محسن هاشمی: دانشگاه آزاد نفتی نیست
مهندس محسن هاشمی رفسنجانی معاون عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی است. وی 4 سال عضو
هیات مديره و ۱۳ سال رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت متروی تهران را بر عهده
داشت. محسن، بزرگترین پسر آیت‌ا... هاشمی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وی
دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک از دانشگاه پلی‌تکنیک مونترال کانادا
می‌باشد. او سالها نایب رئیس اتحادیه بین‌المللی حمل و نقل عمومی در منطقه
خاورمیانه و شمال آفریقا را به عهده داشته است، در گذشته در مشاغل گوناگون مانند
رئیس دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئيس دفتر رئيس جمهور، رئیس بازرسی ویژه رئيس
جمهور، عضو هیئت مدیره سازمان صنایع دفاع و مديريت پروژه موشكي شهاب 2 را در زمان
جنگ به عهده داشته است. در زمان مدیریت مهندس هاشمی 130 كيلومتر از متروی تهران در
چهار خط راه‌اندازی شد. او به زبان‌های فرانسه و انگلیسی تسلط داشته و آنالیز
قالب‌های تزریقی به كمك كامپيوتر، توسعه پاک، انرژی پاک و ماجرای مک فارلین از
تالیفات وی می‌باشد. مؤسس دفتر نشر معارف انقلاب و آمادهسازي خاطرات آيتا...
هاشمي رفسنجاني توسط او انجام گرديده است.
وی در گفت‌وگو با آرمان درباره اعتدال آیت‌ا... هاشمی عنوان می‌کند: «سیاست‌های اعتدالی آیت‌ا... هاشمی به مقطع کنونی مختص نمیشود و ایشان قبل از انقلاب اسلامی نیز با همین مشی در فضای سیاسی ایران فعالیت می‌کردند. حضرت امام (ره) هم به دلیل اعتدال آیت‌ا... هاشمی و مدارا و تعقل در امور، عنایت ویژه ای نسبت به ایشان داشتند.
آیت‌ا...هاشمی در زندگی خود به روش اعتدالی پایبند بوده و همواره در این راه کوشیده است.نکته مهمی که در تمامی مقاطع تاریخی مورد تأکید او بوده مساله توسعه پايدار ایران است که همواره و در همه حال دغدغه اصلی ایشان بوده است» پروژه مترو يكي از موارد مهم آن است. در بهبوحة جنگ تحميلي در اواخر سال 63 پروژه كاملاً متوقف شده مترو مجدداً راهاندازي مينمايند. ایشان تأکید بسیار زیادی دارند که کشور در شأن مردم ایران توسعه پیدا کند و اگر قرار است آرمانهاي انقلاب اسلامي به کشورهای دیگر صادر شود چه بهتر از طریق ايران توسعه يافته به عنوان مدینه «فاضله مسلمانان» این اتفاق بیفتد»
در ادامه متن گفت‌وگوی آرمان با مهندس محسن هاشمی‌رفسنجانی را از نظر می‌گذرانید.
زمانی که مدیریت مترو تهران را برعهده داشتید بیشتر از کار لذت می‌بردید یا هم‌اکنون که در دانشگاه آزاد فعالیت می‌کنید؟
هر کدام از این فعالیتها شرایط و ويژگيهاي خاص خود را دارد. در روزهای ابتدائي ورود به مديريت متروی تهران شرایط کاری خیلی سخت بود و امکانات کمی در اختیار داشتیم .پس از مدتی که به امور مسلط شدم کار کردن در مترو آسان شد. البته در برخی مواقع ناهماهنگی هایی با دولت و یا شهرداری به وجود میآمد که وضعیت را نامناسب میکرد. به دلیل اینکه پروژه های مترو محدود به تهران می‌شد امکان بازدید و سرکشی به پروژه ها برای مديريت در هر زمان مهیا بود. این در حالی است که پروژه های دانشگاه آزاد به سختی پروژههای مترو نیست اما از نظر جغرافیایی بسیار پراکنده است و در تمام سطح کشور گسترده شده است. دانشگاه آزاد در سراسر ایران بیش از 400واحد دارد که در اقصی نقاط ایران پراکنده شده‌اند. در نتیجه بازدید از واحدهای مختلف و نظارت بر پروژه های عمرانی هر کدام از واحدها بسیار وقتگير و سخت‌تر از کارهایی است که در مترو انجام می‌شد. در مترو، تونل، ايستگاه، پايانه، تعميرگاه، هواكش، تجهيزات ثابت و متحرك تكرار ميشود و پيچيدگي خاص خود را دارد. البته هر کدام از ایستگاه ها شرایط، مصالح، روش علمي مربوطه را داشت اما در نهایت یک پروسه باید طی می‌شد. در دانشگاه به دنبال نظارت بر ايجاد ساختمانهاي آموزشي، اداري، ورزشي، فرهنگي، سلفسرويس، خوابگاه، كتابخانه، آزمايشگاه، كارگاه، مسجد و محوطهسازي و مستندسازي املاك هستيم...
