روسیه پوتین، پیامدهای قتل نمتسوف
«روسیه پوتین، پیامدهای قتل نمتسوف» عنوان یادداشت روز امروز -چهارشنبه- روزنامه «کیهان» به قلم «سعدالله زارعی» است که در آن می خوانیم: قتل «باریس نمتسوف» در نزدیکی کرملین نقطه آغاز بروز یک جنبش اعتراضی علیه مقامات روسیه شده و شواهد و قرائن نشان می دهد که غرب از این مسئله به عنوان یک دستور کار برای تضعیف «روسیه پوتین» استفاده می کند و سعی دارد با توسعه دادن به ابعاد و پیامدهای آن روسیه را به دوره یلتسین برگرداند.
در خصوص این موضوع گفتنی هایی وجود دارد:
1- نمتسوف در اواخر سال 1990- سال آخر ریاست جمهوری یلتسین- از فرمانداری «نیژنی نوگو رود» به معاونت نخست وزیر روسیه رسید که عمده ترین دلیل ارتقاء سریع او، ارتباط ویژه او با غرب و به ویژه سازمان اطلاعاتی آمریکا بود. او در زمان ریاست جمهوری پوتین به یکی از مخالفان سرسخت حکومت تبدیل گردید بدین جهت او بارها بازداشت شد و به زندان افتاد و در سالهای اخیر عملاً به رهبر مخالفان تبدیل شده بود و از این رو نمتسوف چند ساعت قبل از آنکه با شلیک چهار گلوله از پای درآید، در یک گفت وگوی رادیویی از ساکنان مسکو خواست که در تظاهرات روز یکشنبه گذشته شرکت نمایند. این موضوع سبب شد که در جریان قتل او، انگشت اشاره بسیاری به سمت مقامات روسیه چرخانده شود. اما مقامات مسکو به خوبی می دانستند که قتل فردی در اندازه و با سابقه باریس نمتسوف پیامدهای فراوانی دارد و به تقویت موضع غرب گرایان در روسیه و کشورهای پیرامونی آن منجر می شود. کما اینکه «ولادیمیر پوتین» حدود دو ماه پیش در سخنرانی خود گفته بود: «غرب به دنبال راه اندازی انقلاب نرم در روسیه است» با این وصف می توان گفت مقامات روسیه در زمان کشته شدن رهبر مخالفان در وضعیت هوشیاری بوده اند و از این رو فرضیه قتل او توسط پلیس امنیتی مسکو قابل قبول نیست.
2- باریس نمتسوف 55 ساله که رهبری «حزب همبستگی روسیه» را در دست داشت، علی رغم تلاش زیاد از نفوذ مردمی آنچنانی برخوردار نبود. آخرین نظرسنجی ها بیانگر آن بود که در حالی که پوتین در نزد 86 درصد مردم روسیه دارای مقبولیت بود، نمتسوف کمتر از 3 درصد محبوبیت داشت. بنابراین شخص نمتسوف، حزب او و جریانی که او معرف آن به حساب می آمد، در اندازه ای نبوده اند که برای روسیه و رئیس جمهور آن دردسرساز باشند.
بعضی از تحلیلگران در ماجرای قتل نمتسوف انگشت های خود را به سمت سرویس های اطلاعاتی غرب و بخصوص سیا نشانه رفته و معتقدند از آنجا که غرب از زنده نمتسوف به جایی نمی رسید، به مرده او دل بست و از این رو قتل مشکوک او را به غرب نسبت داده اند. در کنار این بحث این موضوع مطرح می شود که کشته شدن رهبر مخالفان برای غرب مطلوب نیست و برای تحریک احساسات و مدیریت صحنه افکار عمومی، نیاز به قتل فردی در اندازه رهبر مخالفان نیست. اما در عین حال فرضیه قتل او توسط سرویس های غرب زمانی قوت بیشتری می یابد که غرب از زمان کشته شدن نمتسوف، تلاش برای گسترش دایره کشمکش از مسکو به شهرهای دیگر و حتی به کشورهای مجاور را آغاز کرده اند. از این رو بعضی معتقدند غرب به یک تلاش سریع برای دور کردن دست های روسیه از شرق اوکراین نیاز داشت و این در حالی بود که مذاکره طرف های این موضوع به جایی نرسیده بود. با این وصف پوتین ناچار است ثبات داخلی را اولویت بیشتری بخشد و دامن از ماجرای اوکراین برچیند. بنابراین نظریه ارتکاب قتل توسط سرویس های غرب توأم با معمای جدی است و برای رسیدن به جواب دقیق باید در انتظار خبرها باقی ماند.
