۲۵ دستور جنجالی پادشاه جدید عربستان

تقریبا سه ماه پس از مهره‌چینی نخست شاه جدید سعودی، وی در کشاکش جنگ علیه یمن، کابینه را دچار شوک جدید کرد تا «سلمان» پسرش گامی بلند برای تصاحب قدرت در آینده نزدیک بردارد.

سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی که حکومت او چهار روز دیگر ۱۰۰ روزه می‌شود، امروز (۲۹ آوریل) برای دومین بار تغییرات گسترده در کابینه ایجاد کرد. ۹۶ روز پس از مرگ «عبدالله بن عبدالعزیز» شاه سابق، سلمان، برای دومین بار ترکیب کابینه را بازچینی کرد تا جنگ قدرتی که زیرپوست شبه جزیره عربستان در جریان است، بیش از پیش رخ نشان دهد. سلمان در حکم حکومتی خود، پسرش را جانشین ولی‌عهد قرار داد تا او تا هرم قدرتی که خودش بر رأس آن تکیه دارد، یک قدم بیشتر فاصله نداشته باشد.

دستور اول: پایان حکومت سه ماهه مقرن در ولایت عهدی سلمان در حکم اول خود، برادرش «مقرن» را که از ابتدا گفته می‌شد بنا بر ضرورت داخلی، وجود او در ولایت‌عهدی تحمل شده است، برکنار کرد. نکته مهم در برکناری مقرن اینجاست که در دستور «ملک عبدالله» در ۲۷ مارس ۲۰۱۴ که مقرن برای نخستین بار در تاریخ سلطنتی عربستان به جانشینی ولایت‌عهد منصوب شده، آمده است که « ولا یجوز بأی حال من الأحوال تعدیله ، أو تبدیله ، بأی صورة کانت من أی شخص کائناً من کان» یعنی «تحت هیچ شرایطی تعدیل یا تبدیل مقرن از جایگاه جانشینی ولایت‌عهدی امکان ندارد و از طرف هر کس که می‌خواهد باشد این کار جایز نیست.

به نظر می‌رسد هیئت بیعت عربستان بر این دستورات اتخاذ شده شاه سابق سوگند خورده باشد، اما تقریبا یک سال بعد، این سوگند، شکسته شد و مقرن به کلی از دایره قدرت بیرون زده شد. او دیگر نه ولی‌عهد است نه نایب رئیس شورای وزیران هر چند پسر او مشاور ویژه شاه شد.

دستور دوم: بن نایف در یک قدمی سلطنتی دور از دسترس؟ دستور دوم شاه سعودی، ولی‌عهد شدن «محمد بن نایف»ـی است که پدرش در ژوئن ۲۰۱۲ در همین منصب زودتر از شاه دار فانی را وداع کرد. با توجه به جنگ قدرتی که پسر سلمان به راه انداخته است، هیچ بعید نیست که محمد نیز مانند پدرش نایف که در تصاحب کرسی سلطنت ناکام ماند، دست خالی بماند چرا که او اکنون شاهد برکناری «مقرن»ـی است که حتی هیئت بیعت بر عدم برکناری یا تغییر منصب او سوگند خورده بود اما سرانجام برکنار شد.

دستور سوم: مهمترین دستور مقدمات سلطنت فرمانده جنگ علیه یمن مهمترین دستور شاه سلمان همین دستور است. تعیین پسرش محمد، وزیر دفاع، فرمانده جوان و خام جنگ عربستان علیه یمن به جانشینی ولایت عهدی است. از همان زمان به قدرت رسیدن سلمان در سوم بهمن ماه گذشته که عبدالله درگذشت، اخبار جنگ قدرت محمد، پسر سلمان با «متعب» پسر عبدالله به گوش رسید.

دور نخست این جنگ را محمد برد. چرا که متعب از هرگونه پست حکومتی جدید بازماند اما محمد بن سلمان وزیر دفاع شد. در حالی که جنگ علیه یمن ادامه دارد، تغییرات بزرگ اینچنینی در رأس حاکمیت، نشان از تعارض دیدگاه‌های سران سعودی در خصوص مسائل داخلی و خارجی دارد و این تصمیم‌ها به مثابه زلزله‌ای سیاسی است که آرامش آینده کوتاه‌مدت و میان‌مدت عربستان را بر هم خواهد زد. نکته مهم مهره‌چینی سلمان در آستانه صد روزگی حکومت خود در مهره‌چینی جدید، متعب همچنان جایی ندارد. متعب وزیر گارد ملی همچنان وزیر گارد ملی است. شایعات درز کرده از درون خاندان سعودی، می‌گوید که او و مقرن برکنار شده، درباره جنگ یمن با سلمان و پسرش دچار اختلاف بودند. یک روز قبل از اعلام پایان عملیات «توفان قاطع» علیه یمن، شاه سلمان دستور اعزام نیروهای گارد ملی به جنوب عربستان را داد اما روز بعد، ناگهان اعلام شد که عملیات به پایان رسیده است در حالی که متعب برای سرکشی به نیروهای خود عازم مرزهای جنوبی عربستان شده بود. به نظر نمی‌رسد اختلافات متعب و محمد بی‌تبعات باقی بماند.