پس از 13سال که مدیریت مترو را برعهده داشتید و آن همه پروژه های عمرانی را مدیریت کردید فضای دانشگاه که به هر حال فرهنگی‌تر بود برای شما فضای جدیدی نبود؟
تا حدودی بود... البته من وارد فضای عمرانی دانشگاه شدم و معاونت عمرانی دانشگاه آزاد را برعهده گرفتم و اغلب با ساخت و ساز و پروژه های عمرانی سرو کار داشتهام. با این وجود فضای دانشگاه فضای مثبتی برای من بود. فضای کار در دانشگاه به دلیل وجود فضای علمی و فرهنگي از برخی جهات بهتر است. نکته دیگر اینکه دانشگاه آزاد از بودجه دولتی استفاده نمی‌کند و از درآمدهای ناشي از شهريه در جهت پیشرفت پروژههای عمرانی تأمين ميشود. در سیستم دولتی به‌دلیل وابسته بودن بودجه به تصميم برخی نهادها مانند سازمان برنامهريزي، وزارت مربوطه و مجلس به راحتی نمیتوان پروژه‌ها را تأمين مالي کرد و بروکراسی سنگینی با خود به همراه دارد. حُسن بزرگی که پراکندگی جغرافیایی در دانشگاه آزاد برای من داشت این بود که موفق شدم به اكثر نقاط ایران سفر کنم و تجربیات جدیدی را به دست بیاورم. در مدتی که در دانشگاه آزاد مشغول به‌کار شده‌ام تا به حال به 200 شهر ایران سفر کرده ام.البته 20 سال پيش زمانی که آیت‌ا... هاشمی رئیس‌جمهور بودند و رئیس بازرسی ویژه و ریاست دفتر رئيس‌جمهور را برعهده داشتم به بسیاری از شهرهای ایران سفر کرده بودم و لذا ميتوانم توسعه و آباداني ايران را با آن موقع مقايسه كنم كه البته جاي تشكر از دولتهاي مختلف دارد. زحمت زيادي براي كشور كشيده شده ولي كافي نيست و ميتواند بهتر از اين باشد.
شما رئیس بازرسی ویژه ریاست‌جمهوری در زمان ریاست‌جمهوری آیت‌ا... هاشمی بودید. این نهاد با نام ها و کارکرد دیگر در زمان احمدی‌نژاد هم وجود داشت. به نظر شما فقدان این نهاد در دوران ریاست‌جمهوری آقای روحانی مشهود نیست؟
این نهاد از قبل از ریاست‌جمهوری آیت‌ا... هاشمی با نام دفتر رسيدگي به شكايات و پيگيري‌هاي ويژه ولي با نام و شرح وجود داشت. وظايف جديد آن را من تأسیس کردم. نقش دفتر بازرسی ویژه رئيس‌جمهور در آن دوران به دلیل آسیب های ناشی از جنگ و لزوم بازسازي و حل مشكلات مردم با اهمیت بود. رئيس‌جمهور وقت چند شاخص مهم برای بازرسی ویژه تعریف کرده بودند که برای دستگاه ها و نهادها با وجود بازرسي كل كشور و ديوان محاسبات، وزارت اطلاعات و حراستها مشکل جديدي ایجاد نکند. تأکید داشتند که فقط مأموريتهایي را انجام دهیم که دستور کتبی یا شفاهی رئیس‌جمهور را داشته باشد. به همین دلیل فی‌البداهه بازرسی انجام نمی‌دادیم. به این شکل نبود که چون بازرسی ویژه رئيس‌جمهور هستیم، این توانایی را داریم که از همه جا و به هر صورت سرزده، رسيدگي کرده و وارد عمل شویم. نکته مهم دیگر اینکه دفتر بازرسی ویژه رئيس‌جمهوری تنها برای شخص رئیس‌جمهور گزارش تهیه میکرد. چند مورد مأموریت ويژه تعیین شده بود. اولین مورد افزايش «تولید» كالاي مصرفي مورد نياز مردم بود. باید دولت و وزارت صنايع تلاش می‌کردند، تولید کشور هر چه فعالتر باشد. اگر مشكلي به رئيس‌جمهور اعلام ميشد، از طريق اين دفتر فوراً گزارش مستقيم و نزديك به واقعيت تهيه ميشد. در آن مقطع زمانی به دلیل آسیب دیدگی های ناشی از «جنگ» اغلب کارخانههای توليدي ايران وضعیت نابسامانی داشتند و با مشکلات متعددی مواجه بودند. در نتیجه یکی از وظایف اصلی تهیه گزارش از موانع تولید در کشور به رئيس جمهور بود. البته برای «مچ گیری» نمی رفتیم و بلکه برای کمک رساندن و برطرف کردن نارساییها و هماهنگيها حضور پیدا می‌کردیم. رئيس‌جمهور وقت بر روي پروژهای عمرانی و پیشرفت آنها حساس بودند. در آن زمان اغلب طرح های عمرانی و اجرایی کشور به‌دلیل جنگ تحمیلی دچار افت، رکود و توقف شده بود. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین نیازهای کشور در آن مقطع زمانی راه‌اندازی همه طرح های عمرانی و اجرایی بود که رئیس جمهور تأکید زیادی روی راه اندازی به موقع هرچه سریع‌تر سدها، نيروگاه‌ها برق‌رساني، گازرساني، آبرساني، راهها، اتوبانها، پلهاي مهم راه‌آهن، كارخانجات با محصولات زيربنایي چون سيمان و فولاد و ... را داشتند. مساله سوم که در دوران ریاست‌جمهوری سالهاي 76-68 اهمیت زیادی به آن داده ميشد کم کردن بروکراسی در کشور بود که در این زمینه نیز فعال بوديم. بعد از آن دوران بازرسی ویژه در مسیر قبلی خود حرکت نکرد و کم کم به جاي سه مورد مذكور به بررسي‌هاي امنيتي و اجتماعي وارد شد. در دو سال آخر ریاست جمهوری با حفظ سمت رئیس‌دفتر رئيس‌جمهور، هم بودم و تجربيات ارزنده‌اي در ابعاد مديريت كشور در كنار رئيس‌جمهور با تجربهاي چون هاشمي پيدا كردم. بعد به پيشنهاد وزیر کشور دولت اصلاحات، آقای عبدا... نوری مدیریت مترو را برعهده گرفتم.