یک نظریه سوم هم وجود دارد و معتقد است که ترور باریس نمتسوف توسط راست گراها به وقوع پیوسته است. راست گرایان روسیه یا همان ناسیونالیست ها، نمتسوف و حزب او را به دلیل مواضع او در بحران اوکراین «خائن» می دانستند. راست گرایان یا همان «نئونازیست ها» فعالیت خود را از سال های 1372-1373 آغاز کردند و 4 سال بعد در شهرهای مسکو، سنت پترزبورگ و ولگاگراد فعالیت خود را گسترش دادند. یک احتمال آن است که راست گرایان، نمتسوف را به خاطر تندروی هایش علیه مسکو به قتل رسانده اند. این فرضیه اگرچه کاملاً دور از ذهن نیست اما به نظر می آید دستگاه های امنیتی روسیه با توجه به هشدار دو ماه پیش پوتین، احتمال وقوع چنین قتلی را می داده اند و لذا این فرضیه هم تا حد زیادی ضعیف به نظر می آید.
3- پاسخ به اینکه چه کسی رهبر حزب «همبستگی» روسیه را به قتل رسانده است، از اهمیت زیادی برخوردار است، اما بیش از آن سرنوشت روسیه پس از ماجرای قتل باریس نمتسوف اهمیت دارد. غربی ها چه او را به قتل رسانده باشند و چه نرسانده باشند، بزرگ ترین میراث دار نمتسوف به حساب می آیند. انتساب فوری قتل به دولت پوتین و دستگاه امنیتی آن و برگزاری تظاهرات در اوکراین و چندین کشور دیگر که در دوره اتحاد شوروی بخشی از این امپراتوری بوده اند، از آمادگی غرب برای استفاده از فرصت حکایت می نماید و قاعدتاً غرب این ماجرا را رها نمی کند و تلاش می کند از آن به مثابه پلی برای رسیدن به مسکو استفاده نماید.
در این بین دو سؤال اساسی وجود دارد: آیا اولاً این ماجرا ظرفیت شکل دهی به یک جنبش مؤثر اجتماعی را دارد؟ و ثانیاً آیا غرب با هدف سرنگون کردن پوتین و جریان حامی وی پرونده قتل نمتسوف را پیگیری می نماید یا هدف غرب صرفاً تضعیف روسیه و کاستن از موقعیت و محبوبیت پوتین است. شواهد و قرائن بیان کننده آن هستند که در حال حاضر و تا مدت های نامعلوم، جایگزینی برای پوتین و حزب او وجود ندارد و از این رو دست زدن به ترکیب روسیه که دارای تبعات امنیتی و سیاسی گسترده ای است و شرایط شرق اروپا را کاملاً ملتهب می نماید، به نفع غرب نیست ولی از سوی دیگر رشد سریع روسیه در دوره پوتین و مدودف هم برای غرب غیرقابل قبول است. به نظر می آید غرب بین گزینه حذف پوتین قوی و کار با پوتین ضعیف به گزینه دوم علاقه مندتر باشد.
