زندان اوین عاقبت به خیر می شود

«زندان اوین» خوش آب و هواترین زندان پایتخت قرار است تغییر کاربری دهد تا برنامه شهرداری برای تغییر کاربری زندان های پایتخت همچنان ادامه یابد.

محمدباقر قالیباف،شهردار تهران می‌گوید درباره تبدیل زندان اوین به پارک و فضای سبز با رییس قوه قضاییه مذاکره کرده و پیشنهاد او برای تغییر کاربری اوین پذیرفته شده است.

شهردار تهران در مراسمی گفته است: پیشنهاد شهرداری تهران برای تبدیل ندامتگاه اوین به پارک در قوه قضاییه بررسی شد و قرار است شهرداری بخشی از هزینه تبدیل زندان اوین به پارک را بپردازد تا مجموعه اوین به پارک عمومی تبدیل شود.

شهرداری تهران در بهمن سال 91 نیز اعلام کرد بر اساس توافقی با قوه قضایی زندان اوین به باغ -موزه تبدیل خواهد شد اما این امر تاکنون محقق نشده است.

گفته می شود طرح تغییر کاربری اوین موانع قابل توجهی دارد. به طور مثال پیش از آنکه هر اقدامی صورت گیرد، باید برای انتقال زندانیان اوین راه حلی پیدا شود. رییس سازمان زندان‌های ایران شمار زندانیان اوین در سال ۱۳۸۹ را حدود ۶ هزار نفر اعلام کرده بود.

بازداشتگاه اوین، معروف‌ترین زندان ایران است که اواخر دهه ۴۰ شمسی در زمینی بزرگ در شمال پایتخت ایران ساخته شد. زمین اوین پیش از آن‌که زندان شود، به سیدضیاءالدین طباطبایی، نخست وزیر احمدشاه قاجار تعلق داشته است. اما این اولین زندانی نیست که تغییر کاربری می دهد.

سابقه تبدیل زندان به موسسات فرهنگی، به سال های اخیر محدود نمی شود. زندان اسکندر در شهر فهادان یزد، یکی از قدیمی ترین زندان های تاریخی ایران است که می گویند در زمان حمله اسکندر به ایران ساخته شده و اسرای ایرانی در آن زندانی شده بودند ،اما این بنا را عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی در سال ۶۳۱هجری تغییر کاربری داد و در سال ۷۰۵ه.ق پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی آن را تکمیل کردند تا به عنوان مدرسه علمیه ضیائیه مورد استفاده قرار گیرد.

 موزه عبرت یا همان زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری ساختمانی در باغ ملی تهران است  در زمان حکومت پهلوی این مکان زندان زنان و بعد زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری نام گرفت و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بازداشتگاه توحید نامیده شد و سرانجام در سال ۱۳۸۱ به موزه ای با عنوان عبرت تبدیل شد. آویزان کردن از سقف، دستبند قپانی، آویزان کردن صلیبی، شوک الکتریکی، آپولو، سوزاندن نقاط حساس بدن با فندک و شعله شمع، قفس هیتردار، صندلی هیتر دار، باتوم برقی، شلاق با کابل برقی از متداولترین شکنجه‌های ماموران شکنجه کمیته بودند.

آغاز عملیات برای تغییر کاربری زندان قصر به سال ۸۴ بازمی‌گردد. در آن سال این زندان به شهرداری تهران واگذار شد تا اقدامات لازم برای تبدیل این مکان به باغ موزه قصر انجام شود. در پی این اتفاق شرکت توسعه فضاهای فرهنگی وابسته به شهرداری تهران کار طراحی و اجرای این پروژه را بر عهده گرفت. جایی که پس از موزه عبرت، دومین زندانی است که به موزه تبدیل شده ولی از نظر وسعت و کاربری اصلا با آن قابل مقایسه نیست. قوام‌السلطنه، صارم‌الدوله، صولت‌الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی وعلیمردان خان بختیاری و پنجاه و سه نفر ومحمد فرخی یزدی و همچنین دکتر تقی ارانی برخی از زندانیان معروف این زندان بوده اند.

قزل‌قلعه زندانی در تهران بود که در پایان دو دهه استفاده در سال ۱۳۵۰ تعطیل و در سال ۱۳۶۰ تخریب شد. امروز در این مکان میدان میوه و تره‌بار و فروشگاه شهروند مشغول فعالیت بوده و در بزرگراه جلال آل‌احمد در محله امیرآباد واقع شده است. این قلعه در زمان سلطنت قاجاریه برای انبار مهمات ساخته شده بود و تا زمان رضا شاه نیز انبار مهمات بود. در زمان محمدرضا شاه ابتدا به عنوان انبار از آن استفاده شد و بعد از کودتای ۲۸ مرداد توسط تیمور بختیار برای نگهداری زندانیان سیاسی مورد استفاده قرار گرفت. این زندان به مدت ده سال (۱۳۵۲ ـ ۱۳۴۲) توسط استوار ساقی اداره می‌شد و زندانیان با اصطلاح دژ استوار ساقی از آن یاد می‌کردند. از زندانیان مشهور این زندان آیت الله هاشمی رفسنجانی است که نام این زندان در خاطراتش نیز آمده است.