عبور ظریف ایران از گذرگاه لوزان

تفاهم هسته یی میان ایران و کشورهای گروه 1+5 در لوزان بر سر راه حل های دست یابی به توافق نهایی امروز در روزنامه های کشور از زاویه ها و رویکردهای متفاوتی ارزیابی شد؛ برخی از برد ایران، برخی از امتیازهای مساوی دو طرف و برخی از باخت ایران در تفاهم نامه نوشتند.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز شنبه 15 فروردین 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است. 

روزنامه ی «ابتکار» در صفحه نخست خود با انتشار تصویری از استقبال مردمی از تیم مذاکره کننده هسته یی در فرودگاه عنوان «سالی که نکوست ...» را برای عنوان نخست خود انتخاب کرد. 

این روزنامه در سرمقاله ی خود هم از «ره آورد» لوزان گفت و نوشت: گر چه ره آورد مذاکرات نفس گیر 8 روزه لوزان نه توافق جامع که یک بیانیه مشترک بود اما همین بیانیه نمایان گر توافق جامع است و به رغم برداشت های متفاوت و روایات متناقضی که از بیانیه توسط طرف های دعوا صورت گرفت که البته قابل درک است چرا که ناظر به مشکلات داخلی هر کشور می باشد اما این بیانیه ره آوردهایی برای کشور ما خواهد داشت.

به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته ای ایران شامل چرخه کامل هسته یی، رفع تحریم ها به عنوان حق ایران در مقابل تکلیف ها و وظایف محوله، پیروزی دیپلماسی ایران و ... ره آوردهایی است که ابتکار از آن یاد کرد.

«دیپلماسی خندید» نیز عنوان تیتر نخست روزنامه ی «اعتماد» بود که با انتشار تصویری از خنده ی ظریف و عراقچی همراه بود. این روزنامه همچنین در یادداشتی با عنوان «روزنه ای به سوی امید» نوشت: آنچه دکتر ظریف تاکنون مذاکره و تفاهم کرده، ضامن حفظ صنعت هسته ای و حفظ شان و قدر و منزلت جمهوری اسلامی ایران در سطح بین المللی است. وی توانسته تحریم ها را ملغی کرده و ایران را شریک بین المللی کشورهای هسته ای قرار دهد. ایران در دوره «برنامه جامع اقدام مشترک» پذیرفته که به گسترش صنعت هسته ای فقط در سطح تحقیق و توسعه پرداخته و تولید تجاری آنها را به بعد از دوران اعتماد سازی موکول کند.

نگارنده این یادداشت در ادامه نوشت: مردم و مسوولان کشور خوب می دانند که ایران در آستانه پشت سر گذاشتن یک بحران بین المللی است که به لطف پروردگار در حال زدوده شدن است. بنابراین بدون اینکه وسوسه خناسان روی آنها اثر گذارد باید چشم به آینده بدوزند و با امید فراوان این دوره سه ماهه را هم در حمایت سیاست خارجی و تلاش های دکتر ظریف سپری کنند. آنچه را اوباما و کری، وزیر امور خارجه ایشان، برای مصرف داخلی امریکا و ساکت کردن مخالفین سخنرانی می کنند و بیان می دارند نباید دل مردم و مسوولان ایرانی را بلرزاند و تصور کنند در توافق انجام شده کمبودی وجود دارد یا توافق انجام شده به اندازه کافی برد- برد نبوده؛ بلکه برعکس متضمن همه حقوق ایران بوده و کشورمان هیچ چیزی را از دست نداده است. 