4- غرب می داند که قتل نمتسوف کار هر کس که باشد، آن قدر ظرفیت ندارد که به یک تحول کیفی در سیاست های مسکو منجر شود. غرب با نگاه به ساختار و سابقه امنیتی روسیه و نحوه مواجهه دستگاه امنیتی آن با پدیده هایی نظیر نمتسوف، روی خطاهای دستگاه امنیتی روسیه حساب باز کرده است. غربی ها معتقدند مسکو در مواجهه با مشکل، سریع ترین و در عین حال سخت ترین گزینه را انتخاب می کند و از این رو می توان او را به دام انداخت. غرب به زمانی چشم دوخته است که سرویس امنیتی روسیه در مواجهه با معترضان به شلیک متوسل شود و این بار کشته هایی پدید آیند که در انتساب آن ها به پلیس و دولت روسیه تردید نباشد. در این شرایط می توان جمعیت های بیشتری به میدان آورد و کار دولت را با دشواری جدی مواجه کرد. غرب معتقد است در چنین شرایطی دولت اولین قربانی است و اگر پوتین تحت فشار به تغییر دولت تن دهد، در واقع امتیازدهی به غرب را آغاز کرده و این از سوی دیگر سبب کاهش جدی نفوذ او در میان مردمی که وی را به خاطر ایستادگی هایش در برابر غرب، دوست دارند می شود. آن وقت این کاهش محبوبیت، جرأت مخالفان را بیشتر کرده و دائماً بر تعداد آنان می افزاید و در نهایت این وضعیت حزب پوتین را به شدت تضعیف می کند.
5 - روسیه حداقل از زمانی که اولین کودتاهای مخملی را در اطراف خود مشاهده کرد، امکان تسری آن به روسیه را جدی گرفت و در طول این - حدود - 10 سال تلاش کرد تا ساختار خود را مطابق با الگوی امنیتی جدید، تغییر دهد و تا حد زیادی هم تغییر داده است. روسیه در این میان در مواجهه با داخل از روش «مهار نرم» استفاده می کند. نمونه هایی از این سیاست را می توانیم در جریان مواجهه دولت با مخالفان پس از انتخاب دوباره پوتین به ریاست جمهوری روسیه ملاحظه کنیم. در جریان این تظاهرات ها دستگاه امنیتی و پلیس در حین کنترل روند مخالفت از روش مألوف روسیه استفاده نکرد و لذا کشته ای روی دست دولت باقی نماند. روسیه طی سالهای اخیر در مواجهه با خارج از روش «ضربه قاطع» استفاده کرده است. نمونه ای از این مسئله را در مواجهه قاطع روسیه با استقلال شبه جزیره کریمه در جنوب اوکراین و حمایت از روس تبارهای ساکن در شرق اوکراین مشاهده کرده ایم. این در حالی است که پیش از این آمریکایی ها ادعا می کردند ارتش ایالات متحده آن قدر توانایی دارد که بحران های امنیتی را با سرعت و با ضربه قاطع مهار کند که البته طی 10 سال گذشته این ادعا کاملا با شکست مواجه بوده است.
مقامات روسیه و به خصوص دستگاه های امنیتی، اطلاعاتی و پلیس آن طی سال های اخیر مطالعات زیادی روی راه های مهار انقلاب های رنگی و خنثی سازی توطئه نرم غرب انجام داده اند در این میان استفاده از تجربه موفق ایران در حدود 30 سال مهار حرکت های غرب و از جمله انقلاب های رنگی، مورد توجه روس ها بوده و هیات های ملاقات کننده در مسکو و تهران فرمول های معینی را برای مهار حرکت غرب به دست آورده و آن ها را به محک تجربه هم زده اند.