یکی از شعار های آقای روحانی در زمان مبارزات انتخاباتی بهبود فضای دانشگاه‌ها و برداشتن فضای امنیتی از محیط علمی دانشگاه‌ها بود. در طول دوسالی که از عمر دولت تدبیر و امید می‌گذرد فضای دانشجویی دانشگاه آزاد چه تغییراتی کرده است؟
تغييرات وسيع است... جناب آقاي دكتر ميرزاده كه خود از فرهيختگان كشور هستند و در اجرا، گذشته و حال موفق عمل كردهاند با كمك جناب آقاي دكتر طه هاشمي معاونت فرهنگي سعي جدي را در اجراي منويات مقام معظم رهبري در امر كرسيهاي آزادانديشي داشته و بر اساس افكار رئيس هيات‌امناي دانشگاه آيتا... هاشمي رفسنجاني در مبحث آزادانديشي ديني عمل كرده و ميكنند، دانشگاه آزاد به دلیل اینکه بودجه خود را از دولت نمی‌گیرد، لذا استقلال خود را نسبت به دولت حفظ ميكند. نياز مالي دانشگاه از شهریه دانشجویان به دست مي‌آيد كه یکی از افتخارات کشور است. دانشگاه آزاد هیچ وابستگی به نفت ندارد و به همین دلیل یکی از مهم ترین تحولات در آموزش عالی کشور در دهه های گذشته به شمار می‌رود. اين دانشگاه در تمام نقاط کشور و حتی در شهرهای کوچک هم حضور دارد. در نتیجه آموزش عالی کشور با اين دانشگاه بدون اتکا به درآمد نفت به جایگاه مناسب خود رسیده که در راستای توسعه یافتگی کشور قابل توجه و با اهمیت تلقي مي‌گردد. در گذشته زحمات بسیار زیادی در دانشگاه آزاد صورت گرفته است. جناب آقای دكتر جاسبی در زمان مدیریت خود در دانشگاه آزاد زحمات بسیار زیاد و قابل تقدیری کشیدند. هم‌اکنون دانشگاه آزاد اسلامي بيش از 10 میلیون فضای مسقفدار دارد که به صورت عدالت محور در سراسر کشور گسترده است. اگر 10 میلیون فضای مسقف را با 35میلیون محوطه سازی دانشگاهی و پروژه در حال ساخت همراه کنیم متوجه می‌شویم با معادل 20 ميليون مترمربع فضاي مورد استفاده، دانشگاه آزاد چه خدمت بزرگی به محیط علمی کشور کرده است. در شرایط فعلی یک میلیون و هفتصد هزار نفر در دانشگاه آزاد در حال تحصیل هستند. حدود 65 هزار نفر هيأت علمي دائمي و 40 هزار نيروي انساني در سراسر كشور به كار گرفته شده است و خانوادهاي 100 هزار نفري را در جهت اهداف توسعهاي كشور به كار مشغول كرده است. این دانشگاه از ابتدای تأسیس تاکنون بیش از پنج میلیون نفر فارغ التحصیل داشته است. در كنار آن 600 هزار مترمربع فضاي ورزشي، يك ميليون مترمربع فضاي خوابگاهي و 300 هزار مترمربع فضاي فرهنگي با بيش از 200 مسجد، مقبره شهداي گمنام و حسينيه خدمت شاياني به فرهنگ كشور نيز كرده است. آزمايشگاهها و كارگاه‌هاي دانشگاه در استانها و شهرهاي بزرگ زبانزد است.
شما عنوان کردید به 200 شهر در دوران حضور در دانشگاه آزاد سفر کرده اید.کیفیت علمی دانشگاههای نسبت به گذشته بهتر شده است؟
در طول 33 سال گذشته زحمت زياد و قابل تقديري كشيده شده است، با آمدن دكتر میرزاده به دانشگاه آزاد شعار اصلي دانشگاه آزاد «کیفیت» است. در اين جهت حركت جدي خود را شروع کرده است. مراكز رشد پاركهاي علمي، فناوري، اتاق براي اساتيد، استخدام 5 هزار استاد مجرب جديد و توسعه تحصيلات تكميلي از اين نوع است. ديگر دغدغه مديريت دانشگاه آزاد معطوف به مسائل کمیتی نيست، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و تغییرات مدیریتی در كشور، مسائل کیفی در اولویت اول دانشگاه آزاد قرار گرفته است.
