باراک اوباما: توافق با ایران یک‌بار در زندگی اتفاق می‌افتد

صدای ایران -  رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای جدید با دفاع از تفاهم ایجاد شده میان ایران و کشورهای ۱+۵، این رویداد را بخت (شانسی) دانست که تنها یک بار در زندگی رخ می دهد.

«باراک اوباما» در این مصاحبه ضمن حمایت مجدد از تفاهم لوزان و بیان اینکه این بختی تکرارنشدنی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی و ایجاد ثبات در خاورمیانه است، به نامه‌هایی که گفته می شود میان وی و حضرت آیت‌ الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، رد و بدل شده نیز اشاره کرده است. ‌

رئیس‌ جمهوری آمریکا، با حمایت از تفاهم هفته گذشته در لوزان، گفت: نهایی شدن توافق با ایران بر سر برنامه اتمی آن کشور بختی‌ست که یک بار در زندگی پیش می‌آید تا جلوی تولید سلاح اتمی گرفته شده و در منطقه خاورمیانه ثبات برقرار شود.

اوباما در این مصاحبه که با خبرنگار رونامه نیویورک تایمز انجام شده به روابط میان واشنگتن و تل آویو نیز اشاه کرده و سپس برای آرام کردن رژیم صهیونیستی گفت: آمریکا، اگر اسرائیل هدف حمله قرار گیرد، از آن کشور دفاع خواهد کرد. تلاش های ما برای به نتیجه رساندن روند دیپلماسی در برابر برنامه اتمی تهران، میان واشنگتن و تل‌آویو تنش‌ هایی را سبب شده است.

به گفته اوباما، «دوره‌ ای سخت» را در روابط دو کشور پشت سر می‌گذارد. او در عین حال افزوده است برای او «شخصا سخت است» که دولت تحت رهبری‌ اش هدف این انتقادها قرار می‌گیرد که به منافع اسرائیل بی‌توجه است.

اوباما در این رابطه گفت: من به روشنی نشان داده‌ام که ایران در زمان من صاحب بمب اتمی نمی‌ شود و فکر می‌کنم آنها باید متوجه باشند چه می‌گویم. گفته‌ام که آرزومندم، این تمهیدات دیپلماتیک ثمربخش باشد.  

رئیس‌جمهوری ایالات متحده در عین حال تاکید کرده است که هنوز کار زیاد و جزئیات بسیاری مانده و در عین حال از «مشکلات واقعی سیاسی» در اجرای توافق در هر دو کشور سخن گفته است.

باراک اوباما دو روز پس از رسیدن به چهارچوب توافق نهایی در لوزان، گفته بود که دیپلماسی بهترین راه برای مهار برنامه هسته‌ای ایران است.

رئیس‌جمهوری آمریکا در بخشی از گفتگوی خود به نامه‌ های رد و بدل شده میان وی و رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌ الله خامنه‌ای اشاره کرده است.

نیویورک تایمز در این رابطه می نویسد: اوباما اشاره کرده است که همچنان به خوبی از نیات رهبر ایران  واقف نیست.  

به گفته رئیس‌ جمهوری آمریکا این نامه‌ ها دربرگیرنده «یادآوری‌ های بسیاری از ملاحظات ایران در مورد نارضایتی‌های گذشته است».

اوباما در ادامه اظهارات خود مدعی شد: چه کسی می‌داند؟ … ایران شاید عوض شود.  اما اگر چنین نشود ایالات متحده بزرگ‌ت رین قدرت آتش در برابر هرگونه احتمالی خواهد بود.

رئیس جمهور آمریکا در این مصاحبه به موارد دیگری نیز اشاره کرد از جمله اینکه واشنگتن همچنان همه گرینه های خود را روی میز نگه می دارد، ارتباط برنامه هسته ای ایران با کشورهای عربی، حمایت همه مردم ایران از برنامه هسته ای، سابقه تاریخی دید منفی ایرانی ها نسبت به آمریکا، نحوه لغو تحریم ها و برگشت پذیر بودن آنها، نحوه بازرسی آژانس از تاسیسات ایران و ... که این موارد به شرح زیر است.  

