی فلسفه حجاب پرداخت و گفت: علی رغم دیدگاه عموم مردم طب سنتی و طب اسلامی دو علم جدا از یکدیگر هستند اما در درمان برخی بیماری‌ها راهکارهایی هم‌راستای هم دارند.
وی افزود: مستندات باقی مانده از طب سنتی مربوط به زمان بقراط به بعد است اما آثار، شواهد و ابزارآلات بجا مانده از دوران ایران باستان و یونان نشان می‌دهد که حتی در گذشته‌های دورتر از حجامت برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شده.
این متخصص با بیان اینکه حجامت جز اعمال یداوی و در درمان بیماری‌های ناشی از دموی بودن تجویز می‌شود، ادامه داد: اصولا حجامت به عنوان اولین قدم در درمان، به بیماران توصیه نمی‌شود.
سیاهپوش افزود: پزشکان متخصص طب سنتی نسبت به علائم ارائه شده از سوی بیماران مراحل درمان را آغاز می‌کنند و توصیه به انجام حجامت جز آخرین مراحل درمانی در کاهش علائم بیماری‌های دموی است.
وی با تاکید بر اینکه انجام اعمال یداوی به عنوان آخرین قدم‌های درمانی محسوب می‌شود، تصریح کرد: پرهیزهای غذایی، تجویز داروهای سبک و سپس تجویز داروهای سنگین جز مراحل درمانی و آماده‌سازی بدن پیش از انجام حجامت است.
متخصص طب سنتی به معرفی اعمال یدوای پرداخت و گفت: زالو، فصد و سپس حجامت جز اعمال یداوی محسوب می‌شوند و راهکارهایی برای خروج خلط خون یا خلط دم از بدن هستند که در طب سنتی به عنوان آخرین راهکار و پس از گذراندن مراحل اولیه درمان و عدم پاسخدهی به درمان‌های اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انجام حجامت مختص فصل خاصی نیست
سیاهپوش با اشاره به اینکه انجام حجامت فصل خاصی ندارد، تشریح کرد: چنانچه فردی نیاز به تنقیه (پاکسازی) داشته باشد ایجاد قی و اسهال بیشتر از حجامت توصیه می‌شود و اگر تشخیص پزشک طب سنتی برای درمان، انجام حجامت باشد، فصل خاصی ندارد اما نیازمند آماده‌سازی قبل از حجامت است.
وی با تاکید بر توجه مردم به موارد منع منصرف حجامت، افزود: رواج تصور اشتباه در خصوص فواید حجامت در فصل بهار باعث سواستفاده از افراد سودجو شده که بعضأ حتی این عمل درمانی بدون تجویز پزشک و درنظر گرفتن شرایط بهداشتی توسط افراد کم تجربه انجام می‌شود.
این متخصص ادامه داد: چنانچه طبق تشخیص پزشک متخصص، بیماری نیاز به پاکسازی و دفع خلط خون داشته باشد، اولویت اول انجام فصد سپس حجامت و در مرحله آخر زالو است.
سیاهپوش موارد منع حجامت را بیشتر از موارد استفاده آن برشمرد و گفت: در حالی که بقراط و جالینوس پدر طب سنتی به شمار می‌روند، کمترین مورد استفاده از حجامت را داشته‌اند و بر این باور بودند که خلط خون جزء با ارزش‌ترین اخلاط در بدن است و در صورت التزام اقدام به خروج آن از بدن می‌کردند.
وی اظهار کرد: چنانچه تشخیص پزشک معالج، بروز بیماری‌های دموی در فرد باشد، بازهم اولین اقدام، انجام حجامت و فصد نخواهد بود و احراز شرایط منع منصرف در بیمار کاملا بررسی شده و سپس اقدام به درمان می‌کنیم.
متخصص طب سنتی به معرفی برخی از موارد منع حجامت پرداخت و بیان کرد: زنان باردار، افراد بالای ۷۰ سال، افرادی که دچارغلبه شدید بلغم هستند، زنان درمدت ایام عادت ماهیانه، افراد دارای کمبود پلاکت خون، افرادی که دچار فشارخون مقطعی بالا هستند و چند مورد خاص دیگر از جمله موارد منع مصرف حجامت هستند.
ارائه درمان مناسب نیازمند تشخیص صحیح است
سیاهپوش با اشاره به مضررات انجام اعمال یداوی بدون تجویز پزشک و مراحل آماده‌سازی، گفت: برخی افراد برای درمان آکنه، جوش، بی‌خوابی، استرس، ریزش مو، چاقی‌های موضعی و بیماری‌های دیگر بدون تجویز پزشک اقدام به انجام حجامت می‌کنند و ممکن است دلایل بروز این علائم، در تعدادی از مراجعان بیماری‌های دموی باشد و نتیجه مطلوبی را نیز کسب کنند و این راه درمانی را به دوستان و آشنایان خود توصیه کنند.
وی ادامه داد: اما ممکن است علائم ایجاد این بیماری در هر فرد عامل منحصر به فردی داشته باشد و به صورت تصادفی برای برخی مفید واقع شود واین دلیلی بر این نیست که مثلا هرکس جوش می‌زند حتما از علائم بیماری دموی است و با حجامت درمان می شود.
این متخصص تشریح کرد: به عنوان مثال گرگرفتگی یکی از علائم بیماری‌های دموی است اما زنان یائسه نیز این علامت را دارند و این مثال نیز برای موارد دیگر صدق می‌کند و ظهور یک عارضه می‌تواند عوامل بسیاری را در برگیرد که نیازمند معاینه دقیق، تشخیص صحیح و سپس ارائه راهکار درمانی مناسب است.
سیاهپوش با اشاره به ضعف عمومی بدن به عنوان یکی از مضررات حجامت برای افرادی که منع مصرف دارند، افزود: چنانچه حجامت و اعمال یداوی بدون آماده‌سازی انجام شود ممکن است قسمت لطیف خون خارج شده و قسمت غلیظ باقی بماند و سبب تشدید علائم بیماری در بیمار شود.
وی به نکاتی در خصوص آماده‌سازی قبل از حجامت اشاره و بیان کرد: پرهیز غذایی و تجویز داروهای به اصطلاح "پزنده” از جمله مراحل پیش از حجامت و آماده‌سازی برای انجام اعمال یداوی است که پس از مصرف این داروها بیمار مجددا معاینه می‌شود که چنانچه بیماری درمان نشده باشد اقدام به حجامت می‌کنیم.
متخصص طب سنتی با اشاره به انواع حجامت، گفت: به حجامت بین دو کتف حجامت عام گفته می‌شود و حجامت خاص در مناطق مختلف بدن بسته به نوع بیماری انجام می‌شود.
رواج حجامت در بین اقشار مختلف جامعه شاید ناشی از عدم پاسخدهی درمان‌های شیمیایی و بعضا اشتباهات پزشکان در تشخیص و درمان بیماری‌ها باشد.
اما توجه به این نکته بسیار ضروری است که طب سنتی به عنوان ارائه دهنده یکسری راهکارهای کم خطر درمانی، نیازمند تشخیص صحیح بیماری توسط پزشک متخصص طب سنتی است.
درمان بیماری‌ها توسط طب سنتی نیازمند زمان بیشتری نسبت به راهکارهای پزشکی مدرن است و انجام حجامت و سایر اعمال یداوی در مراکز معتبر و زیرنظر پزشکان متخصص و افراد متبهر امری ضروری است.