در شرایط فعلی کیفیت علمی دانشگاه آزاد به کیفیت دانشگاه های دولتی رسیده است؟
در این زمینه نمی توان به صورت دقیق اظهار نظر کرد. هم‌اکنون یک میلیون و هفتصد هزار دانشجو در دانشگاه آزاد تحصيل ميكنند، تعداد دانشجويان در مقطع تحصيلات تكميلي فوق ليسانس و دكتري سال به سال يا ترم به ترم افزايش پيدا ميكند و هر واحد دانشگاهي دانشگاه آزاد در كشور سعي در افزايش كيفيت و رقابت با هم نوع استاني خود است. بعضاً در بعضي از رشتهها موفقتر عمل كردهاند. آمار مقالات و حجم دستاوردهای علمی رو به افزايش است. اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که کیفیت علمی بعضي از واحدهاي دانشگاه آزاد از دانشگاههاي دولتي نيز بهتر است. براي مثال واحد علوم و تحقیقات تهران تقریبا با دانشگاه های ممتاز کشور از نظر کیفی وضعیت یکسانی دارد. دانشگاه آزاد «تهران جنوب» در زمینه مهندسی یا دانشگاه آزاد قزوین در زمینه «روباتیک» و علوم و تحقیقات در زمینه «پلاسما» حرف براي گفتن در کشور دارند. باید رشته محلهاي مختلف را از یکدیگر تفکیک کرد و سپس دانشگاه های کشور را با هم مقایسه کنیم. نزدیک به بیست هزار«رشته- محل» در دانشگاه آزاد تدريس ميشود که هر کدام وضعيت خاص خود را دارد. رتبهبندي آنها با وزارت علوم يا مؤسسات ويژه رتبهبندي است كه متأسفانه جاي آن در كشور خالي است.
مدیریت آقای میرزاده نسبت به مدیران قبلی چگونه بوده است؟
هیات‌رئیسه و مدیر جدید دانشگاه آزاد حدود بيست ماه است كه سکان مدیریت دانشگاه را به دست گرفتهاند. مدیران جدید در عین حالی که روش‌هاي مثبت مدیران گذشته را ادامه می‌دهند، هدف اصلی خود را به «کیفیت» و اجراي دقيق آئيننامهها و قوانين كشوري در زمينه آموزش‌عالي اختصاص داده اند. جناب آقاي دكتر ميرزاده در همين يك سال و نيم به مديريت دانشگاه مسلط شده و تصميمهاي قابل تقديري در بالابردن كيفيت دانشگاه، گرفته شده است. منظور از کیفیت به عنوان مثال در بخش عمران این است که به فرض در گذشته اساتید دانشگاه آزاد اتاق مناسب نداشتند، در دوران جدید تلاش مي‌گردد که به اساتید تمام وقت دانشگاه اتاق و لوزام تدریس مناسب و با کیفیت ارائه کند تا استاد در دانشگاه بيشتر بماند و وقت بيشتري را براي دانشجو و تحقيق بگذراند..
رابطه آقای روحانی با دانشگاه آزاد رابطه مطلوبی بوده است؟ ایشان به چه میزان به سیاست های جدید دانشگاه آزاد کمک کرده‌اند؟
سطح جناب آقاي روحاني رياست شوراي انقلاب فرهنگي است. دخالت مستقيم در موضوعات و مشكلات دانشگاه آزاد ندارند ولي در مجموع مناسب و قابل قبول بوده است. البته جناب آقای دكتر روحانی شخصا وارد مسائل جزئی دانشگاه آزاد نمی شوند و اغلب این گونه تصميمها توسط معاونان یا وزراي مربوطه و زيرمجموعه صورت می‌گیرد. تاکنون اين رابطه با دانشگاه آزاد رابطه مطلوب و مناسبی بوده است، هر چند هميشه سوءتفاهماتي وجود دارد كه مجموعاً قابل حل است..
آیت‌ا... هاشمی به عنوان نماد«اعتدال» در کشور شناخته می‌شوند. صبر، بردباری ومدارای ایشان نسبت به هجمه‌هایی که گاها علیه ایشان صورت می‌گیرد و ادب ایشان در پاسخگویی باعث شده که محبوبیت ایشان روز به روز در بین اقشار مختلف مردم بیشتر شود.ماهیت اعتدال و سیاست ورزی «آیت‌ا...» چیست؟
مساله «اعتدال» همواره در بین روحانیون و علماي ديني به عنوان مساله مهمی شناخته می‌شود، چرا که دین مبین اسلام دین اعتدال،تعقل و میانه روی است. سیاست های اعتدالی آیت‌ا... هاشمی به مقطع کنونی مختص نمیشود و ایشان قبل از انقلاب اسلامی نیز با همین مشی در فضای سیاسی ایران فعالیت می‌کردند. حضرت امام(ره) هم به دلیل اعتدال تفكر و عملي آیت‌ا... هاشمی و مدارا و تعقل در امور، عنایت ویژه‌ای نسبت به ایشان داشتند. ايشان همواره در زندگی به روش اعتدالی پایبند بوده و در این راه کوشیده است. نکته مهمی که در مقاطع تاریخی مورد تأکید آیت‌ا... هاشمی بوده مساله توسعه پايدار ایران بوده است که همواره در همه حال دغدغه اصلی بوده است. تأکید بسیار زیادی دارند که کشور در شأن مردم ایران توسعه پیدا کند و اگر قرار است آرمانهاي انقلاب به کشورهای دیگر صادر شود از طریق ايران توسعه يافته و به‌عنوان <مدینه فاضله مسلمانان» این اتفاق بیفتد...
