روابط با ایران کشتی‌ است نه بسکتبال/ اوباما؛ رفتگری پشت صف فیل‌ها

هنری پرکت می‌نویسد: اوباما به سختی برای شروعی جدید با ایران تلاش خواهد کرد. همان طور که وی توانست روابط با کوبا را مجدداً برقرار کند، اگر به طور پیوسته، با پشتکار و به آرامی و بی‌سر و صدا عمل کند، می‌تواند در زمینه ایران هم موفق شود.

برای داشتن بهترین دید درباره مذاکرات طولانی ایالات متحده و ایران که در کوه های آلپ لوزان اتفاق افتاد، ممکن است نیاز باشد تا به 35 سال پیش بازگردید و از دریچه کوه های البرز در تهران به آن نگاه کنید. این مربوط به گذشته است و ایالات متحده به دنبال تلاش برای داشتن روابطی جدید با ایران بود. دولت کارتر به دیپلمات ها دستور العملی داده بود مبنی بر این که شروعی جدید با دولت جدید در تهران داشته باشید. سایه هایی از گذشته درباره مصدق، نیکسون-کیسینجر و برژینسکی وجود داشت. فضایی که در آن سایه سرگردان اعلیحضرت، شعارهای مرگ بر آمریکا و ابری از بی اعتمادی وجود داشت.

ایرانی ها اقداماتی برخلاف برداشت ما از حقوق بشر داشتند و سخنرانی های آتشین ایراد می کردند. ما هم قراردادهای تسلیحاتی را لغو کردیم و به دنبال تغییر رژیم رفتیم. تمام این امیدواری های غیرواقع گرایانه با بحران اشغال سفارت ایالات متحده و گروگان گرفتن 52 دیپلمات و شهروند آمریکایی نقش بر آب شد. تندروها به دنبال استفاده از تظاهرات دانشجویان برای قطع کامل روابط بودند. آنها موفق شدند. هشت سال جنگ پرهزینه با عراق، تحریم ها، منزوی شدن و اقدامات دیگر موجب شد تا روابط میان واشینگتن و تهران زهرآگین باقی بماند.

توافق برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران و کاهش تحریم ها به دست آمده است. کسی چه می داند شاید ماموریت های دیپلماتیک بدون داشتن سفارت برای تسهیل ارتباطات در آینده شکل بگیرد. می توان از جنگ اجتناب کرد، اگر خشم اسرائیل و عربستان کاهش یابد و جاه طلبی های ایران مهار شود.

رقابت بر سر این که چگونه می توان روابط دو کشور را نزدیک تر کرد، به محض ورود جان کری به آمریکا آغاز خواهد شد. مدل قانون بیمه درمانی اوباما می تواند برای این امر راه گشا باشد: مخالفت با ارتباط جدید با ایران به صورت خستگی ناپذیری در کنگره، دادگاه ها و رسانه ها به مدت طولانی صورت خواهد گرفت. آیا رئیس جمهور حرفه ای ما می تواند از این مهم بر بیاید؟ او در این مسیر به مهارت هایش در بسکتبال نیاز ندارد، بلکه نیاز به فنون کشتی سنگین وزن دارد.

من فکر می کنم اوباما به سختی برای شروعی جدید با ایران تلاش خواهد کرد. با این حال ممکن است وی مردد به نظر برسد. ایران به سختی کشور مورد علاقه رای دهندگان آمریکایی است. با این حال همان طور که وی توانست روابط با کوبا را مجدداً برقرار کند، اگر به طور پیوسته، با پشتکار و به آرامی و بی سر و صدا عمل کند، می تواند در زمینه ایران هم موفق شود.

رئیس جمهور مصمم به تمیز کردن کثافت کاری هایی است که پیشینیانش در منطقه انجام داده اند. بهتر کردن اوضاع منطقه هدفی مهم برای وی است. او همانند رفتگری است که در پشت سر صفی از فیل ها (نماد جمهوری خواهان) حرکت می کند.

برای مدت زمان طولانی هر سیاست جدید برای اجرایی شدن با آزمون «آیا این به نفع اسرائیل است؟» روبه رو بوده است. هم اکنون ممکن است پس از اقدامات نتانیاهو دیگر از چنین آزمونی استفاده نشود. صبر کنید، استاد دیگری با استفاده از انبوه ثروتش به دنبال اثبات رهبری اش است: عربستان سعودی برای اولین بار در تاریخ در حال ارزیابی خودش است. ریاض خواستار برخورد با شیعیان است. واشینگتن همچنان لال است و در قبال این گونه افراط گرایی ها سکوت کرده است. هنگامی که نیروهای سعودی وارد بحرین می شوند یا یمن را بمباران می کنند، به سختی کلمه ای توبیخ آمیز از سوی واشینگن شنیده می شود. ما از روی فروتنی در حال کمک تدارکاتی و اطلاعاتی به ابرقدرت جدید منطقه ای هستیم.

ایران با میانه روی، خودش را از این مسئله دور نگه داشته است، با وجود این که رسانه های مذهبی به حوثی ها لقب «مورد حمایت ایران» را می دهند، اما شواهدی در این زمینه وجود ندارد. منافع تهران در یمن به صورت تاریخی پراکنده و گذرا بوده است و همانند کمک به دولت های همسایه در بغداد و دمشق نبوده است.

* افسر بازنشسته سرویس خارجی در خاورمیانه که پس از جنگ 1967 مسئول میز اعراب-اسرائیل بود و چهار سال هم به عنوان افسر سیاسی-نظامی در تهران حضور داشت. در جریان انقلاب اسلامی و بحران گروگان گیری مسئول میز ایران بود.