کامنتری‌مگزین: غیبت پادشاه‌عربستان در کمپ دیوید به تلافی نزدیکی با ایران

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا اکنون در موقعیت یک نوجوان دبیرستانی قرار گرفته که دوست های جذاب خود را برای میهمانی دعوت کرده است؛ میهمانی شروع می شود، اما میهمان افتخاری لحظات آخر تصمیم می گیرد که در آن شرکت نکند و بدین ترتیب مسبب شرمساری میزبان می شود. در موقعیت کنونی، میهمانان سران کشورهایی بودند که نزدیکترین متحدان آمریکا در حاشیه خلیج فارس محسوب می شوند. از میهمانان برای شرکت در نشستی در کمپ دیوید با هدف تقویت روابط و رفع ناراحتی های احتمالی، دعوت شده بود؛ اما تنها سران قطر و کویت در نشست حضور خواهند یافت. دیگر میهمانان به طور ناگهانی متوجه شدند برنامه ای دیگر دارند و نمی توانند در نشست حضور یابند. همانطور که جاناتان توبین نیز اشاره کرد، مسئله ناراحت کننده تر برای اوباما این بود که ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی ابتدا دعوت را پذیرفت و سپس از شرکت در نشست خودداری کرد. (جاناتان توبین با مضمون مشابه در همین نشریه مطلبی تحت عنوان «چرا سرزنش؟ سعودی ها می دانند اوباما ایران را جایگزین آنها کرده است» نوشته است.)

وزرای توانا و موفق دولت می توانند برای نشان دادن وجهه ای مثبت از کل ماجرا تلاش و ادعا کنند که هنوز امکان مذاکره با مقامات رده پایین کشورهای حاشیه خلیج فارس که در نشست کمپ دیوید حضور خواهند یافت، وجود دارد اما هیچ شکی نیست که سران کشورهای عربی در تلافی اقدام آمریکا در قائل شدن اهمیت بیشتر برای ایران از شرکت در نشست کمپ دیوید خودداری می کنند. سران کشورهای حاشیه خلیج فارس شاهد نزدیک شدن بیشتر مقامات واشنگتن به مقامات تهران هستند و این در حالی است که این کشورها ایران را خطری جدی برای خود می دانند و ناخشنودی خود را از این مسئله پنهان نمی کنند. شاید بتوان خودداری از شرکت در نشست کمپ دیوید را کوچکترین نشانه دانست؛ دیگر اقدامات کشورهای حاشیه خلیج فارس جدی تر خواهد بود: برای نمونه می توان به عملیات نظامی در لیبی و در مقیاسی وسیع تر در یمن اشاره کرد که بدون کسب اجازه از آمریکا و حتی بدون مطلع کردن این کشور پیش از شروع عملیات آغاز شدند.

همانطور که نیویورک تایمز نوشت، کشورهای حاشیه خلیج فارس و به ویژه عربستان سعودی استقلال خود را به شیوه های دیگر و احتمالا نگران کننده تر به نمایش خواهند گذاشت. برای نمونه، ملک سلمان که فردی تندرو و افراطی است، در روابط پیشین ملک عبدالله که در مقایسه با سلمان مردی لیبرال بود با اخوان المسلمین و احتمالا حتی در مقابل سلفی ها که افراطی و خشونت گرا هستند، صرف نظر می کند: ملک سلمان در یمن با «اصلاح» همکاری می کند که حزب سیاسی اخوان المسلمین محسوب می شود و از سوی دیگر سلمان با قطر که حامی اخوان المسلمین است روابط نزدیکی دارد. وی در ماه مارس در ریاض میزبان رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بود. به گفته یاسین اکتای رئیس روابط خارجی حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم در ترکیه)، دو مقام در زمینه همکاری در حمایت از شورشی هایی که به دنبال برکنار کردن بشار اسد رئیس جمهور سوریه هستند، توافق کردند. اگرچه آقای اکتای اعلام کرد تنها گروه های میانه رو در سوریه از این حمایت بهرمند خواهند شد، اما شمار زیادی از جنگجویان شورشی در سوریه را اسلام گرایان افراطی تشکیل می دهند که عمدتا در کنار جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه، مبارزه می کنند و این مسئله شک و تردیدها را در مورد افزایش قدرت افراط گرایان در نتیجه حمایت عربستان و ترکیه بر می انگیزد.

به عبارت دیگر، از آنجایی که دولت اوباما از اقدام برای برکنار کردن بشار اسد خودداری کرد، سعودی ها با ترک ها و قطری ها گردهم آمدند تا از برخی از جنگجویان اسلام گرا که علیه دولت اسد فعالیت می کنند همچون جبهه النصره، حمایت کنند. این اتفاقی است که با از بین رفتن اطمینان کشورهای حاشیه خلیج فارس به امریکا، رخ می دهد: آنها سعی می کنند امور را اداره کنند و این مسئله به معنای افزایش احتمال توافق آنها با اسلام گرایان افراطی و در بدترین حالت، شاید حتی داعش است چرا که آنها افراط گرایان را تنها سد قابل اتکا در مقابل نفوذ در حال گسترش ایران می دانند.

چنین اتفاقی فاجعه آمیز خواهد بود و در عین حال، شروع اقدامات اعتراض آمیز به تصمیم اوباما برای نزدیک شدن به تهران محسوب می شود. یکی دیگر از اقدامات در جبهه سنی در منطقه تلاش عربستان سعودی برای دستیابی به سلاح هسته ای خواهد بود. طبق گزارش وال استریت ژورنال، عربستان سعودی با اردن همسایه است که ذخایر وسیع اورانیوم دارد، اما بودجه کافی برای استخراج این ذخایر را ندارد. سعودی ها به سادگی می توانند این خلاء مالی را جبران کنند و در یک دهه، به قابلیت هسته ای دست یابند که با پایان دوره اجرایی توافق هسته ای ایران همزمان می شود. سعودی ها همچنین می توانند زودتر به تسلیحات هسته ای دست یابند، البته اگر دوستان آنها در پاکستان با فروش این تسلیحات به آنها موافقت کنند.

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در نشست کمپ دیوید هر چه بگوید و یا هر اقدامی که انجام دهد، باز هم نمی تواند تمایلات کشورهای حاشیه خلیج فارس را تغییر دهد. متحدان عرب آمریکا به دنبال تعهد واشنگتن به محدودسازی و مقابله با تهران هستند؛ اما در مقابل آمریکا در کناری ایستاده است و به افزایش نفوذ و سلطه ایران در منطقه می نگرد.