وی در گفت‌وگو با آرمان درباره اعتدال آیت‌ا... هاشمی عنوان می‌کند: «سیاست‌های اعتدالی آیت‌ا... هاشمی به مقطع کنونی مختص نمیشود و ایشان قبل از انقلاب اسلامی نیز با همین مشی در فضای سیاسی ایران فعالیت می‌کردند. حضرت امام (ره) هم به دلیل اعتدال آیت‌ا... هاشمی و مدارا و تعقل در امور، عنایت ویژه ای نسبت به ایشان داشتند.
آیت‌ا...هاشمی در زندگی خود به روش اعتدالی پایبند بوده و همواره در این راه کوشیده است.نکته مهمی که در تمامی مقاطع تاریخی مورد تأکید او بوده مساله توسعه پايدار ایران است که همواره و در همه حال دغدغه اصلی ایشان بوده است» پروژه مترو يكي از موارد مهم آن است. در بهبوحة جنگ تحميلي در اواخر سال 63 پروژه كاملاً متوقف شده مترو مجدداً راهاندازي مينمايند. ایشان تأکید بسیار زیادی دارند که کشور در شأن مردم ایران توسعه پیدا کند و اگر قرار است آرمانهاي انقلاب اسلامي به کشورهای دیگر صادر شود چه بهتر از طریق ايران توسعه يافته به عنوان مدینه «فاضله مسلمانان» این اتفاق بیفتد»
در ادامه متن گفت‌وگوی آرمان با مهندس محسن هاشمی‌رفسنجانی را از نظر می‌گذرانید.
زمانی که مدیریت مترو تهران را برعهده داشتید بیشتر از کار لذت می‌بردید یا هم‌اکنون که در دانشگاه آزاد فعالیت می‌کنید؟
هر کدام از این فعالیتها شرایط و ويژگيهاي خاص خود را دارد. در روزهای ابتدائي ورود به مديريت متروی تهران شرایط کاری خیلی سخت بود و امکانات کمی در اختیار داشتیم .پس از مدتی که به امور مسلط شدم کار کردن در مترو آسان شد. البته در برخی مواقع ناهماهنگی هایی با دولت و یا شهرداری به وجود میآمد که وضعیت را نامناسب میکرد. به دلیل اینکه پروژه های مترو محدود به تهران می‌شد امکان بازدید و سرکشی به پروژه ها برای مديريت در هر زمان مهیا بود. این در حالی است که پروژه های دانشگاه آزاد به سختی پروژههای مترو نیست اما از نظر جغرافیایی بسیار پراکنده است و در تمام سطح کشور گسترده شده است. دانشگاه آزاد در سراسر ایران بیش از 400واحد دارد که در اقصی نقاط ایران پراکنده شده‌اند. در نتیجه بازدید از واحدهای مختلف و نظارت بر پروژه های عمرانی هر کدام از واحدها بسیار وقتگير و سخت‌تر از کارهایی است که در مترو انجام می‌شد. در مترو، تونل، ايستگاه، پايانه، تعميرگاه، هواكش، تجهيزات ثابت و متحرك تكرار ميشود و پيچيدگي خاص خود را دارد. البته هر کدام از ایستگاه ها شرایط، مصالح، روش علمي مربوطه را داشت اما در نهایت یک پروسه باید طی می‌شد. در دانشگاه به دنبال نظارت بر ايجاد ساختمانهاي آموزشي، اداري، ورزشي، فرهنگي، سلفسرويس، خوابگاه، كتابخانه، آزمايشگاه، كارگاه، مسجد و محوطهسازي و مستندسازي املاك هستيم...