اوباما در این مورد ایران را با کوبا مقایسه کرد و گفت: کشوری بزرگتر و کشوری خطرناک که درگیر فعالیت‌هایی بوده که به مرگ شهروندان ایالات متحده منجر شده است. اما اصل قضیه این است: بودجه دفاعی ایران ۳۰ میلیارد دلار است و بودجه دفاعی ما نزدیک به ۶۰۰ میلیارد. ایران می‌داند که نمی‌تواند با ما مبارزه کند.  از من در مورد دکترین سوال کردی. دکترین من این است: ما تعامل می‌کنیم، اما همه ظرفیت‌هایمان را هم حفظ می‌کنیم.  با در نظر داشتن اینکه ما همه گزینه‌ هایمان را حفظ می‌کنیم و سهل‌ انگار نیستیم، باید بگوئیم که بگذار امتحانش کنیم، چراکه اگر ما بتوانیم این مسائل را به صورت دیپلماتیک حل کنیم، امن‌تر خواهیم بود، ایمن‌تر خواهیم بود، برای دفاع از متحدمان در جایگاه بهتری قرار داریم و دنیا را چه دیدید؟ شاید ایران عوض شد. اگر هم نشد، ظرفیت بازدارنده ما، برتری نظامی ما پابرجا خواهد بود.  ما توانمان برای دفاع از خود یا متحدانمان را از دست نمی‌دهیم. در چنین شرایطی، چرا نباید آن را امتحان کنیم؟

بخش دیگر مصاحبه اوباما با روزنامه نیویورک تایمز در مورد نگرانی برخی کشورهای عربی از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران و حمایت آمریکا از این کشورها بود که رئیس جمهور ایالات متحده در این رابطه گفت: این کشورها با وجود تهدیدات خارجی، با تهدیدات داخلی نیز مواجه هستند.  جمعیتی که در برخی موارد به حاشیه رانده شده، جوانانی که با بیکاری مواجه هستند، ایدئولوژی مخرب و پوچ‌ گرایانه و گاهی این تصور که هیچ مجرای سیاسی‌ برای ابراز نارضایتی وجود ندارد.  بنابراین بخشی از وظیفه ما این است که با این کشورها کار کنیم و بگوئیم که خوب چطور می‌توانیم توانمندی‌های دفاعی شما را علیه تهدیدات خارجی تقویت کنیم، و اینکه در عین حال چطور می‌توانیم نظام سیاسی در این کشورها را تقویت کنیم، به نحوی که جوانان سنی احساس کند که غیر از داعش گزینه دیگری هم برای انتخاب دارند ... فکر می‌کنم بزرگترین تهدیدی که کشورهای عربی با آن مواجه هستند، از جانب تجاوز ایران نیست. بلکه ناشی از نارضایتی داخلی داخل کشورهایشان است.  گفتن این حرف‌ها دشوار است، اما چیزی است که باید مطرح شود.

رئیس جمهور آمریکا در بخش دیگری از این مصاحبه به حمایت همه مردم ایران از برنامه صلح آمیز هسته ای و اینکه این موضع تبدیل به غرور ملی ایرانی ها شده اشاره کرد و گفت: این را می‌دانیم که اگر کاری هم نکنیم و فقط به تحریم ادامه دهیم، ایران به ساخت زیرساخت هسته‌ای ادامه داده و ما هم دید کمتری در مورد اینکه در داخل ایران چه اتفاقی در حال رخ دادن است خواهیم داشت،  بنابراین این وضع هم مطلوب نخواهد بود. در یک جهان ایده‌آل، ایران می‌گفت ما هیچ زیرساخت هسته‌ای نخواهیم داشت، اما می‌دانیم که این موضوع به مسئله غرور و ملی‌گرایی ایران بدل شده است.  حتی کسانی که ما آن‌ ها را میانه‌رو و اصلاح‌ طلب به حساب می‌آوریم، از برنامه هسته‌ای حمایت می‌کنند، و از آنجا که آن‌ها به طور کامل تسلیم نمی‌شوند، با توجه به اینکه آن‌ ها آستانه‌ای را که نتانیاهو طرح کرده رعایت نمی‌کنند و هیچ‌ یک از رهبران ایران این کار را نخواهد کرد و با توجه به اینکه این کشوری است که جنگی هشت ساله با یک میلیون کشته را تحمل کرده، فکر می‌کنم نشان داده‌اند که وقتی چیزی جزو غرور ملی آن‌ها یا در برخی موارد بقای ملی آن‌ها باشد، حاضرند سختی را تحمل کنند.

