عربستان در یمن تنها می ماند

روزنامه فرهیختگان نوشت: عدم تصویب لایحه دخالت نظامی پاکستان در جنگ یمن خشم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را برانگیخته است، به نحوی که وزیر مشاور در امور خارجه امارات در اظهاراتی صریح در این باره گفت: «این موضع دولت پاکستان متناقض و خطرناک است و از دولت اسلام آباد انتظار چنین رفتاری نمی رفت.»

این مقام اماراتی همچنین افزوده است: «مواضع پاکستان و ترکیه بهترین شاهد بر این امر است که امنیت منطقه از لیبی تا یمن یک مساله عربی است و مواضع کشورهای همسایه بهترین گواه این امر است.» 

دولت عربستان نیز با وجودی که به تصمیم پارلمان پاکستان خرده نگرفته است اما فرمانده ارتش عربستان در سخنانی اشاره داشته که عدم مشارکت پاکستان تاثیری در دامنه و شدت عملیات نظامی عربستان و متحدان عربی این کشور در یمن نخواهد داشت. 

ارتش عربستان از روز شنبه و یک روز پس از رای منفی پارلمان پاکستان به مشارکت نظامی در بحران یمن، بر دامنه و شدت حملات هوایی خود به یمن افزوده است تا شکست دیپلماتیک این کشور در جلب موافقت پاکستان را از راه نظامی جبران و این پیام را مخابره کند که عملیات نظامی علیه یمن با «نه پاکستان» صدمه ندیده است. 

شاید یکی از صریح ترین اعترافات را درباره عدم مشارکت نظامی پاکستان در بحران یمن، وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات متحده عربی بیان کرده باشد. 

از سخنان «انور قرقاش» این برداشت را می توان داشت که «موضع دولت های پاکستان و ترکیه - به عنوان دو متحد غیرعربی عربستان در منطقه- به خوبی نشان دهنده این واقعیت است که کشورهای عربی باید تنها برای تامین امنیت به خود متکی باشند.» 

شاید واقع امر نیز چنین باشد مضاف بر اینکه دولت پاکستان با وجودی که یکی از متحدان سنتی عربستان است و به کمک های مالی و اقتصادی ریاض وابسته است، در تصمیم گیری درباره مشارکت در جنگ یمن، همان طور که در اغلب دموکراسی ها رایج است با هوشمندی، توپ را به زمین پارلمان انداخت تا توجیهی منطقی برای متحد سنتی خود داشته باشد که پارلمان این کشور که انعکاس دهنده تنوع افکار عمومی این کشور است با این مساله مخالف است. 

ترکیه نیز به رغم حمایت های سیاسی صریح از عربستان در بحران یمن در این مساله وارد فاز حمایت های نظامی نشده و طبیعی است دولت آنکارا نیز در صورت اصرار عربستان برای الحاق به عملیات نظامی در یمن، می تواند همانند همه دموکراسی های پارلمانی توپ را به زمین مجلس بیندازد و البته نتیجه این اقدام نیز تا حدود زیادی مشخص خواهد بود و بعید می نماید اکثریت نمایندگان پارلمان رای به ماجراجویی نظامی جدید و دردسرساز ترکیه در بحران یمن بدهند، چه آنکه ترکیه در چهار سال گذشته به رغم همه حمایت های همه جانبه از مخالفان مسلح سوریه در این کشور وارد عملیات نظامی مستقیم نشده و ترجیح داده است از طرق دیگر به کمک شورشیان مسلح سوریه برود. 

شاید انتظار عربستان از کشورهایی چون ترکیه و پاکستان انتظاری گزاف باشد و شاید مقامات سعودی همه کشورها را با ساختار سلطانی حاکم بر این کشور قیاس می کنند و بر پیچ و خم های تصمیم گیری های سخت سیاسی ازجمله استقرار نیروهای نظامی در ورای مرزها در ساختارهای دموکراتیک یا حتی شبه دموکراتیک وقوف ندارند، اما آنچه که به طور نقد از نه پارلمان پاکستان نصیب و عاید سعودی ها شده است، درستی همین اعتراف صریح وزیر مشاور در امور خارجی امارات است که گفته است: «این بحران یک بحران عربی است.» 

اما نکته دیگری نیز باید به سخنان این مقام اماراتی افزوده شود و آن اینکه در قرن بیست ویکم مداخلات نظامی در دیگر کشورها با توجیه «عربی بودن» موضوع مشروعیت نمی یابد و به طور قطع و یقین مداخله نظامی در دیگر کشورها و حتی کشورهای همسایه به شکل حمایت نظامی از یک گروه و بمباران مواضع یک گروه دیگر نقض صریح منشور ملل متحد و اصل عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورهاست. 

طبق منشور ملل متحد استفاده از نیروی نظامی تنها و تنها تحت ماده 51 فصل هفتم منشور و برای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها با رعایت سه اصل ضرورت، فوریت و تناسب است در حالی که عملیات نظامی عربستان در یمن، به بهانه مداخله در یک بحران داخلی کشور همسایه است و اوضاع یمن هر چقدر هم به هم ریخته باشد مادامی که از مرزهای یمن حملاتی علیه خاک عربستان صورت نگرفته باشد به لحاظ اصول حقوق بین الملل، دولت سعودی مجوز و مشروعیتی برای مداخله نظامی ندارد. 

نکته دیگر اینکه همه ناظران به خوبی واقفند که با حملات هوایی به سختی می توان معادلات زمینی نیروهای نظامی را تغییر داد و در غالب جنگ ها از عملیات های هوایی به عنوان پشتیبان عملیات های زمینی استفاده می شود. 

بنابراین مداخله نظامی سعودی ها در یمن جز اینکه هزینه های این کشور را افزایش داده و به تلفات انسانی دامن بزند همان گونه که در بیش از دو هفته گذشته نیز شاهد بوده ایم عملا نتوانسته است تاثیر بسزایی در تقویت موضع نیروهای حامی «عبد ربه منصور هادی» (رئیس جمهور مخلوع یمن) و تضعیف نظامی حوثی ها داشته باشد.