پس از 13سال که مدیریت مترو را برعهده داشتید و آن همه پروژه های عمرانی را مدیریت کردید فضای دانشگاه که به هر حال فرهنگی‌تر بود برای شما فضای جدیدی نبود؟
تا حدودی بود... البته من وارد فضای عمرانی دانشگاه شدم و معاونت عمرانی دانشگاه آزاد را برعهده گرفتم و اغلب با ساخت و ساز و پروژه های عمرانی سرو کار داشتهام. با این وجود فضای دانشگاه فضای مثبتی برای من بود. فضای کار در دانشگاه به دلیل وجود فضای علمی و فرهنگي از برخی جهات بهتر است. نکته دیگر اینکه دانشگاه آزاد از بودجه دولتی استفاده نمی‌کند و از درآمدهای ناشي از شهريه در جهت پیشرفت پروژههای عمرانی تأمين ميشود. در سیستم دولتی به‌دلیل وابسته بودن بودجه به تصميم برخی نهادها مانند سازمان برنامهريزي، وزارت مربوطه و مجلس به راحتی نمیتوان پروژه‌ها را تأمين مالي کرد و بروکراسی سنگینی با خود به همراه دارد. حُسن بزرگی که پراکندگی جغرافیایی در دانشگاه آزاد برای من داشت این بود که موفق شدم به اكثر نقاط ایران سفر کنم و تجربیات جدیدی را به دست بیاورم. در مدتی که در دانشگاه آزاد مشغول به‌کار شده‌ام تا به حال به 200 شهر ایران سفر کرده ام.البته 20 سال پيش زمانی که آیت‌ا... هاشمی رئیس‌جمهور بودند و رئیس بازرسی ویژه و ریاست دفتر رئيس‌جمهور را برعهده داشتم به بسیاری از شهرهای ایران سفر کرده بودم و لذا ميتوانم توسعه و آباداني ايران را با آن موقع مقايسه كنم كه البته جاي تشكر از دولتهاي مختلف دارد. زحمت زيادي براي كشور كشيده شده ولي كافي نيست و ميتواند بهتر از اين باشد.
شما رئیس بازرسی ویژه ریاست‌جمهوری در زمان ریاست‌جمهوری آیت‌ا... هاشمی بودید. این نهاد با نام ها و کارکرد دیگر در زمان احمدی‌نژاد هم وجود داشت. به نظر شما فقدان این نهاد در دوران ریاست‌جمهوری آقای روحانی مشهود نیست؟
این نهاد از قبل از ریاست‌جمهوری آیت‌ا... هاشمی با نام دفتر رسيدگي به شكايات و پيگيري‌هاي ويژه ولي با نام و شرح وجود داشت. وظايف جديد آن را من تأسیس کردم. نقش دفتر بازرسی ویژه رئيس‌جمهور در آن دوران به دلیل آسیب های ناشی از جنگ و لزوم بازسازي و حل مشكلات مردم با اهمیت بود. رئيس‌جمهور وقت چند شاخص مهم برای بازرسی ویژه تعریف کرده بودند که برای دستگاه ها و نهادها با وجود بازرسي كل كشور و ديوان محاسبات، وزارت اطلاعات و حراستها مشکل جديدي ایجاد نکند. تأکید داشتند که فقط مأموريتهایي را انجام دهیم که دستور کتبی یا شفاهی رئیس‌جمهور را داشته باشد. به همین دلیل فی‌البداهه بازرسی انجام نمی‌دادیم. به این شکل نبود که چون بازرسی ویژه رئيس‌جمهور هستیم، این توانایی را داریم که از همه جا و به هر صورت سرزده، رسيدگي کرده و وارد عمل شویم. نکته مهم دیگر اینکه دفتر بازرسی ویژه رئيس‌جمهوری تنها برای شخص رئیس‌جمهور گزارش تهیه میکرد. چند مورد مأموریت ويژه تعیین شده بود. اولین مورد افزايش «تولید» كالاي مصرفي مورد نياز مردم بود. باید دولت و وزارت صنايع تلاش می‌کردند، تولید کشور هر چه فعالتر باشد. اگر مشكلي به رئيس‌جمهور اعلام ميشد، از طريق اين دفتر فوراً گزارش مستقيم و نزديك به واقعيت تهيه ميشد. در آن مقطع زمانی به دلیل آسیب دیدگی های ناشی از «جنگ» اغلب کارخانههای توليدي ايران وضعیت نابسامانی داشتند و با مشکلات متعددی مواجه بودند. در نتیجه یکی از وظایف اصلی تهیه گزارش از موانع تولید در کشور به رئيس جمهور بود. البته برای «مچ گیری» نمی رفتیم و بلکه برای کمک رساندن و برطرف کردن نارساییها و هماهنگيها حضور پیدا می‌کردیم. رئيس‌جمهور وقت بر روي پروژهای عمرانی و پیشرفت آنها حساس بودند. در آن زمان اغلب طرح های عمرانی و اجرایی کشور به‌دلیل جنگ تحمیلی دچار افت، رکود و توقف شده بود. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین نیازهای کشور در آن مقطع زمانی راه‌اندازی همه طرح های عمرانی و اجرایی بود که رئیس جمهور تأکید زیادی روی راه اندازی به موقع هرچه سریع‌تر سدها، نيروگاه‌ها برق‌رساني، گازرساني، آبرساني، راهها، اتوبانها، پلهاي مهم راه‌آهن، كارخانجات با محصولات زيربنایي چون سيمان و فولاد و ... را داشتند. مساله سوم که در دوران ریاست‌جمهوری سالهاي 76-68 اهمیت زیادی به آن داده ميشد کم کردن بروکراسی در کشور بود که در این زمینه نیز فعال بوديم. بعد از آن دوران بازرسی ویژه در مسیر قبلی خود حرکت نکرد و کم کم به جاي سه مورد مذكور به بررسي‌هاي امنيتي و اجتماعي وارد شد. در دو سال آخر ریاست جمهوری با حفظ سمت رئیس‌دفتر رئيس‌جمهور، هم بودم و تجربيات ارزنده‌اي در ابعاد مديريت كشور در كنار رئيس‌جمهور با تجربهاي چون هاشمي پيدا كردم. بعد به پيشنهاد وزیر کشور دولت اصلاحات، آقای عبدا... نوری مدیریت مترو را برعهده گرفتم.
