استراتژی جدید ایالات‌متحده آمریکا در خاورمیانه

بدون گمان تمامی تحلیل‌ها و سیاست‌گذاری‌های  مرتبط با خاورمیانه، تحت‌تأثیر دو رویداد بهارعربی و پیدایش گروه داعش قرار گرفته‌اند؛ تا جایی‌که می‌توان گفت هرگونه تحلیل و سیاست‌گذاری در سطح خردوکلان بدون درنظرگرفتن این دو رویداد در برهه کنونی، محلی از اعراب ندارد. درهمین‌راستا، اخیرا ایالات‌متحده آمریکا و اندیشکده‌های فکری آن نیز متأثر از این دو تحول به بازبینی در استراتژی‌های جدید خود در خاورمیانه پرداخته و راهکارهای جدیدی را برای فائق‌آمدن بر مشکلات این منطقه و تداوم هژمونی خود، در پیش گرفته‌اند.

در این استراتژی جدید که از سوی مؤسسه تحقیقاتی واشنگتن و با همکاری پنج نفر از اعضای دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا طراحی‌ شده است، پیش‌بینی شده که ایالات‌متحده ‌آمریکا نیازمند اتخاذ اقداماتی در راستای ممانعت از فروپاشی سیستم دولتی خاورمیانه و مقابله با خیزش افراط‌گرایی اسلامی در هر دو شکل شیعی- سنی آن است. این استراتژی جدید که از سوی دو مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا، «ساموئل برگر» و «استفان هادلی»، سفیر پیشین آمریکا در عراق و ترکیه «جیمز جفری»، «دنیس راس» و «رابرت ساتلوف» طراحی شده است، توان تأمین منافع سیاست‌های آمریکا طی دهه آتی را دارد. به باور این طراحان، منازعات چندسویه و هم‌پوشاننده موجود در منطقه، بسیار بیش از دولت‌های منطقه، تهدیدزا به‌شمار می‌روند. ازاین‌رو، این استراتژی جدید بر این باور است که کل معماری سیستم دولتی در خاورمیانه در معرض خطر قرار گرفته است و اگر این روندِ تضعیف تداوم یابد، این کشور مجبور به اعمال زور نه‌تنها علیه دوستان منطقه‌ای، بلکه علیه مخالفان این طرح در داخل آمریکا نیز خواهد شد. درعین‌حال، این استراتژی جدید، حاکی از این نکته مهم نیز است که آمریکا نیازمند چشم‌اندازی است که در آن، این کشور خواهان تضعیف اسلام‌گرایان سنی و شیعه در منطقه برآمده است.

به باور طراحان، این استراتژی جدید، تمرکز بر شکست داعش در زمین و تصرف قلمرو سرزمینی این گروه، می‌تواند به کاهش محبوبیت این گروه منجر شود. از این‌رو در این استراتژی جدید، نیروی هوایی آمریکا با همگامی نیروهای زمینی کشورهای عربی، می‌تواند جایگزین مناسبی برای نیروهای مداخله زمینی آمریکا در منطقه خاورمیانه به‌شمار رود.

تقویت مناسبات آمریکا با مصر نیز از دیگر خطوط اصلی این استراتژی است، چراکه بدون مناسبات آمریکا با مصر، هیچ استراتژی دیگری برای تقویت نظام دولتی در خاورمیانه متصور نیست. در ارتباط با اسرائیل نیز این استراتژی ارتباط هرچه نزدیک‌تر کاخ سفید با تل‌آویو را با چراغ خاموش مدنظر قرار داده است. به‌نظر طراحان این سیستم، تداوم حمایت آمریکا از اسرائیل، ناشی از تعهد آمریکا به حمایت از کشورهای دوست در منطقه است.

شاید بتوان گفت با توجه به اتخاذ این استراتژی جدید از سوی آمریکا، می‌توان شاهد گسترده‌ترشدن جنگ نیابتی در منطقه و پیامدهای پیش‌بینی‌نشده‌ای از آن بود. شاید به همین دلیل نیز باشد که طراحان این استراتژی جدید، در خاتمه تأکید داشته‌اند ایالات‌متحده آمریکا و متحدان این کشور، باید بسیار تهاجمی در عرصه عمل و مقابله ظاهر شوند.