5 خواسته‌کلیدی که آمریکا در مقابل ایران از آن کوتاه آمد

پایگاه اینترنتی هیل در مطلبی به قلم کریستینا وونگ نوشت:آمریکا از پنج خواسته کلیدی خود در توافق با ایران کوتاه آمده است.

در حالیکه دولت اوباما تلاش می کند که توافق اخیر با ایران را به نمایندگان مردد کنگره آمریکا بقبولاند اما در این حال چارچوب توافق حاصل شده تحت بررسی دقیق این نمایندگان قرار دارد. بسیاری از مفاد این چارچوب توافقی حاکی از شکاف بین اهداف اعلامی اوباما در آغاز مذاکرات در هجده ماه پیش و نتایج به دست آمده است.

دمکرات ها و کاخ سفید می گویند که این تغییرات نتیجه مذاکرات دشوار و در خواست زمان برای دادن اجازه به دیپلمات ها برای نهایی کردن توافق است.اما منتقدان جمهوری خواه می گویند دولت عقب نشینی های وسیعی صورت داده و در برابر نتایجی کم به دست آورده است.

در اینجا پنج حیطه ای که در آنها دولت در زمان مذاکرات جریان موجود را تغییر داده است بیان می کنیم:

پیش از آنکه مذاکرات آغاز شود ،دولت اوباما و شورای امنیت سازمان ملل از ایران خواستند که تمامی جریان غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کند اما چارچوب توافقی اخیر به ایران اجازه ادامه غنی سازی اورانیوم و تولید پولوتونیم برای کاربردهای بومی را می دهد.

مایکل سینگ مدیر اندیشکده واشنگتن در این باره می گوید:غنی سازی در حد صفر از سال دو هزار و نه یک خواست کلیدی بود. ما از صفر به اعدادی رسیدیم که شمار آن همچنان افزایش پیدا می کند.

منتقدان توافق نگرانند که هرگونه غنی سازی می تواند به سرعت به کاربرد نظامی بدل شود.اما مقامات دولت آمریکا اعلام کرده اند که توقف غنی سازی هرگز یک هدف واقعی نبوده و به جای آن یک عامل کلیدی برای چانه زنی به منظور مشاهده عقب نشینی های دیگر از طرف ایران بوده است.

یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا در مصاحبه با نشریه وال استریت ژورنال گفت:به محض اینکه ما وارد مذاکرات واقعی با ایرانی ها شدیم به این مطلب رسیدیم که هرگونه توافق نهایی شامل برخورداری از برخی قابلیت های غنی سازی بومی می شود اما به طور روراست بگویم که ما همیشه پیش بینی این موضوع را می کردیم.

رضا مرعشی مدیر شورای ملی آمریکایی ایرانی و مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا معتقداست که آمریکا باید این باج را برای پیشرفت مذاکرات می داد و معتقد است :این موضوع به منزله یخ شکن است.این موضوع اجازه داد که مذاکرات ریشه بدواند.این موضوع سبب شد که ایران عقب نشینی های کلیدی داشته باشد و با بازرسی های سرزده از تاسیسات اتمی خود موافقت کند. به نظرم این مهمترین موضوعی بود که سبب شد کشتی مذاکرات به گل ننشیند. زمانی که مواضع آمریکا نرم شد این موضوع به ایرانی ها این اجازه را داد که مواضع خود را نرم تر کنند.

دولت اوباما در ابتدا خواهان شمار محدودی از سانتریفیوژهای ایران برای غنی سازی اورانیوم و به تعداد پانصد تا هزار و پانصد دستگاه بود.اما مذاکره کنندگان آمریکایی از این محدودیت ها عقب نشینی کردند و اجازه دادن که ایران شش هزار و صد و چهار سانتریفیوژ داشته باشد. تنها پنج هزار و شصت دستگاه از این سانتریفیوژها اجازه غنی سازی اورانیوم به غنای کم را در تاسیسات اتمی نطنز خواهند داشت.

سینگ کارشناس مسائل سیاسی در این باره میگوید:شمار سانتریفیوژها از صدها به هزاران دستگاه افزایش یافت و سرانجام در پایان به شش هزار و یکصد و چهار دستگاه رسید.

منتقدان توافق معتقدند که اوباما حتی امیدوار است که به ایران اجازه داشتن چهار برابر تعداد سانتریفیوژهای کنونی را بدهد.اما طرفداران توافق معتقدند که این توافق سبب شده است که دو سوم نوزده هزار دستگاه سانتریفیوژ ی که غنی سازی اورانیوم را انجام می دهند ،کاهش یابد.اورانیومی که قابل استفاده در بمب نیست.

آنها همچنین معتقدند که معیار مهم شمار سانتریفیوژها نیست بلکه زمان موسوم به گریز هسته ای مواد لازم برای تولید بمب را از ایران می گیرد که این زمان در توافق یکسال ذکر شده است.

در این حال مرعشی کارشناس سیاسی معتقد است :شمار سانتریفیوژها اطلاعات لازم درباره زمان گریز هسته ای را مشخص می کند.این موضوع مهمی است زیرا حالا ما می دانیم که زیر ساخت دقیق چیست.ما می دانیم که شما دقیق سانتریفیوژها چیست و هیچ موضوع پنهانی وجود ندارد.

در حالی که ارتش آمریکا از ایران خواسته است که تاسیسات اتمی زیر زمینی غنی سازی در فوردو و راکتور آب سنگین اراک را تعطیل کند اما رئیس جمهور اوباما در ماه دسامبر گفت که ایران نیازی به این موضوع ندارد و گفت:آنها نیازی به تاسیسات مقاوم زیر زمینی از جمله فوردو برای برنامه صلح آمیز هسته ای خود ندارند.آنها مطمئنا نیازی به راکتور آب سنگین اراک برای داشتن برنامه ای صلح آمیز ندارند.