یکی از شعار های آقای روحانی در زمان مبارزات انتخاباتی بهبود فضای دانشگاه‌ها و برداشتن فضای امنیتی از محیط علمی دانشگاه‌ها بود. در طول دوسالی که از عمر دولت تدبیر و امید می‌گذرد فضای دانشجویی دانشگاه آزاد چه تغییراتی کرده است؟
تغييرات وسيع است... جناب آقاي دكتر ميرزاده كه خود از فرهيختگان كشور هستند و در اجرا، گذشته و حال موفق عمل كردهاند با كمك جناب آقاي دكتر طه هاشمي معاونت فرهنگي سعي جدي را در اجراي منويات مقام معظم رهبري در امر كرسيهاي آزادانديشي داشته و بر اساس افكار رئيس هيات‌امناي دانشگاه آيتا... هاشمي رفسنجاني در مبحث آزادانديشي ديني عمل كرده و ميكنند، دانشگاه آزاد به دلیل اینکه بودجه خود را از دولت نمی‌گیرد، لذا استقلال خود را نسبت به دولت حفظ ميكند. نياز مالي دانشگاه از شهریه دانشجویان به دست مي‌آيد كه یکی از افتخارات کشور است. دانشگاه آزاد هیچ وابستگی به نفت ندارد و به همین دلیل یکی از مهم ترین تحولات در آموزش عالی کشور در دهه های گذشته به شمار می‌رود. اين دانشگاه در تمام نقاط کشور و حتی در شهرهای کوچک هم حضور دارد. در نتیجه آموزش عالی کشور با اين دانشگاه بدون اتکا به درآمد نفت به جایگاه مناسب خود رسیده که در راستای توسعه یافتگی کشور قابل توجه و با اهمیت تلقي مي‌گردد. در گذشته زحمات بسیار زیادی در دانشگاه آزاد صورت گرفته است. جناب آقای دكتر جاسبی در زمان مدیریت خود در دانشگاه آزاد زحمات بسیار زیاد و قابل تقدیری کشیدند. هم‌اکنون دانشگاه آزاد اسلامي بيش از 10 میلیون فضای مسقفدار دارد که به صورت عدالت محور در سراسر کشور گسترده است. اگر 10 میلیون فضای مسقف را با 35میلیون محوطه سازی دانشگاهی و پروژه در حال ساخت همراه کنیم متوجه می‌شویم با معادل 20 ميليون مترمربع فضاي مورد استفاده، دانشگاه آزاد چه خدمت بزرگی به محیط علمی کشور کرده است. در شرایط فعلی یک میلیون و هفتصد هزار نفر در دانشگاه آزاد در حال تحصیل هستند. حدود 65 هزار نفر هيأت علمي دائمي و 40 هزار نيروي انساني در سراسر كشور به كار گرفته شده است و خانوادهاي 100 هزار نفري را در جهت اهداف توسعهاي كشور به كار مشغول كرده است. این دانشگاه از ابتدای تأسیس تاکنون بیش از پنج میلیون نفر فارغ التحصیل داشته است. در كنار آن 600 هزار مترمربع فضاي ورزشي، يك ميليون مترمربع فضاي خوابگاهي و 300 هزار مترمربع فضاي فرهنگي با بيش از 200 مسجد، مقبره شهداي گمنام و حسينيه خدمت شاياني به فرهنگ كشور نيز كرده است. آزمايشگاهها و كارگاه‌هاي دانشگاه در استانها و شهرهاي بزرگ زبانزد است.
شما عنوان کردید به 200 شهر در دوران حضور در دانشگاه آزاد سفر کرده اید.کیفیت علمی دانشگاههای نسبت به گذشته بهتر شده است؟
در طول 33 سال گذشته زحمت زياد و قابل تقديري كشيده شده است، با آمدن دكتر میرزاده به دانشگاه آزاد شعار اصلي دانشگاه آزاد «کیفیت» است. در اين جهت حركت جدي خود را شروع کرده است. مراكز رشد پاركهاي علمي، فناوري، اتاق براي اساتيد، استخدام 5 هزار استاد مجرب جديد و توسعه تحصيلات تكميلي از اين نوع است. ديگر دغدغه مديريت دانشگاه آزاد معطوف به مسائل کمیتی نيست، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و تغییرات مدیریتی در كشور، مسائل کیفی در اولویت اول دانشگاه آزاد قرار گرفته است.