در خصوص این موضوع گفتنی هایی وجود دارد:
1- نمتسوف در اواخر سال 1990- سال آخر ریاست جمهوری یلتسین- از فرمانداری «نیژنی نوگو رود» به معاونت نخست وزیر روسیه رسید که عمده ترین دلیل ارتقاء سریع او، ارتباط ویژه او با غرب و به ویژه سازمان اطلاعاتی آمریکا بود. او در زمان ریاست جمهوری پوتین به یکی از مخالفان سرسخت حکومت تبدیل گردید بدین جهت او بارها بازداشت شد و به زندان افتاد و در سالهای اخیر عملاً به رهبر مخالفان تبدیل شده بود و از این رو نمتسوف چند ساعت قبل از آنکه با شلیک چهار گلوله از پای درآید، در یک گفت وگوی رادیویی از ساکنان مسکو خواست که در تظاهرات روز یکشنبه گذشته شرکت نمایند. این موضوع سبب شد که در جریان قتل او، انگشت اشاره بسیاری به سمت مقامات روسیه چرخانده شود. اما مقامات مسکو به خوبی می دانستند که قتل فردی در اندازه و با سابقه باریس نمتسوف پیامدهای فراوانی دارد و به تقویت موضع غرب گرایان در روسیه و کشورهای پیرامونی آن منجر می شود. کما اینکه «ولادیمیر پوتین» حدود دو ماه پیش در سخنرانی خود گفته بود: «غرب به دنبال راه اندازی انقلاب نرم در روسیه است» با این وصف می توان گفت مقامات روسیه در زمان کشته شدن رهبر مخالفان در وضعیت هوشیاری بوده اند و از این رو فرضیه قتل او توسط پلیس امنیتی مسکو قابل قبول نیست.
2- باریس نمتسوف 55 ساله که رهبری «حزب همبستگی روسیه» را در دست داشت، علی رغم تلاش زیاد از نفوذ مردمی آنچنانی برخوردار نبود. آخرین نظرسنجی ها بیانگر آن بود که در حالی که پوتین در نزد 86 درصد مردم روسیه دارای مقبولیت بود، نمتسوف کمتر از 3 درصد محبوبیت داشت. بنابراین شخص نمتسوف، حزب او و جریانی که او معرف آن به حساب می آمد، در اندازه ای نبوده اند که برای روسیه و رئیس جمهور آن دردسرساز باشند.
بعضی از تحلیلگران در ماجرای قتل نمتسوف انگشت های خود را به سمت سرویس های اطلاعاتی غرب و بخصوص سیا نشانه رفته و معتقدند از آنجا که غرب از زنده نمتسوف به جایی نمی رسید، به مرده او دل بست و از این رو قتل مشکوک او را به غرب نسبت داده اند. در کنار این بحث این موضوع مطرح می شود که کشته شدن رهبر مخالفان برای غرب مطلوب نیست و برای تحریک احساسات و مدیریت صحنه افکار عمومی، نیاز به قتل فردی در اندازه رهبر مخالفان نیست. اما در عین حال فرضیه قتل او توسط سرویس های غرب زمانی قوت بیشتری می یابد که غرب از زمان کشته شدن نمتسوف، تلاش برای گسترش دایره کشمکش از مسکو به شهرهای دیگر و حتی به کشورهای مجاور را آغاز کرده اند. از این رو بعضی معتقدند غرب به یک تلاش سریع برای دور کردن دست های روسیه از شرق اوکراین نیاز داشت و این در حالی بود که مذاکره طرف های این موضوع به جایی نرسیده بود. با این وصف پوتین ناچار است ثبات داخلی را اولویت بیشتری بخشد و دامن از ماجرای اوکراین برچیند. بنابراین نظریه ارتکاب قتل توسط سرویس های غرب توأم با معمای جدی است و برای رسیدن به جواب دقیق باید در انتظار خبرها باقی ماند.