نکته جالب در اظهارات اوباما در مصاحبه با نیویورک تایمز در مورد این بود که نگاهه منفی مردم ایران به ایالات متحده سابقه ای تاریخ دارد بود.  رئیس جمهور آمریکا در این رابطه با اشاره به اینکه ایرانی ها دیدگاه ضد یهودی دارندگفت: تهران برای تبدیل شدن به یک مرکز قدرت در منطقه، نیازی به این مواضع ندارد. واقعیت این است که ایران تمامی ظرفیت‌های بالقوه را در اختیار دارد تا بازیگری مسئولیت‌ پذیر در بین‌الملل باشد، اگر درگیر لفاظی پرخاشگرانه علیه همسایگانش نباشد، اگر مواضع ضدیهودی و ضداسرائلی نداشته باشد، اگر درگیر مجموعه‌ای از جنگ‌های نیابتی در منطقه نباشد، با توجه به مساحت، منابع و مردمی که دارد، می‌ تواند یک قدرت منطقه‌ای بسیار قدرتمند باشد. امیدوارم ایرانی‌ ها این را درک کنند. بخشی از این دیدگاه ذهنی ایران در تجربیات گذشته آن‌ها ریشه دارد. این احساس که کشور آن‌ها تضعیف شده است، اینکه ایالات متحده یا غرب در اولین دموکراسی آن‌ها کارشکنی کرده‌اند و سپس از شاه حمایت کرده‌اند و سپس از عراق و صدام در طول آن جنگ خشونت‌ بار، پشتیبانی کرده‌اند.

اوباما با بیان اینکه به تیم مذاکره‌کننده آمریکا توصیه کرده دیدگاه‌های ناشی از سوابق تاریخی را از دیدگاه‌ های برآمده از ایدئولوژی جدا کنند، ابراز امیدواری کرد که توافق هسته‌ای با ایران به تغییر رویکرد از داخل ایران منجر شود.

رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص نحوه برداشته شدن تحریم‌های ایران پس از توافق هسته‌ای گفت: هنوز جزئیاتی باقی مانده که باید روی آن‌ها کار شود. اما فکر می‌کنم که چارچوب کلی از ایران می‌خواهد تا گام‌هایی که لازم است در خصوص تأسیسات غنی‌ سازی فردو، سانتریفیوژها و غیره بردارد. آن وقت، تحریم‌های سازمان ملل تعلیق می‌شوند. البته تحریم‌های مربوط به اشاعه، تحریم‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، مجموعه‌ای از تحریم‌هاست که پابرجا می‌مانند.  آن زمان، ما این حق را برای خود محفوظ می‌داریم که اگر نقض توافق صورت گرفت، آن تحریم‌ها را فورا بازگردانیم. اما اگر اینطور نشد (نقض توافق رخ نداد)، ایران قادر خواهد بود از زیر بار تحریم‌ها، به جز موارد مربوط به موضوعات اشاعه و موشک‌های بالستیک که به جای خود می‌مانند، خارج شود، البته با در نظر داشتن این که در صورت نقض (توافق)، نظارت دائمی موجب واکنش خواهد شد.

رئیس‌جمهور آمریکا در مورد تحریم‌هایی که با ادعای نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم علیه ایران وضع شده، گفت: تحریم‌هایی وجود دارد که همچنان پابرجا خواهند بود، چراکه مربوط به برنامه هسته‌ای ایران نیستند. فکر می‌کنم این اصل مطلبی است که دائما به صراحت اعلام کرده‌ایم. اگر بتوانیم توافق هسته‌ای را نهایی کنیم، و اگر ایران به آن پایبند بماند، بخش بزرگی از کار را انجام داده‌ایم، اما این مسائل ما با ایران را تمام نکرده و ما همچنان به همراه متحدان و دوستانمان به شدت برای کاهش، و امیدوارم توقف، فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌ای که ایران در منطقه درگیر آن‌هاست و حمایت از سازمان‌های تروریستی، تلاش خواهیم کرد. این کار شاید وقت بگیرد، اما عقیده ما و عقیده من این است که اگر مسئله هسته‌ای تمام شود، آنوقت ما در موضع قدرتمندتری برای این کار خواهیم بود. اگر بتوانیم این کار را بکنیم، ممکن است که ایران تحت تأثیر کاهش تحریم‌ها، بیشتر بر اقتصاد و مردم خود متمرکز شود. سپس سرمایه‌گذاری آغاز شده و کشور شروع به باز شدن می‌کند.

