بازیگران بحران یمن چه کسانی هستند؟

گراهام فولر می‌نویسد: نیروهای یمنی نشانه‌ای از این هستند که دیگر تحت کنترل پادشاهی سعودی‌ها قرار ندارند.

حران داخلی در یمن با دخالت بازیگران خارجی به وضعیت انفجار رسیده است. به غیر از اظهارات لفظی، چه عواملی بازیگران اصلی این منازعه را در وضعیتی پیچیده قرار داده است؟

ریاض قصد دارد یمن را ضعیف و در کنترل خودش نگه دارد. یمن کشوری در شبه جزیره عربستان است که در گذشته بارها برای سعودی ها چالش هایی به وجود آورده است. ریاض قصد سرکوب حوثی ها را دارد – نه فقط به خاطر این که شیعه هستند و نه فقط به خاطر این که ایرانی ها اخیراً به حوثی ها کمک می کنند- بلکه نیروهای یمنی نشانه ای منفی از این هستند که دیگر تحت کنترل پادشاهی سعودی ها قرار ندارند. ریاض همچنین قصد قدرت نمایی در منطقه خلیج فارس را دارد.

هر چه قدر دیگران طور دیگری فکر کنند، اما ایران واقعاً خودش را قدرتی اسلامی و نه قدرتی شیعه می داند. در زمینه مسائل ژئوپولیتیک کمتر اشاره به شیعه می شود. اما وقتی شیعیان تحت ظلم قرار می گیرند، ایران از آنها حمایت خواهد کرد، همان گونه که برای شیعیان مظلوم بحرین و عربستان رخ داد. وقتی ایران مورد چالش قرار می گیرد و به طور ویژه با عنوان «تهدید شیعه» مورد حمله قرار می گیرد، احساس می کند که مجبور است از این موقعیت دفاع کند و بگوید بله این کشور شیعه است. اگر عربستان تصمیم می گیرد که علیه تشیع اعلان جنگ کند، سپس ایران هم نیاز دارد تا در پاسخ شیوه های فرقه ای مشابهی را در نظر بگیرد. اما تهدید ایران مربوط به انقلابی بودن، نیمه دموکراتیک بودن و مردمی بودن آن است. با این حال در اظهارات ایران کاملاً مشخص است که این کشور به دنبال پایان یافتن بمباران یمن توسط عربستان و خواستار حل و فصل سیاسی است که شامل تقسیم قدرت در یمن می شود.

واشینگتن چند منافع متضاد دارد و گزینه خوب کمی در این رابطه دارد و تقریباً در یمن برنامه ای ندارد. متاسفانه، به غیر از مبارزه با تروریسم از طریق عملیات اطلاعاتی در مقابله با القاعده و هواپیماهای بدون سرنشین که از طریق آن بسیاری از دشمنان کشته شدند، راهکار دیگری وجود ندارد. علی عبدالله صالح، متحد سابق و سی ساله عربستان در یمن، سه سال پیش سرنگون شد و جانشین وی توسط حوثی ها از قدرت کنار گذاشته شد. در این مرحله ایالات متحده در حال عقب نشینی است اما به عربستان سعودی مشاوره تاکتیکی می دهد و از آنها حمایت اطلاعاتی می کند. با این حال حوثی های یمن با داعش و القاعده دشمنی دارند. علاوه بر این واشینگتن از نقش و سیاست های جدید ریاض در منطقه راضی نیست اما به صورت حداقلی و اسمی از ریاض حمایت می کند تا نقش استراتژیکش در این کشور را از دست ندهد. همچنین واشینگتن باید به حاکمان عرب نشان دهد که با تغییر بازی استراتژیک و عادی سازی روابط با ایران قرار نیست آنها نادیده گرفته شوند.

ریاض به دنبال این بود تا بلوکی سنی و گسترده علیه ایران تشکیل دهد و حتی پاکستان هم جزء آن باشد. کمک های مالی ریاض به پاکستان در طول چند سال گذشته موجب روابط نزدیک دو کشور شده است. همچنین ریاض در طول چند دهه گذشته دکترین وهابی را به پاکستان صادر کرده است. این کشور همچنین با ایران مرز مشترک دارد و به خط لوله گاز این کشور نیاز دارد. ممکن است پاکستان از ریاض در یمن حمایت کند، اما تقریباً معلوم است که نمی خواهد در ائتلافی ضد ایرانی سهیم باشد.

به نظر می رسد ترکیه تصمیم گرفته است روابطش با عربستان، رقیب ایدئولوژیک بالقوه اش را بهبود ببخشد. اما در نهایت ترکیه قصد ندارد روابط مهمش با ایران، مهمترین همسایه اش، را از بین ببرد. قصد آنکارا از همکاری با ریاض به نظر می رسد به خاطر هدف مشترک سرنگونی اسد در سوریه است.

با وجود تفاوتی که در سبک و روش میان دو کشور وجود دارد، هر دو کشور دارای یک خواسته مشترک هستند که محدود کردن اعمال قدرت نظامی یک جانبه ایالات متحده در منطقه است. در این مورد، با وجود این که ایالات متحده در یمن مداخله نظامی ندارد، اما مسکو و پکن تصمیم گرفته اند براساس منافع کلی خودشان عمل کنند و وارد درگیری های منطقه ای نشوند، همان طور که از ائتلاف گسترده عربستان هم حمایت نمی کنند.