تمرین ارکستر سمفونیک بدون علی رهبری/ هر حرکت یک حاشیه

ارکستر سمفونیک ملی ایران زیر ذره‌بین است. این‌بار رفتن علی رهبری به خارج از کشور به موضوعی خبری تبدیل شده تا با افزوده‌شدن به حاشیه‌های اخیر، بار دیگر این ارکستر را خبرساز کند.

خبرگزاری ایلنا روز گذشته، ١٤ اردیبهشت، از سفر علی رهبری، مدیر هنری و رهبر ارکستر سمفونیک ملی ایران خبر داد؛ سفری که در میان حاشیه‌های اخیر ارکستر سمفونیک ملی ایران اهمیت داشت. این حاشیه‌ها از ابتدای سال جدید شروع شد. پنج روز قبل از پایان سال ٩٣، زمانی که ارکستر سمفونیک تهران روی صحنه رفت، این تصور به وجود آمد که از این پس، روزهای آرام ارکستر شروع می‌شود، اما اعتراض تعدادی از نوازنده‌ها نسبت به رفتار علی رهبری، چندروز بعد از احیای مجدد ارکستر سمفونیک، این تصور را کمرنگ کرد. تعدادی از نوازنده‌ها که در رأس آنها ناصر رحیمی، نوازنده فلوت ارکستر سمفونیک، قرار داشت، علی رهبری را متهم به متلک‌پرانی و توهین به اعضای ارکستر کردند. بااین‌حال ارکستر سمفونیک تهران که در آن روزها هنوز تغییر نام نداده بود، با اجرای سمفونی٩   بتهوون همچنان به فعالیت خود ادامه می‌داد و به موازات آن اهالی موسیقی منتظر مراسم بازگشایی ارکستر ملی ایران بودند که اعلام شده بود، اردیبهشت سال‌جاری روی صحنه می‌رود اما جرقه دوم حاشیه‌های ارکستر سمفونیک تهران از همین‌جا شکل گرفت. علی رهبری در نشستی خبری، که پنجم اردیبهشت در تالار وحدت برگزار شد، از ادغام دو ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی خبر داد و گفت که از این پس ارکستر سمفونیک ملی ایران فعالیت دو ارکستر را در یک واحد پوشش می‌دهد. به دنبال آن فرهاد فخرالدینی، که به‌عنوان مدیر ارکستر ملی ایران معرفی شده بود، نسبت به نادرست‌بودن این تصمیم اعتراض و عنوان کرد با این وضعیت حاضر به همکاری با ارکستر ادغام‌شده نخواهد بود. هنوز چندروزی از این مسئله نگذشته بود که سومین حاشیه ارکستر سمفونیک ملی ایران رقم خورد. از یک‌سو ارسلان کامکار، یکی از سه مایستر این ارکستر، با گروه در اجرای دهم اردیبهشت، خداحافظی کرد و گفت که تمرینات سخت و جدی شده و توانایی کمتری برای ادامه همکاری دارد اما به فاصله یکی، دو روز بعد از این جریان، پدرام فریوسفی، از دیگر مایسترهای ارکستر و آیدین احمدی‌نژاد، نوازنده ارکستر، نیز با استناد به مسائل مالی و حقوقی از ارکستر جدا شدند و بهرام جمالی، مدیرعامل بنیاد رودکی، به برگزاری نشست خبری با حضور رهبری برای روشن‌شدن مسائل ظرف چندروز آینده اشاره کرد. دو روز بعد از این خبرها، ایلنا از خروج علی رهبری از ایران خبر داد و گفت که برگزاری نشست خبری به دو هفته آینده موکول می‌شود ضمن اینکه ارکستر سمفونیک ملی ایران چهارشنبه و پنجشنبه، ۳۰ و ۳۱ اردیبهشت کنسرتو پیانو شماره ٥ بتهوون و سمفونی ۹ دورژاگ را با همراهی نوین افروز، سولیست پیانو، به اجرا درمی‌آورد اما با درنظرگرفتن مسافرت دو هفته‌ای علی رهبری؛ ارکستر تنها دو روز برای تمرین با علی رهبری را فرصت خواهد داشت.

اما به گفته جمالی، سفر علی رهبری به خارج از ایران موضوع تازه‌ای نیست و در قراردادی که میان رهبری و بنیاد رودکی منعقد شده، به دلیل سکونت او در وین توافق شده است در هرماه او دو هفته در ایران و دو هفته خارج از کشور باشد. او همچنین در مورد نحوه هماهنگی امور به «شرق» گفت: «دو بحث در مورد ایشان وجود دارد. یک موضوع که به مدیریت هنری برنامه‌ریزی‌های فصلی و ارتباط با موسیقی‌دان‌های خارجی مربوط می‌شود و او می‌تواند در خارج از کشور هم این کارها را انجام دهد و یک بحث هم به رهبری ارکستر برمی‌گردد که طی دو هفته اقامت در تهران در هرماه این کار میسر می‌شود و تا شهریور این روند ادامه دارد».