روزنامه ی «هدف و اقتصاد» هم در این خصوص نوشت: تا این جای کار مذاکرات ایران اسلامی با گروه 1+5 یک برد ـ برد محسوب می شود زیرا ایران اسلامی همین مساله را می خواست تا به تداوم کار پژوهشی و تحقیقاتی و تولیدی خود در انرژی هسته ای صلح آمیز نیز همچنان ادامه دهد و قدم بزرگ در این ارتباط بالاخره در لوزان برداشته شد. اگرچه هنوز سگرمه های برخی از دشمنان که نمی توانند این موقعیت ها و موفقیت های علمی و صنعتی ایران اسلامی را ملاحظه کنند در هم خواهد بود و حتی نمی توانند خوشحالی دو طرف مذاکره کننده را حتی مشاهده کنند که در پایان نه روز مذاکره در لوزان این گونه با صدور بیانیه مشترک خوشحال به نظر می رسیدند ولی مخالفان خواهان توقف کامل تولید انرژی هسته ای حتی صلح آمیز آن بودند اما دیدند با این بیانیه ایران اسلامی همچنان به کار خود در این زمینه ادامه خواهد داد و تازه دیگر کشورها هم در راه اندازی این گونه تاسیسات کمک خواهد نمود.

روزنامه ی «آرمان» هم در سرمقاله ی خود نوشت: جمهوری اسلامی ایران با گزینه دکتر روحانی یک بار دیگر ثابت کرد گره ای که با دست باز می شود، نباید با دندان باز کرد! دکتر ظریف به عنوان لکوموتیو سیاست خارجی، تلاش های فراوانی نمود دستاوردی درخور شأن ملت شریف ایران کسب نماید و از لغزیدن به گزینه های اول و دوم پرهیز نماید. جهان هم متوجه شد ایران یک کشور با قدمت تاریخی و فرهنگ کهن است که در شرایط سخت، تصمیمات سخت و سنجیده را می گیرد و به صلح و آرامش منطقه خاورمیانه و جهان مساعدت می نماید. پس ایران شریکی قابل اعتماد و قابل اتکا در سطح جهان است.

روزنامه ی «جمهوری اسلامی» هم در عنوان نخست خود با نام «پیروزی بزرگ ملت ایران در مذاکرات هسته ای» نوشت: مقاومت و تدبیر ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران سرانجام نتیجه داد و پس از مدت ها رایزنی و فراز و فرود در گفت و گوهای تیم هسته ای دولت یازدهم به ریاست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با کشورهای 1+5، تفاهم نامه مقدماتی حاصل شد که به اذعان دوست و دشمن، پیروزی بزرگی برای ملت ایران بحساب می آید.

روزنامه ی «مردم سالاری» هم در سرمقاله خود نوشت: ایران در توافق هسته ای لوزان امتیازهای بسیاری کسب کرده است، در واقع تیم هسته ای ایران پیروز بزرگ لوزان است؛ این تحلیلی است که بی بی سی عربی از توافق اخیر داشته است. آنچه در پی روزها، گفت وگوهای سخت و فشرده در لوزان به دست آمد را شاید بهتر بتوان با تعبیر رسانه های خارجی در مورد نقش و توان جمهوری اسلامی ایران موردتحلیل و ارزیابی قرار داد.

روزنامه ی «شرق» هم در یادداشتی با عنوان «مساوی در لوزان» نوشت: روشن است که برای نوشته شدن هر خط آن، «بده بستان» سیاسی صورت گرفته. چیزهایی داده ایم و چیزهایی گرفته ایم. دیپلمات البته معجزه گر نیست. هنر او انجام بهترین بازی با برگ هایی است که در اختیار دارد. در نمره دادن به کارنامه دیپلمات باید مقدورات را در نظر گرفت نه مطلوبات را. پرسش درست این است که «با در نظر گرفتن مجموعه شرایط و تجربیات گذشته، بهتر از این ممکن بود؟» باقی «اگر» ها و پرسش ها، جمله گی انتزاعی هستند و یکسره خارج از بحث. 

شرق ادامه داد: تیمی که به نمایندگی از ایران به میدان لوزان رفت، زبده ترین ترکیبی بود که سمتی که ماییم در چنته داشت. حاصل عرق ریزی ذهن این تیم و بدنه اجتماعی حامی آن، دادن چیزهایی و گرفتن چیزهایی شده است. پایان قصه مدت هاست که آشکار شده و «قطعنامه دان» کسی هم پاره نشده. آن طرف هم با وجود خیمه سنگین تحریم، سراب بودن سودای رساندن پشت این طرف به خاک را به چشم دیده. با این نگاه، در لوزان نه اسبی داده شده و نه افساری گرفته شده. امتیازاتی رد و بدل شده که وزن کشی با انصاف آن، شاهین ترازو را با کفه مساوی مماس می کند.