رئیس جمهور آمریکا در مورد راه حل موجود برای افزایش مناسبات منطقه ای نیز گفت: اگر در ارتقا حس امنیت و افزایش همکاری‌های دفاعی میان خود و کشورهای سنی خوب عمل کنیم، اگر با قطعیت بیشتر به اسرائیلی‌ ها اعلام کنیم که نه فقط با ظرفیت خود، که با ظرفیت ما مورد حمایت هستند، آن وقت ممکن است شاهد باشیم که موازنه‌ای در منطقه شکل بگیرد که سنی و شیعه، عربستان و ایران بگویند که شاید بتوانیم تنش‌ها را کاهش داده و بر افراط‌ گراها تمرکز کنیم.

اوباما در مورد نحوه بازرسی از ایران و اینکه آیا امکان بازرسی از مکان های به غیر از تاسیاست هسته ای وجود دارد یا خبر، گفت: در وهله اول، آنچه که ما توافق کردیم، این است که ما قادر خواهیم بود که تمام آنچه را که در طول چرخه هسته‌ای رخ می‌دهد، از معدن اورانیوم گرفته تا تأسیسات نهایی، فرض کنید نطنز، مورد بازرسی و راستی‌آزمایی قرار دهیم.  این بدان معنی است که قرار نیست ما چند نفر را در دو، سه یا پنج نقطه مستقر کنیم. در واقع ما قادر خواهیم بود که ببینیم آن‌ها در کل مجموعه چه می‌کنند و در واقع اگر خواستند برای ساخت یک سلاح هسته‌ای برنامه‌ای مخفی کلید بزنند، آن وقت باید یک چرخه تامین کاملا مجزا ایجاد کنند. این نکته اول است.  نکته دوم هم اینکه ما یک کمیته تدارکات (اکتساب و خرید کالا) ایجاد می‌کنیم که آنچه را که ایران وارد می‌کند، آنچه که داخل آورده و ادعا می‌کنند که کاربری دوگانه دارد، بررسی کرده و مشخص می‌کند که آیا آن چیز برای یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز مناسب است یا یک برنامه تسلیحاتی. و نکته سوم هم اینکه آنچه قرار است انجام دهیم، این است که مکانیزمی ایجاد کنیم که بازرسان آژانس بتوانند هرجایی بروند.

وی در پاسخ به این پرسش خبرنگار نیویورک تایمز که  که پرسید: منظور من «هرکجایی در ایران؟ بود»، گفت: هرجایی که به آن مظنون هستیم. روشن است که باید  درخواست شود. ایران می‌تواند مخالفت کند، اما آنچه که انجام داده‌ایم، این بوده که تلاش کنیم مکانیزیمی طراحی کنیم که هر وقت این مخالفت‌ها شنیده شد، این وتوی نهایی از سوی ایران نباشد، بلکه نوعی مکانیزم بین‌ا لمللی شکل بگیرد که یک ارزیابی منصفانه انجام بدهد و ببیند که آیا باید بازرسی‌ صورت گیرد یا نه. اگر آن‌ها اعلام کردند که باید انجام شود، آن وقت مسئله حل شود، نه اینکه ایران بگوید نه، نمی‌توانید به اینجا بیائید.  بنابراین، در مجموع، آنچه شاهدیم این است که تنها پروتکل الحاقی‌ که آژانس بر کشورهایی که مظنون به داشتن سابقه مشکل‌دار در برنامه هسته‌ای هستند اعمال کرده‌اند، نیست، بلکه از آن هم فراتر رفته‌ایم و ایران تحت نوعی مکانیزم بازرسی و راستی‌آزمایی خواهد بود که پیش از این هرگز اجرا نشده است.