جمالی با بیان اینکه نادر مرتضی‌پور به‌عنوان دستیار علی رهبری در مدتی که او خارج ایران است، هدایت ارکستر را برعهده دارد، افزود: «در این مدت آقای مرتضی‌پور رپرتوار جدید را با گروه تمرین می‌کند. علی رهبری ٢٦ اردیبهشت به ایران می‌آید و ٢٧ اردیبهشت تمرین نهایی انجام می‌شود». یکی از مسائلی که منجر به کناره‌گیری فریوسفی و احمدی‌نژاد از ارکستر شده بود، وضعیت حقوق نوازندگان بود. علی رهبری اعلام کرده بود: «حداقل دستمزد نوازندگان از این پس دومیلیون‌و ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود و دستمزد نوازندگان درجه‌های بالاتر ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش دارد. بیشترین حقوق هم به لیدرها و ‌مایسترها تعلق دارد که حدود چهارمیلیون تومان در ماه است که از این مبلغ مالیات نیز کسر خواهد شد». این درحالی بود که براساس گفته یکی از نوازندگان به «شرق»، حقوقی که در اختیار آنها قرار گرفته است، ٥/١ میلیون تومان بوده است. مدیرعامل بنیاد رودکی در پاسخ به این شبهات اظهار کرد: «در جلساتی که برای بررسی نحوه دستمزد نوازندگان برگزار شد، تقسیم‌بندی‌هایی انجام شد. بر این اساس، سه رتبه‌بندی حقوقی براساس سابقه، مهارت، سن و... شامل ٥/١ میلیون تومان، دو میلیون تومان و دو میلیون و ٥٠٠ هزار تومان مشخص شد منتها نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که این رقم‌ها حقوق خالص است و قاعدتا بعد از کسر مالیات و... حقوق آنها کمتر خواهد شد. ضمن اینکه این رقم پایه حقوق برای چهار اجراست و بیشتر از آن هر فعالیت مازادی که صورت بگیرد، دستمزد بیشتری به حقوق‌ها اضافه می‌شود».

جمالی در مورد نحوه فعالیت نوازندگان در دیگر ارکسترها گفت: «ما متوجه این موضوع هستیم که معیشت نوازنده‌ها هم باید تأمین شود. به‌همین‌دلیل اگر آنها هماهنگی لازم را برای حضور در دیگر برنامه‌ها انجام دهند، مشکلی پیش نخواهد آمد همان‌طور که آقای روحانی برای کنسرتی که در پیش دارد، خواستار همکاری تعدادی از نوازندگان ارکستر سمفونیک ملی ایران بود و ما هم پس از صحبت با آقای رهبری با این کار موافقت کردیم».

او در مورد ادغام دو ارکستر، که یکی از حواشی‌ اصلی چندروز گذشته در مورد ارکستر سمفونیک ملی ایران بود، عنوان کرد: «بحث ادغام کاملا فنی است. ما با خانه موسیقی و نوازندگان پیش‌کسوت صحبت کرده‌ایم و قرار است جلسات و نشست‌های تحلیلی صورت بگیرد تا موافقان و مخالفان این موضوع، نظرات خود را بیان کنند. این موضوع از دو جنبه قابل بررسی است. یکی جنبه ظاهری است چرا که ٢٦ نوازنده به صورت مشترک در هردو ارکستر فعالیت می‌کنند و بخش دوم، جنبه محتوایی است که با برنامه‌ریزی انجام‌شده قرار است در مورد نحوه تمرین‌ها و نوع کار ارکستر ملی و سمفونیک بحث شود تا تداخلی در کار نوازنده‌ها پیش نیاید».

جمالی در پاسخ به این سؤال که بودجه لازم برای مسائل مالی ارکستر حل شده است، پاسخ داد: «همیشه مشکل بودجه وجود داشته است اما این‌بار پایداری، برایمان مهم است و اینکه شرایط را کنترل کنیم و وعده‌هایی ندهیم که از عهده آن برنیاییم. ما خوشحال خواهیم شد نوازنده‌هایی که برای مسائل مالی از ارکستر جدا شده‌اند، برگردند اما تعدادی از آنها پرکار هستند و خارج از ارکستر درآمد خوبی دارند و ما قدرت مانور زیادی در مسائل مالی نداریم که این نکته باید از سوی خود آنها مورد بررسی قرار گیرد تا دچار بحران نشوند و نظمی که مورد نظر آقای رهبری است، از بین نرود».

درهمین‌حال بردیا کیارس، یکی از سه مایستری که اکنون برای ارکستر سمفونیک ملی ایران باقی مانده است، در تحلیل وضعیت فعلی ارکستر به «شرق» گفت: «قرارداد تنظیم و با صحبت‌هایی که شده، برخی متمم‌ها به قرارداد اضافه شده است. به‌نظر می‌رسد بنیاد رودکی عزم خود را برای پیشرفت ارکستر گذاشته و به اعتقاد من اعتراض‌هایی که صورت می‌گیرد طبیعی است چون هر تغییری در شرایط، مخالفت‌هایی را به وجود می‌آورد. ما تابه‌حال چنین برنامه مدونی برای ارکستر نداشته‌ایم اما الان کنسرت‌ها و برنامه‌هایمان تا شش ماه آینده مشخص شده که اتفاق خیلی خوبی است و نباید در این شرایط به فکر منافع شخصی خودمان باشیم».

--------------------------------------------------------------------------------------------

ارکستر ملی تشکیل شود/ ارسلان کامکار

ادغام ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک کار درستی نیست. طبعا ارکستر ملی شنونده‌های خاص خودش را دارد و بسیاری علاقه‌مندند که مثل «گلها»ی قدیم آهنگ‌های سنتی را با اجرای ارکستر بشنوند و ارکستر ملی دقیقا جایی است که علاقه‌مندان چنین آهنگ‌هایی را می‌تواند به سمت خود جلب کند. در این شرایط، خوراک ارکستر سمفونیک، چیزی نیست که شنونده‌های ارکستر ملی به‌دنبال آن هستند. ترکیب این دو از نظر من اتفاق اشتباهی است و موافق آن نبوده و نیستم و همچنان موافق تشکیل ارکستر ملی هستم.