اما با این وجود بر اساس چارچوب اعلامی هم اراک و هم فوردو فعال باقی می مانند.فوردو با هزار سانتریفیوژ به مرکز تحقیقاتی بدل می شود و در این حال اراک به تولید پولوتونیم و البته در غنای کم بدون قابلیت استفاده در بمب ادامه می دهد.

در این حال امری کارن کارشناس سیاسی در این رابطه می گوید:ماهمیشه گفته ایم که فوردو باید بسته باشد .این همیشه در برنامه بوده است اما ما این کار را انجام ندادیم.

مقامات آمریکایی با این وجود می گویند که این تاسیسات نقشی در برنامه تسلیحاتی نخواهند داشت.فوردو اورانیوم را غنی سازی نخواهد کرد و مواد شکاف پذیر برای پانزده سال در آنجا نگهداری خواهند شد و دو سوم سانتریفیوژها و زیرساخت های آن برچیده خواهد شد و تحت نظارت آژانس بین المللی اتمی خواهد بود.

در این حال حسین مرعشی کارشناس سیاسی می گوید:ایران موافقت کرده که پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی را که به بازرسان اجازه افزایش بازرسی های منظم به تاسیسات و زنجیره ذخایر اتمی آنرا می دهد ،اجرایی کند.اجازه باز ماندن فوردو و اراک برای آمریکا موضوعی دردناک بود اما این تاسیسات برای مقاصد صلح آمیز از نو شکل ریزی شده اند.

افراد شکاک با این وجود می گویند که ایران می تواند به کار پنهان خود بر روی بمب ادامه دهد و این موضوع را یادآوری می کنند که تاسیسات زیر زمینی فوردو به خوبی تقویت شده اند.

سینگ کارشناس سیاسی در این باره می گوید:مطمئنا این احساس وجود داشت که ما به دنبال بستن و برچیدن برنامه اتمی ایران به روش های قابل توجه بودیم.بر اساس این توافق مطمئنا شاهد برچیده شدن به هیچ نحوی نخواهیم بود.

کارشناسان معتقدند که مذاکره کنندگان آمریکایی از بررسی این موضوع که توسعه محدود برنامه موشک های بالستیک ایران می تواند به انتقال کلاهک های جنگی منجر شود،کوتاه آمده اند.

کرن کارشناس مسائل سیاسی در این رابطه می گوید:چارچوب کنونی تنها می گوید: یک قطعنامه جدید سازمان ملل بایستی محدودیت های مهمی برنامه تسلیحات متعارف و موشک های بالستیک ایران وضع کند تا آنها به طور کامل از برنامه موشکی خود دست بردارند.

دولت اوباما اعلام کرده است که موضوع موشک ها و دیگر تسلیحات متعارف باید به طور جدا از توافق هسته ای بررسی شوند.

ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این رابطه گفت است:همانطور که ما بارها اعلام کرده ایم نگرانی ها درباره تسلیحات متعارف و برنامه موشکی باید جدا از برنامه اتمی بررسی شوند واین موضوعی بدیهی است.نگرانی های ما با توافق اتمی در این رابطه از بین نمی رود.

مرعشی کارشناس سیاسی در این رابطه میگوید:برنامه موشک های بالستیک موضوعی بود که مخالفان دیپلماسی تلاش کردند،وارد مذاکرات شود.

سینگ کارشناس سیاسی در این رابطه می گوید:باید با این موضوع به عنوان یک موضوع جداگانه رفتار کرد اما حقیقتا نباید با این موضوع به عنوان موضوعی جداگانه رفتار کرد زیرا بدیهی است که موضوع موشک های بالستیک با برد بلند موضوعی ضروری برای یک برنامه اتمی تسلیحاتی محسوب می شوند.

در ابتدا آمریکا برای توافقی با زمان بیش از بیست سال تلاش کرد.به هرحال چارچوب توافقی به افقی ده تا پانزده سال می نگرد.

این توافق به طور ویژه شمار سانتریفیوژهای غنی سازی ایران را برای مدت ده سال محدود می کند.به علاوه اینکه سطح غنی سازی در حد غنای کم باشد و میزان ذخایر برای مدت پانزده سال محدود شود.علاوه بر این محدودیتها بر فوردو و اراک پانزده سال به طول خواهد انجامید.

کرن کارشنا س سیاسی در این رابطه می گوید:اگر چه ایران از نظر قانونی حق ساخت بمب را ندارد اما تمامی محدودیت ها بر ظرفیت اتمی این کشور بایستی پس از پانزده سال رفع شوند.برای ماهها ما اعلام کردیم که خواهان افقی بیست و پنج ساله هستیم اما سپس این میزان به بیست سال و سپس به ده سال کاهش پیدا کرد.

مقامات دولت از هرگونه عقب نشینی در رابطه با ایده افق های توافق خودداری کرده اند.مونیز وزیر انرژی آمریکا از لفظ توافق همیشگی استفاده کرده است که ایران را مجبور می کند که درباره برنامه اش شفاف باشد و بازرسی بین المللی از برنامه اش را تضمین کند.

مرعشی کارشناس سیاسی پیش بینی می کند که توافق نهایی از معیارهای شفاف دائمی و ماورای آن با توجه به نیازهای آژانس بین المللی انرژی اتمی برخوردار باشد.

مرعشی می گوید:بله برخی از محدودیت هایی که ایران با آنها موافقت خواهد کرد پس از ده تا پانزده سال رفع خواهند شد اما حتی اگر آن محدودیت ها رفع شوند ایران همچنان برنامه ای تحت سنگین ترین نظارت ها در تاریخ را دارا خواهد بود.