دودل بودن‌روس‌ها درباره‌توافق‌هسته‌ای/مسکو نگران منافع خودش است

مارک کاتز* می‌نویسد: یکی از کارشناسان روسی خاورمیانه، ماه آوریل به واشینگتن‌پست این گونه گفت: «چند سال قبل من از یکی از دیپلمات‌هایمان شنیدم که یک ایران طرفدار آمریکا برای ما خطرناک تر از ایران هسته‌ای است.»

روسیه دارای سابقه طولانی در زمینه مذاکرات بر سر مسئله هسته ای ایران است. مسکو نقش مهمی در مذاکرات کنونی بر سر این مسئله میان گروه 1+5 در یک سو و ایران در سوی دیگر دارد. اما در حالی که ممکن است این مذاکرات تا پایان ماه ژوئن به توافق نهایی ختم شود، بعضی از ناظرین روسی اشاره کرده اند که نوعی نگرانی در مسکو درباره این که توافق چه معنایی برای روسیه خواهد داشت، وجود دارد.

گئورگی میرسکی، یکی از کارشناسان روسی خاورمیانه، ماه آوریل به واشینگتن پست این گونه گفت: «چند سال قبل من از یکی از دیپلمات هایمان شنیدم که یک ایران طرفدار آمریکا برای ما خطرناک تر از ایران هسته ای است.»

اخیراً فیودور لوکیانوف، سردبیر نشریه «روسیه در روابط خارجی» و یکی از کارشناسان برجسته روسیه در زمینه سیاست خارجی در مصاحبه ای اعلام کرده بود: «افراد زیادی در اینجا وجود دارند که می گویند: چرا ما باید به آمریکایی ها کمک کنیم تا با ایرانی ها آشتی کنند. یا ایرانی ها با آمریکایی ها آشتی کنند؟ ایران منزوی نیست، می تواند به سوی غرب متمایل شود، حداقل از لحاظ اقتصادی و از طریق قراردادها. این براساس منافع ما نیست.»

در همین رابطه لوکیانوف احتمالی را مطح می کند که تصمیم مسکو برای فروش سامانه دفاع موشکی اس-300 به ایران که مدودف در سال 2010 آن را متوقف کرده بود، منجر به بهبود روابط روس ها با تهران شود، (مسئله ای که موجب واکنش عصبی ایران به لغو این فروش شده بود.) آن هم در زمانی که مسکو مشاهده می کند روابط ایرانی ها و آمریکایی ها در حال بهبود یافتن است.

در حالی که ممکن است این مسئله یک نگرانی غیرواقع گرایانه در غرب باشد، بدبینان روسی از این که توافق هسته ای با ایران موجب فروش تسلیحات اروپایی و آمریکایی به ایران شود، می ترسند. مسکو نمی خواهد این موقعیت را از دست بدهد و با استفاده از این اقدام به دنبال نشان دادن این است که خودش تامین کننده تسلیحات تهران است.

این دلایل مثال هایی از بدبینی و یا بدترین سناریو است. در این رابطه میان بدبینان آمریکایی و روسی اختلاف نظر وجود دارد. از دیدگاه بدبینانه آمریکایی، دستاورد توافق هسته ای با ایران، چیز بدی است، چون نه تنها موجب ادامه یافتن دشمنی ایران با آمریکا و متحدینش می شود، بلکه بدبینان آمریکایی می ترسند این توافق تهران را در موقعیتی قرار دهد که پس از امضای توافق به خاطر لغو تحریم ها و آسوده شدن خیال واشینگتن درباره مقاصد ایران، راحت تر به سمت دستیابی به سلاح های هسته ای برود.

اگر مخالفان توافق هسته ای در واشینگتن و متحدین خاورمیانه ای آمریکا بتوانند دولت اوباما را در زمینه ممانعت از دستیابی به توافق نهایی با ایران، مدیریت کنند، مسکو می تواند انتظار داشته باشد که ایالات متحده را به عنوان مقصر شکست مذاکرات معرفی کند و همزمان از بدتر شدن روابط ایرانی ها و آمریکایی ها به سود خودش استفاده کند.

در آن صورت مخالفان جمهوری خواه اوباما (در کنار دولت های ضد ایرانی در اسرائیل و پادشاهی های خلیج فارس) در موقعیتی قدرتمندانه تر برای جلوگیری از بهبود روابط میان ایران و آمریکا قرار خواهند گرفت، امری که به نفع مسکو خواهد بود.

اما در زمانی که تنش ها میان روسیه و غرب بر سر اوکراین و به طور گسترده در اروپا، افزایش یافته است، به نظر نمی رسد که منافع آمریکا در افزایش همکاری های مسکو با ایران باشد. بدبینان آمریکایی به جای نگرانی درباره خطراتی که توافق هسته ای با ایران می تواند در پی داشته باشد، بهتر است درباره خطراتی که عدم دستیابی به توافق می تواند موجب شود، نگران باشند.

* استاد دولت و سیاست در دانشگاه جورج میسون. وی مدرک دکترای علوم سیاسی اش را در سال 1982 از دانشگاه ام آی تی کسب کرده است. کاتز نویسنده کتاب های متعددی از جمله «ترک بدون شکست خوردن: جنگ علیه ترور پس از عراق و افغانستان» است.