آمریکا و آزادسازی موصل

این امری قابل توجه است که هربار داعش نشان می‌دهد به سمت حومه شهر موصل به‌ویژه در مجاورت منطقه اقلیم کردستان عراق در حال پیشروی است، به‌سرعت توسط نیروی هوایی آمریکا هدف حمله قرار می‌گیرد. خلاف موصل، در غرب استان الانبار جایی که به‌مراتب وضعیت خطرناک‌تری وجود دارد، آمریکایی‌ها واکنش چندانی از خود نشان نداده‌اند. این موضوع باعث ایجاد پرسش‌ها و تردیدهایی شده است که خود موجب طرح نظریه‌های توطئه می‌شود.

چندهفته پیش، مقام‌های آمریکایی درباره برنامه‌های موجود برای آزادسازی موصل در بهار آینده صحبت کردند. آنان حتی از این عملیات به عنوان ماموریتی «قریب‌الوقوع» یاد کردند؛ اقدامی که مغایر با سنت‌های اطلاعاتی و محاسباتی است.

«قریب‌الوقوع» و «فوری» به عملیاتی اطلاق می‌شود که در عرض چندساعت یا حداکثر چندروز انجام شوند. در واقع، در حال حاضر هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد چنین موفقیتی به دست آمده است. تعداد اعضای داوطلب محلی برای انجام عملیات کم هستند و تجهیزات و توانایی‌ها نیز به میزان کافی نیستند. با وجود آنکه نیروهای عراقی در چندین‌جبهه سرگرم عملیات هستند، به نظر می‌رسد اهداف به‌مراتب مهم‌تری در مقایسه با موصل چه از نظر استراتژیک و چه امنیتی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به استان صلاح‌الدین و غرب بغداد به‌ویژه در استان الانبار اشاره کرد.

بنابراین راز پشت‌پرده تمرکز بیش از اندازه آمریکا بر موصل چیست؟ در اساس و با توجه به اطلاعات موجود، آزادسازی موصل چیزی جز پروژه اقلیم کردستان عراق و «مسعود بارزانی» رییس آن اقلیم برای اعمال فشار بر دولت عراق در زمانی که تنش میان دوطرف بالا گرفته نیست، این موضوع آنجا مشخص می‌شود که این موضوع مرتبط با اصل ١٤٠قانون‌اساسی درباره «نواحی مورد اختلاف» است که هنوز نزاع بر سر آنها حل‌وفصل نشده است. همچنین آزادسازی موصل و جنوب‌غربی کرکوک سبب از سر گرفته‌شدن صادرات نفت از کرکوک به ترکیه از طریق خطوط لوله ملی به جای انتقال موقت نفت از طریق مناطق کردنشین تحت کنترل دولت مرکزی بغداد خواهد شد.

این موضوع باعث بیدارشدن حساسیت‌های تاریخی در میان مردم موصل خواهد شد؛ به‌خصوص در زمانی که نیروهای پیشمرگه از به‌اهتزازدرآوردن پرچم عراق در عملیات خود خودداری کرده‌اند. در این‌میان، اظهارات بارزانی مبنی بر آنکه مرزهای جدید با خون تعیین می‌شوند نیز بر شدت تنش دامن زده و بیانیه‌ای است که می‌تواند نیت خطرناک او را نشان داده و باعث ایجاد اختلاف شود.

بنابراین در چنین شرایطی چرا آمریکایی‌ها بر لزوم آزادسازی موصل تاکید می‌کنند؟

احتمالا این رویکرد از تعهد آمریکا نسبت به این موضوع ریشه می‌گیرد که آن کشور اجازه نخواهد داد اقلیم کردستان عراق با تهدید ناگهانی از سوی داعش مواجه شود. این منطقی است که می‌تواند بارزانی را متقاعد کند؛ اما در میان مقام‌های دولت مرکزی در بغداد، صداهای تردیدآمیزی به گوش می‌رسد چرا که برخی از آنان از هدفی بین‌المللی برای ایجاد اختلاف در عراق می‌گویند و عده‌ای دیگر نیز معتقدند این اقدامات بخشی از پروژه اخوان‌المسلمین برای هدف قراردادن وحدت عراق است. من متوجه چنین احساساتی که از سوی چندین‌بازیگر سیاسی بیان شده‌اند، هستم و می‌دانم که می‌تواند تهدیدی علیه وحدت عراق و گشاینده راه به سوی جنگی ویرانگر باشد.

در طرف دیگر، حل مشکلات در الانبار می‌تواند باعث تقویت موضع امنیتی در بغداد و در کل کشور شود. این موضوع می‌تواند به حذف تروریسم و دفاع از مرزهای عراق، اردن، عربستان سعودی و کویت کمک کند. دستیابی به این موفقیت نسبت به مبارزه علیه داعش در موصل، اولویتی استراتژیک دارد. مردم موصل ارتش مقاومت علیه داعش تشکیل نداده‌اند. هیچ‌گونه عملیاتی علیه داعش در آن شهر دومیلیونی صورت نگرفته است. این در حالی است که در الانبار، مردم آن شهر هرگز از مبارزه در مقابل داعش عقب‌نشینی نکرده‌اند و هزاران‌نفر در این راه جان خود را از دست داده‌اند درنتیجه مردم آن شهر باید در اولویت دریافت کمک و پاداش قرار گیرند.

اگرچه استان نینوا و موصل در قلب عراقی‌ها جای دارند، اما آزادسازی آن باید توسط کسانی صورت گیرد که برای وحدت و آینده عراق ارزش و احترام قایل هستند. این امر مستلزم آن است کسانی که پشت‌پرده شکست‌ها و ناکامی‌های اخیر بوده‌اند، مسوولیت اقدامات خود را بپذیرند و بدانند اقدامات آنان تاثیرات روانی و اجرایی بدی بر وضعیت استان داشته است.

بازگشت این افراد به صحنه می‌تواند باعث ایجاد سردرگمی بیشتر شود چراکه آنان یا در هماهنگی با ریاست اقلیم کردستان عراق یا همسایگان این کشور هستند. در نتیجه، پیروزی علیه داعش در آن منطقه خود می‌تواند باعث ایجاد مشکلی به‌مراتب خطرناک‌تر برای کلیت عراق شود.

باوجود آنکه خطر داعش آشکارا و کوتاه‌مدت است، اما تجزیه عراق تهدیدی خطرناک‌تر است که وجود دارد، زیرا می‌تواند توسط افرادی ساده صورت پذیرد. در نتیجه دولت مرکزی عراق باید به تدوین چشم‌اندازی روشن متعهد باشد.