در شرایط فعلی کیفیت علمی دانشگاه آزاد به کیفیت دانشگاه های دولتی رسیده است؟
در این زمینه نمی توان به صورت دقیق اظهار نظر کرد. هم‌اکنون یک میلیون و هفتصد هزار دانشجو در دانشگاه آزاد تحصيل ميكنند، تعداد دانشجويان در مقطع تحصيلات تكميلي فوق ليسانس و دكتري سال به سال يا ترم به ترم افزايش پيدا ميكند و هر واحد دانشگاهي دانشگاه آزاد در كشور سعي در افزايش كيفيت و رقابت با هم نوع استاني خود است. بعضاً در بعضي از رشتهها موفقتر عمل كردهاند. آمار مقالات و حجم دستاوردهای علمی رو به افزايش است. اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که کیفیت علمی بعضي از واحدهاي دانشگاه آزاد از دانشگاههاي دولتي نيز بهتر است. براي مثال واحد علوم و تحقیقات تهران تقریبا با دانشگاه های ممتاز کشور از نظر کیفی وضعیت یکسانی دارد. دانشگاه آزاد «تهران جنوب» در زمینه مهندسی یا دانشگاه آزاد قزوین در زمینه «روباتیک» و علوم و تحقیقات در زمینه «پلاسما» حرف براي گفتن در کشور دارند. باید رشته محلهاي مختلف را از یکدیگر تفکیک کرد و سپس دانشگاه های کشور را با هم مقایسه کنیم. نزدیک به بیست هزار«رشته- محل» در دانشگاه آزاد تدريس ميشود که هر کدام وضعيت خاص خود را دارد. رتبهبندي آنها با وزارت علوم يا مؤسسات ويژه رتبهبندي است كه متأسفانه جاي آن در كشور خالي است.
مدیریت آقای میرزاده نسبت به مدیران قبلی چگونه بوده است؟
هیات‌رئیسه و مدیر جدید دانشگاه آزاد حدود بيست ماه است كه سکان مدیریت دانشگاه را به دست گرفتهاند. مدیران جدید در عین حالی که روش‌هاي مثبت مدیران گذشته را ادامه می‌دهند، هدف اصلی خود را به «کیفیت» و اجراي دقيق آئيننامهها و قوانين كشوري در زمينه آموزش‌عالي اختصاص داده اند. جناب آقاي دكتر ميرزاده در همين يك سال و نيم به مديريت دانشگاه مسلط شده و تصميمهاي قابل تقديري در بالابردن كيفيت دانشگاه، گرفته شده است. منظور از کیفیت به عنوان مثال در بخش عمران این است که به فرض در گذشته اساتید دانشگاه آزاد اتاق مناسب نداشتند، در دوران جدید تلاش مي‌گردد که به اساتید تمام وقت دانشگاه اتاق و لوزام تدریس مناسب و با کیفیت ارائه کند تا استاد در دانشگاه بيشتر بماند و وقت بيشتري را براي دانشجو و تحقيق بگذراند..
رابطه آقای روحانی با دانشگاه آزاد رابطه مطلوبی بوده است؟ ایشان به چه میزان به سیاست های جدید دانشگاه آزاد کمک کرده‌اند؟
سطح جناب آقاي روحاني رياست شوراي انقلاب فرهنگي است. دخالت مستقيم در موضوعات و مشكلات دانشگاه آزاد ندارند ولي در مجموع مناسب و قابل قبول بوده است. البته جناب آقای دكتر روحانی شخصا وارد مسائل جزئی دانشگاه آزاد نمی شوند و اغلب این گونه تصميمها توسط معاونان یا وزراي مربوطه و زيرمجموعه صورت می‌گیرد. تاکنون اين رابطه با دانشگاه آزاد رابطه مطلوب و مناسبی بوده است، هر چند هميشه سوءتفاهماتي وجود دارد كه مجموعاً قابل حل است..
آیت‌ا... هاشمی به عنوان نماد«اعتدال» در کشور شناخته می‌شوند. صبر، بردباری ومدارای ایشان نسبت به هجمه‌هایی که گاها علیه ایشان صورت می‌گیرد و ادب ایشان در پاسخگویی باعث شده که محبوبیت ایشان روز به روز در بین اقشار مختلف مردم بیشتر شود.ماهیت اعتدال و سیاست ورزی «آیت‌ا...» چیست؟
مساله «اعتدال» همواره در بین روحانیون و علماي ديني به عنوان مساله مهمی شناخته می‌شود، چرا که دین مبین اسلام دین اعتدال،تعقل و میانه روی است. سیاست های اعتدالی آیت‌ا... هاشمی به مقطع کنونی مختص نمیشود و ایشان قبل از انقلاب اسلامی نیز با همین مشی در فضای سیاسی ایران فعالیت می‌کردند. حضرت امام(ره) هم به دلیل اعتدال تفكر و عملي آیت‌ا... هاشمی و مدارا و تعقل در امور، عنایت ویژه‌ای نسبت به ایشان داشتند. ايشان همواره در زندگی به روش اعتدالی پایبند بوده و در این راه کوشیده است. نکته مهمی که در مقاطع تاریخی مورد تأکید آیت‌ا... هاشمی بوده مساله توسعه پايدار ایران بوده است که همواره در همه حال دغدغه اصلی بوده است. تأکید بسیار زیادی دارند که کشور در شأن مردم ایران توسعه پیدا کند و اگر قرار است آرمانهاي انقلاب به کشورهای دیگر صادر شود از طریق ايران توسعه يافته و به‌عنوان <مدینه فاضله مسلمانان» این اتفاق بیفتد...
گزارش خطا
آخرین اخبار