در همین حال روزنامه ی «سیاست روز» در گزارشی با عنوان «نه شیپور پیروزی نه مارش عزا» از برداشت های متفاوت از این توافق گفت و از زبان «سید رضا صدرالحسینی» کارشناس سیاست خارجی از این برداشت ها با عنوان اصلی ترین مانع دستیابی به یک توافق مشترک در راستای مذاکرات «اقدام مشترک» نام برد.

این روزنامه در یادداشت دیگری با نام «پایان باز» از قرائت های مختلف ایرانی و آمریکایی از راه حل های تفاهم شده بویژه در مورد چگونگی و میزان لغو تحریم ها و میزان غنی سازی نوشت. 

روزنامه ی «جوان» هم از وزن زیاد «نبرد تفسیرها» در سرنوشت توافق فراگیر گفت.

روزنامه ی «کیهان» اما با رویکردی کاملا انتقادی به بیانیه مشترک لوزان نگریست. «حسین شریعتمداری» مدیر مسوول روزنامه کیهان در ستون «یادداشت روز» این روزنامه با عنوان «دستاوردها یا از دست داده ها ؟!» به طرح ایرادهایی از بیانیه مشترک نهایی در لوزان پرداخت.

شریعتمداری از آنچه «توافق دو مرحله ای»، «کاهش ذخایر اورانیوم»، «تعلیق و نه لغو تحریم ها» خواند انتقاد کرد و نوشت: فقط نیم نگاهی به متن توافق لوزان به وضوح نشان می دهد امتیازاتی که ایران سخاوتمندانه تقدیم حریف کرده است، شفاف و قابل اندازه گیری است اما، آنچه حریف بر عهده گرفته است، مبهم، چندپهلو و تفسیرپذیر است به گونه ای که «وعده نسیه» گویاترین تعریف برای آن است.

شریعتمداری با این جمله که امتیازات را داده ایم و تحریم ها نیز به جای خود باقی مانده اند! آیا این، همان فرمول «برد-برد»! مورد نظر است، یادداشت خود را به پایان رساند.

این روزنامه همچنین در گزارش نخست خود با عنوان «برد-برد نتیجه داد هسته ای می رود تحریم ها می ماند!» نوشت: مذاکرات لوزان پس از 9 روز در حالی با قرائت یک متن مشترک به اتمام رسید که ابهامات، نگرانی ها و پرسش های بسیاری درباره ماهیت و نتیجه این مذاکرات وجود دارد و به نظر می رسد از خطوط قرمز بسیاری در این زمینه عبور شده است.

یادداشت های زیادی هم در مورد پیامدهای توافق هسته یی در حوزه های مختلف منتشر شد. روزنامه ی «تعادل» در گزارشی با عنوان «فرصت سازی دیپلماسی برای اقتصاد»، روزنامه «بانی فیلم» در گزارشی با عنوان «تاثیر توافق هسته ای بر حوزه فرهنگ» و روزنامه ی «گسترش صنعت، معدن و تجارت» هم در گزارشی با عنوان «تاثیر مثبت توافق بر صنعت دارویی» به این موضوع پرداختند. 

برخی روزنامه ها هم به بررسی سخنان روحانی در مورد این تفاهم نامه پرداختند. روزنامه ی «ایران» در یادداشتی در این مورد نوشت: تفسیر این رویداد از زبان شخص روحانی به عنوان رئیس دیپلماسی ایران شنیدنی است او با صراحت گفت که این اتفاق شگفت ریشه در اراده و انتخاب مردم ایران دارد که در 24 خرداد 92 به ثمر نشست، انتخابی که همان روزها رفراندم هسته ای نام گرفت و با صدای بلند از زبان رئیس جمهوری منتخب این پیام را به حریفان بدبین ایران مخابره کرد که عصر تقابل و تنش به سر آمده است. اما واقعیت این است که 18 ماه زمان برد تا این باور در ذهن طرف های درگیر با ایران نقش بندد. 