دستور چهارم و پنجم: پایان ۴۰ سال وزارت سعود الفیصل سلمان در دستور چهارم، سعود الفیصل بن عبدالعزیز آل سعود، وزیر ۷۵ ساله امور خارجه را کنار گذاشت. او ۴۰ سال وزیر خارجه عربستان بود و در سال ۱۹۷۵ این وزارت را در اختیار گرفته بود. در این دستور هم ادعا شده است که سلمان، سعود را به درخواست خودش بنا به وضعیت جسمانی او کنار گذاشته است. سلمان در دستور پنجم سعود را وزیر مشاور، عضو شورای وزیران و مشاور و نماینده ویژه شاه در امور سیاست خارجی تعیین کرد. این ادعا چندان حقیقی به نظر نمی‌رسد زیرا پس از مهره‌چینی نخست سلمان، در مارس گذشته اعلام شد که سعود الفیصل به مجلس مشورتی احضار شده است آنهم زمانی که او در آمریکا تحت معالجه بیماری خود بود. این احضار که نیازمند موافقت شاه بود، موفق شد موافقت سلمان را که تحت تاثیر پسرش محمد است، اخذ کند. این امر نشان دهنده تلاش‌هایی بود که هدفش کنار گذاشتن سعود الفیصل از وزارت امور خارجه عربستان بود.

دستور ششم : نماینده آل سعود در غرب، در رأس وزارت خارجه اما در دستور پنجم جانشین سعود الفیصل، «عادل جبیر» ۵۲ ساله‌ای اعلام شد که افتخار اعلام جنگ عربستان علیه یمن را از «واشنگتن» داشت. او نماینده عربستان در غرب شناخته می‌شود. او مشاور شاه سابق بود. او همان کسی است که ایران در سال ۱۳۹۱ متهم شد که او را قصد داشته ترور کند؛ ماجرایی که برای تشدید فشار سیاسی بر ایران طراحی شد. جبیر از دیپلمات‌های جوان، تند، آمریکایی و ضد مقاومت عربستان سعودی است.

دستورهای ۷ تا ۲۵ : دستورات برای مردم یا کودتا در کاخ؟ در دستورات هفتم تا بیست‌وپنجم که دیوان سلطنتی مجموعه دستورات را برای مصلحت مردم و کشور و آینده عربستان ذکر کرده است، اوامری به چشم می‌خورد که از نظر برخی کاربران عربستان در شبکه‌های اجتماعی بیشتر برای کودتا در کاخ است تا برای منافع عمومی مردم. کاربری به نام «محمد سعد» در توئیتی نوشت: «این دستوران ملک سلمان که گفته می‌شود برای خاطر مردم اتخاذ شده، چیست؟ آیا مشکلاتی مانند بیکاری، مسکن، فقر و بازداشتی‌ها و غیرها را حل کرد؟.. خیر. فقط لغو تصمیم‌های (ملک) عبدالله بود».

کاربر دیگری به نام «علی ال احمد» نیز دستورات شاه سعودی را کودتا در کاخ نامید و نوشت: دستورات پادشاهی چیزی نیست جز کودتا در کاخ. سایر دستورات به شرح ذیل است: ۷- خالد الفالح وزیر بهداشت شد ۸- برکناری محمد الجاسر وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی ۹- تعیین محمد بن سلیمان الجاسر به عنوان مشاور دیوان سلطنتی در مقام وزیر. ۱۰- برکناری عادل فقیه از وزارت کار. ۱۱- انتصاب مفرج بن سعد الحقبانی در وزارت کار. ۱۲- برکناری خالد بن عبدالرحمن العیسى از نایب رئیسی دیوان سلطنتی/ انتصاب او به وزیر مشاوری و عضویت در شورای وزیران. ۱۳- انتصاب حمد السویلم به ریاست دیوان سلطنتی در مقام وزیر. ۱۴- تعیین شیخ خالد الیوسف به ریاست دیوان مظالم. ۱۵- تعیین دکتر ناصر بن راجح بن محمد الشهرانی به نایب رئیسی هیئت حقوق بشر با درجه عالی (اداری). ۱۶- انتصاب دکتر منصور المنصور به نایب رئیسی وزارت جوانان. ۱۷- تعیین خالد بن عبدالرحمن العیسی به عضویت در مجلس امور سیاسی و امنیتی. ۱۸- برکناری عبدالرحمن الهزاع و انتصاب عبدالله الجاسر به ریاست هیئت رادیو و تلویزیون با حفظ منصب قبلی. ۱۹- تعیین عمرو بن ابراهیم رجب به نایب رئیسی هیئت کارشناسان شورای وزیران با درجه عالی. ۲۰- انتصاب منصور بن مقرن بن عبدالعزیز به عنوان مشاور شاه با رتبه وزیری. ۲۱- برکناری منصور الحواسی معاون وزیر بهداشت در امور سلامت. ۲۲- برکناری نوره بنت عبدالله الفایز از معاونت وزیر آموزش و پرورش در امور دختران. ۲۳- برکناری حمد بن محمد آل الشیخ از معاونت وزیر آموزش و پرورش در امور پسران. ۲۴- برکناری محمد بن حمزة بن بکر خشیم معاون وزیر بهداشت در امور برنامه‌ریزی و توسعه به درخواست خودش. ۲۵- پرداخت پاداش به همه وابستگان به بخشهای نظامی و امنیتی شامل کارمندان، افسران و همه اعضا به اندازه حقوق یک ماه.