تصمیمات هسته‌ای رئیس‌جمهور آمریکا از نگاه نیویورک تایمز/ مانور هسته‌ای اوباما

باراک اوباما روز جمعه در دستورالعملی به دیپلمات‌هایش، آنها را به درپیش‌گرفتن مذاکرات سازنده فراخواند.

رئیس‌جمهوری آمریکا در این نشست تلاش کرد به‌منظور پرکردن شکاف‌های موجود با ایران، بر سر آینده تحریم‌ها، پیام‌های انعطاف‌پذیری ارسال کند و از این رهگذر، امید به حفظ توافق اولیه و حل مشکلات باقی‌مانده را روشن نگه دارد. رهبران ایران در روزهای اخیر اصرار داشته‌اند تحریم‌ها باید به سرعت و با توافقی کتبی برداشته شود. این موضع با اظهارات وزیر امور خارجه ایران تقویت شده است. این در حالی است که اوباما در تازه‌ترین دستورالعمل خود، موضع گذشته مقامات آمریکایی مبنی‌بر اینکه تا زمانی که ایران تمامی تعهدات خود را انجام نداده، تحریم‌ها پابرجا می‌مانند، تکرار نکرد. اوباما به جای آن پیشنهاد کرد مذاکره‌کنندگان همراه با حفظ اهرم‌های فشار بر ایران، درصدد یافتن راه‌حلی باشند که برای سیاست‌مداران ایران قابل قبول‌تر باشد. رئیس‌جمهوری آمریکا در کنفرانس خبری مشترکی با «ماتئو رنتسی»، نخست‌وزیر ایتالیا، گفت: «مکانیسم‌های مختلفی برای چگونگی کاهش تحریم‌ها در کنار حفظ توان اقدام قدرتمندانه و ناگهانی ما در صورت نقض تعهدات وجود دارند». او افزود: «مذاکره‌کنندگان نیازمند یافتن فرمولی هستند که درعین‌حال که نگرانی‌های عمده ما را پوشش می‌دهد، به طرف مقابل نیز اجازه ارائه پیشنهادهای قابل قبول‌تری را بدهد. نگرانی اصلی ما این است که اطمینان پیدا کنیم اگر ایران به این توافق پایبند نباشد، ما به‌منظور بازگرداندن تحریم‌ها، مجبور به درپیش‌گرفتن مجموعه اقدامات دیگری نخواهیم بود». در حالی‌که جان کری در سمت شرقی او نشسته بود، اوباما گفت این امر نیازمند مذاکرات سازنده‌ای از سوی جان کری و دیگران است و من اطمینان دارم موفق خواهیم بود.

اکنون ثابت شده است اختلاف بر سر تحریم‌ها از سوی هر دو طرف، یکی از بزرگ‌ترین نقاط اختلاف به‌شمار رفته و وجه مشخصه چارچوب توافقی است که تاکنون طرفین متعهد به نگارش آن شده‌اند.  منتقدان داخلی اوباما به عدم قطعیت این توافق- به گفته آنان- نه چندان خوب با ایران اشاره کرده‌اند. آنها بر این باورند اگر تحریم‌ها از همان ابتدا برداشته شوند، ایران انگیزه‌ای برای تداوم واقعی کاهش برنامه هسته‌ای خود نخواهد داشت. از طرف دیگر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، گفته ایالات متحده با انتشار آنچه آمریکایی‌ها آن را فکت‌شیتی درباره مفاد اساسی خوانده‌اند، از چارچوب توافق‌نامه عدول کرده است. او تأکید کرده اگر در گفت‌وگوهای نهایی تمامی تحریم‌ها برداشته نشود، چشم‌اندازهای غنی‌سازی نامحدود سوخت ایران را مطرح می‌کنیم. مقامات ایرانی همواره بر صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده‌اند و ظریف با زبانی صریح توضیح داد که اگر مذاکرات با شکست روبه‌رو شود چه اتفاقی رخ خواهد داد: «ما می‌توانیم در مسیر رویارویی یا همکاری قرار ‌گیریم. ما نمی‌توانیم کمی از هر دو را با هم داشته باشیم. اگر ما مسیر رویارویی را در پیش بگیریم، آمریکا و سازمان‌ملل تحریم‌ها را تداوم خواهند بخشید و ایران نیز بدون هیچ‌گونه محدودیتی برنامه غنی‌سازی را ادامه خواهد داد.»یک مقام ارشد دولت اوباما که نخواست نامش فاش شود، با اشاره به سخنان ظریف گفت: اما ما همواره این اصل را روشن کرده‌ایم که برداشتن تحریم‌ها باید گام‌به‌گام صورت گیرد...مذاکره‌کنندگان به‌منظور دستیابی به یک توافق نهایی، هفته آینده مذاکرات را در وین از سر خواهند گرفت. علاوه بر مسئله تحریم‌ها، موضوعات دیگر محل اختلاف از جمله چگونگی دسترسی بازرسان بین‌المللی به مراکز اتمی مشکوک، محوطه‌های نظامی و...، دیگر موضوعات مورد اختلاف هستند.

از آنجایی که اوباما بر نتیجه مذاکرات تمرکز کرده؛ مجبور به انجام مانورهایی در دولت و کنگره شده است؛ جایی‌که دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان نسبت به توافق او با [ایران] تردید دارند. رئیس‌جمهوری اعلام کرده طرح دو حزب را که به‌طور موقت قدرت او را برای چشم‌پوشی از اعمال تحریم‌های کنگره به تعلیق درآورده است امضا می‌کند.  اگرچه او متعهد شده است تا به نسخه تازه رأی دهد، اما گفته که پیش‌نویس کنونی، سازش معقولی بوده زیرا خواستار مداخله در مذاکرات نشده است و افزود به زحمت آنچه را «دخالت در اقتدار ریاست‌جمهوری در سیاست خارجی می‌بیند» تحمل کرده است. او گفت: «من هنوز نیز نگرانی‌هایی در ارتباط با این پیشنهاد دارم... اما لایحه تازه آشکارا بر تحریم‌های اعمال‌شده از سوی کنگره تمرکز یافته است و من فکر می‌کنم حداقل به من اجازه می‌دهد که به تفسیر قانون از راه‌های دیگری متوسل شوم که این پیام را به رئیس‌جمهور آینده برساند که هر زمان کسانی که در حال مذاکره سیاسی هستند مجبور به کسب مجوز از کنگره نیستند».او همچنین به انتقاد از تصمیم روسیه مبنی‌بر ازسرگیری فروش سیستم دفاع ضدهوایی اس- ٣٠٠ به ایران پرداخت که طی چندسال گذشته از سوی روس‌ها به تعلیق درآمده بود. اما اضافه کرد که تصمیم فروش این سیستم به ایران استدلال او را مبنی‌بر لزوم به‌توافق‌رسیدن با ایران تقویت می‌کند، چرا که این امر نشان می‌دهد همبستگی بین‌المللی می‌تواند دچار فروپاشی شود...