ایران ادامه داد: تفاوت کار روحانی با همه کسانی که در گذشته عهده دار این پرونده بودند این بود که او به کارایی و قدرت اعجاز گونه گفت و گو و مذاکره ایمان داشت، دریافته بود که در ساختار جدید جامعه بین المللی صدای خشونت و زور بلند باشد اما راه به جایی نمی برد اکنون حتی بسیاری از افراد دیر باور با رئیس دولت اعتدال در این اندیشه همراه شده اند که زبان منطق و مذاکره آن قدر کارایی دارد که قدرت های حریف را از منتهی الیه خصومت به میدان تفاهم بکشاند. 

آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در نخستین ساعات تحویل سال در رسانه ی ملی سال نو را با نام «دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی» مزین کرد. روزنامه ها در یادداشت های زیادی به تبیین شعار امسال پرداختند.

روزنامه ی آرمان در یادداشتی در این خصوص نوشت: نامگذاری ای بسیار بجا که همبستگی ملی را نوید می دهد. اگر دولت به عنوان بازوی اجرایی نظام جمهوری اسلامی قلمداد شود، در طول این چند سال گذشته و به دلایل مختلف، وقایعی به وجود آمد که رابطه دولت و ملت را تحت تأثیر قرار داد. رفتارهایی که با نیروهای باسابقه و مدیران گذشته صورت گرفت تا حدودی مناسبات دوجانبه ملت و دولت را دچار تلاطم کرد و بخشی از بدنه جامعه را دچار بی انگیزگی کرد. پس از آن که مقام معظم رهبری در سال 92 رأی مردم را حق الناس عنوان کردند و همچنین تذکراتی برای مراقبت از رفتارها و مواضع نهادهای مختلف ابراز داشتند، شاهد تقویت انسجام ملی بودیم.

آرمان در ادامه نوشت: از سویی دیگر سال 94 نیز با انتخابات مجلس دهم و دوره چهارم مجلس خبرگان متقارن است. و این باز نیز ایشان شعار «دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی» را انتخاب کردند که بیانگر آن است که رهبر معظم انقلاب گام دوم را جهت رفع شکاف پیش آمده بین ملت و دولت برداشته اند که تقویت بیش از پیش همبستگی ملی را نوید می دهد.

روزنامه ی «اطلاعات» هم در سرمقاله ی خود همدلی دولت و ملت را از رویکرد تئوریک بررسی کرد. اطلاعات با طبقه بندی کردن انواع رابطه دولت ـ ملت و با درنظر گرفتن حالت «بی تفاوتی» در نقطه صفر نمودار و قرار دادن «سوء ظن»، «مخالفت»، «تعارض» و «عناد» در قسمت منفی و «هم عقیدگی»، «هم رأیی»، «هم راهی»، «همبستگی» و «همدلی» در قسمت مثبت از «اعتماد» به عنوان متغیر مستقلی نام برد که می تواند متغیر وابسته رابطه دولت ـ ملت را روی منحنی جابه جا کند.

این یادداشت در ادامه از لزوم تلاش دولت در مبارزه با فساد به عنوان مهمترین عامل اعتمادساز ب دولت یاد کرد و نوشت: همدلی نیازمند اعتماد است و اعتماد با زدودن فساد به دست می آید و زدودن فساد به قدرت و صلابت و سلامت وابسته است و البته کاری دشوار است چون نیروهای گریز از مرکز، تمام قد در برابر آن می ایستند؛ اما این کار لامحاله باید انجام شود، چون اگر نشود، هر چه از این پس نیز رشته شود پنبه می شود در برابر باد. پس مقابله با فساد، نمی تواند یک شعار انتخاباتی باشد یا رفتار تبلیغاتی و موقتی معطوف بر جلب محبوبیت، بلکه کنشی است جبری، برگشت ناپذیر، مستمر و خردورزانه برای حفظ ملک و ملت.

روزنامه ی «قانون» هم در گزارش خود در این خصوص نوشت: برخی کارشناسان معتقد ند انتخاب شعار امسال از سوی رهبری نظام با توجه به اینکه اکثریت مجلس نهم مخالف سیاست های د ولت هستند و د ر انتهای سال جاری ما انتخابات مجلس د هم را د ر پیش د اریم،د ارای پیام ویژه و خاصی است که باید ملت با بصیرت و تامل به این شعار توجه و عمل کنند .

به نوشته ی قانون از سوی د یگر برخی اهالی سیاست می گویند د ر سال های گذشته ایران همواره صحنه نزاع های مختلفی میان گروه های سیاسی بود ه و این روند هیچ د ستاورد ی غیر از به حاشیه راند ن کشور ند اشته است. به همین د لیل رهبر معظم انقلاب با انتخاب شعار سال به همه گروه ها و جناح ها توصیه می کنند که با همد لی و همزبانی برای اعتلای ایران اسلامی د ر این عرصه حساس یا همان پیچ تاریخی که ایشان اشاره د ارند ،تلاش کنند .

ادامه ی تجاوز هوایی عربستان سعودی و متحدانش به خاک یمن یکی دیگر از محورهای خبری-تحلیلی روزنامه ها بود.

روزنامه ی شرق در یادداشتی از «مثلثی برای خروج از بحران یمن» گفت و نوشت: ضلع اول، داخلی است و تقریبا همه می پذیرند که هیچ گروهی به تنهایی و بدون همراهی بقیه گرایش ها و قبایل نمی تواند یمن را اداره کند. ضلع دوم، تبدیل تقابل استراتژی ها به یک قالب درک مشترک منطقه ای و تعاملی است. مصر عربستان، ترکیه و ایران دیدگاه های متفاوتی درباره یمن دارند که اگر بتوان اینها را کنار هم نشاند و برای حل مشکل یمن به یافتن راه حل پرداخت، آن گاه اثرات داخلی آن روشن خواهد شد. شرق ادامه داد: ضلع سوم، پوشش بین المللی است. با توجه به وضعیت منطقه، بدون وجود یک طرح بین المللی برای توقف حملات نظامی، وضعیت تغییری نخواهد کرد. عربستان از منابع و امکانات به دست آمده از دلارهای نفتی و سلاح های خریداری شده برخوردار است و می تواند منطقه را درگیر حوادث طولانی مدت کند که همه از آن ضرر می کنند.

روزنامه ی اطلاعات هم در یادداشتی با عنوان «حمله به یمن؛ اشتباه راهبردی عربستان» نوشت: این تجاوزگری و ادعاهای عربستان درحالی است که بحران یمن یک موضوع سیاسی داخلی است و مداخله عربستان که شورای امنیت و قدرت های جهانی چشمان خود را برروی آن بسته اند، نقض حاکمیت یک کشور مستقل و بی احترامی به تمامیت ارضی آن است. اما نکته اساسی که پادشاه جدید عربستان و فرزندش به عنوان وزیر دفاع این کشور از آن غافل هستند این که زمان پایان تجاوز به یمن را عربستان تعیین نخواهد کرد. گروه حوثی یمن که با نام انصارالله نیز خوانده می شود دهها سال است سلاح به دوش، می جنگد و در جنگ های چریکی ید طولایی دارد.

روزنامه ی قانون هم در یادداشتی از «دخالت نیابتی اسراییل در یمن» و جنس متفاوت حمله عربستان سعود ی به یمن گفت و نوشت: تزریق آگاهی جد ید به حکومت آل سعود از خارج از مرزهای آن، آگاهی از روند تازه و رو به تثبیت د ر د ریای سرخ، به د ست گرفتن کنترل تنگه باب المند ب به د ست حکومت تازه د ر یمن تحت نفوذ شیعیان و ظهور نیروی جد ید د ر حوزه این د ریای با اهمیت برای اسرائیل. نقش اسرائیل د ر تزریق این آگاهی به حکومت سعود ی گمانی قوی است. 

قانون ادامه داد: روی د یگر تعاد ل قوا د ر حوزه د ریای سرخ، برهم خورد ن توازنی است که پیشتر به صورتی یکجانبه و تنها به سود اسرائیل بود . د ر صورت موفقیت آمیز بود ن حمله سعود ی ها به یمن(گرچه تا کنون ناموفق ارزیابی شد ه)، اسرائیلی ها بیش از همه از آن نفع خواهند برد . کشوری به نام «د فاع از مشروعیت» به یمن حمله کرد ه که خود با سکوت معناد ار د ر مقابل اشغال بخشی از خاکش از سوی اسرائیل یکی از بنیاد ی ترین کارویژه های یک حکومت را زیر سوال برد ه است. حمله عربستان سعود ی به یمن تلاشی برای جلوگیری از تثبیت معاد له تازه است.

«سکینه ضیایی» همسر مرحوم آیت الله «روح الله خاتمی»، در شامگاه پنجشنبه 13 فروردین پس از یک بیماری طولانی چشم از جهان فروبست. این بانوی بزرگوار و بافضیلت، منهای همسر آیت الله خاتمی بودن، خود دارای اندیشه و لیاقت بود.

«محمدتقی فاضل میبدی» عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در یادداشتی در روزنامه شرق به بررسی ابعاد شخصیتی و سیاسی این بانوی گرامی پرداخت و نوشت: نکته ای که در اینجا توجه به آن لازم است هم سویی، هم فکری و هم گامی این همسر فداکار با شوهر بزرگوارش بود. می دانیم که مرحوم آیت الله خاتمی علاوه بر دانش فقهی و حکمی، به تعبیر امام خمینی(ره) عالمی روشنفکر بود. این بانوی فداکار همانند همسرش ذهنی بیدار و درکی بالا داشت و همواره به دنبال درک و فهم مسایل سیاسی بود. با غالب افراد که نوعا اهل فکر و اندیشه و میهمان آیت الله بودند، مواجه و هم سخن می شد. و از نوع پرهیزها و اجتناب هایی که در برخی از خانواده های عالمان دینی دیده می شود، در آنجا وجود نداشت و مرحوم خانم ضیایی چنین نبود. چون ایشان خود اهل کتاب و سواد و اندیشه بود. به قول سهراب سپهری «از اهالی امروز بود». 

فاضل میبدی در ادامه نوشت: این زن به تمام معنا دینداری و روشنفکری را در خود جمع کرده بود. فرزندانی که این بانوی محترم تربیت کرد و به جامعه تحویل داد، شاهد این مدعاست. پدر ایشان مرحوم ضیایی از مشاهیر و خیرین یزد به شمار می رفت و بیمارستان و مراکز درمانی اردکان مدیون خدمات و خیرمندی های این انسان خدوم است. در سال١٣٧٦ که فرزند بزرگوار خانم ضیایی، به عنوان رییس جمهوری با رای بالا برگزیده شد، هیچ تفاوتی در احوال او مشاهده نشد. همانند گذشته در گوشه اردکان زندگی ساده خود را ادامه می داد. نیز زمانی که آقای خاتمی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود یک بار قصد عمره مفرده کرده بود. رییس سازمان حج و زیارت وقت در نظر داشت ایشان را خارج از نوبت اعزام کند و ایشان نپذیرفت و همانند دیگران از طریق ثبت نام و با حفظ نوبت عازم عمره شد. 

به نوشته این گزارش در صلابت روح و مکارم اخلاق به گونه ای بود که هیچ گاه از شرایطی که به تقدیر روزگار بر برخی از افراد این بیت وارد شده بود، لب به گلایه نمی گشود و همواره از وضع مردم مملکت می پرسید و هیچ وقت کوچک ترین شکوه و شکایت و گلایه ای از هیچ کس نمی کرد و از نظر روحی خود را به گونه ای ساخته بود که همچون شوهر بزرگوارش استقلال و آزادگی خود را حفظ کند. تنها ناراحتی و گلایه ای که در اواخر عمر از خود بروز می داد این بود که از ناحیه چشم ناتوان شده و نمی تواند قرآن بخواند. با اینکه بیماری کهولت او را رنج می داد، ولی دغدغه مردم و مسایل مملکت او را آرام نمی گذاشت و پرسش هایی که می کرد حاکی از این بود که ذهنش به روز است و با داشتن بیش از ٩٠سال سن، چون یک جوان سیاسی می اندیشید و اخبار را از کانال های مختلف دنبال می کرد و این نشانگر ذهن به روز و جوان ایشان بود.