یک نظریه سوم هم وجود دارد و معتقد است که ترور باریس نمتسوف توسط راست گراها به وقوع پیوسته است. راست گرایان روسیه یا همان ناسیونالیست ها، نمتسوف و حزب او را به دلیل مواضع او در بحران اوکراین «خائن» می دانستند. راست گرایان یا همان «نئونازیست ها» فعالیت خود را از سال های 1372-1373 آغاز کردند و 4 سال بعد در شهرهای مسکو، سنت پترزبورگ و ولگاگراد فعالیت خود را گسترش دادند. یک احتمال آن است که راست گرایان، نمتسوف را به خاطر تندروی هایش علیه مسکو به قتل رسانده اند. این فرضیه اگرچه کاملاً دور از ذهن نیست اما به نظر می آید دستگاه های امنیتی روسیه با توجه به هشدار دو ماه پیش پوتین، احتمال وقوع چنین قتلی را می داده اند و لذا این فرضیه هم تا حد زیادی ضعیف به نظر می آید.
3- پاسخ به اینکه چه کسی رهبر حزب «همبستگی» روسیه را به قتل رسانده است، از اهمیت زیادی برخوردار است، اما بیش از آن سرنوشت روسیه پس از ماجرای قتل باریس نمتسوف اهمیت دارد. غربی ها چه او را به قتل رسانده باشند و چه نرسانده باشند، بزرگ ترین میراث دار نمتسوف به حساب می آیند. انتساب فوری قتل به دولت پوتین و دستگاه امنیتی آن و برگزاری تظاهرات در اوکراین و چندین کشور دیگر که در دوره اتحاد شوروی بخشی از این امپراتوری بوده اند، از آمادگی غرب برای استفاده از فرصت حکایت می نماید و قاعدتاً غرب این ماجرا را رها نمی کند و تلاش می کند از آن به مثابه پلی برای رسیدن به مسکو استفاده نماید.
در این بین دو سؤال اساسی وجود دارد: آیا اولاً این ماجرا ظرفیت شکل دهی به یک جنبش مؤثر اجتماعی را دارد؟ و ثانیاً آیا غرب با هدف سرنگون کردن پوتین و جریان حامی وی پرونده قتل نمتسوف را پیگیری می نماید یا هدف غرب صرفاً تضعیف روسیه و کاستن از موقعیت و محبوبیت پوتین است. شواهد و قرائن بیان کننده آن هستند که در حال حاضر و تا مدت های نامعلوم، جایگزینی برای پوتین و حزب او وجود ندارد و از این رو دست زدن به ترکیب روسیه که دارای تبعات امنیتی و سیاسی گسترده ای است و شرایط شرق اروپا را کاملاً ملتهب می نماید، به نفع غرب نیست ولی از سوی دیگر رشد سریع روسیه در دوره پوتین و مدودف هم برای غرب غیرقابل قبول است. به نظر می آید غرب بین گزینه حذف پوتین قوی و کار با پوتین ضعیف به گزینه دوم علاقه مندتر باشد.
4- غرب می داند که قتل نمتسوف کار هر کس که باشد، آن قدر ظرفیت ندارد که به یک تحول کیفی در سیاست های مسکو منجر شود. غرب با نگاه به ساختار و سابقه امنیتی روسیه و نحوه مواجهه دستگاه امنیتی آن با پدیده هایی نظیر نمتسوف، روی خطاهای دستگاه امنیتی روسیه حساب باز کرده است. غربی ها معتقدند مسکو در مواجهه با مشکل، سریع ترین و در عین حال سخت ترین گزینه را انتخاب می کند و از این رو می توان او را به دام انداخت. غرب به زمانی چشم دوخته است که سرویس امنیتی روسیه در مواجهه با معترضان به شلیک متوسل شود و این بار کشته هایی پدید آیند که در انتساب آن ها به پلیس و دولت روسیه تردید نباشد. در این شرایط می توان جمعیت های بیشتری به میدان آورد و کار دولت را با دشواری جدی مواجه کرد. غرب معتقد است در چنین شرایطی دولت اولین قربانی است و اگر پوتین تحت فشار به تغییر دولت تن دهد، در واقع امتیازدهی به غرب را آغاز کرده و این از سوی دیگر سبب کاهش جدی نفوذ او در میان مردمی که وی را به خاطر ایستادگی هایش در برابر غرب، دوست دارند می شود. آن وقت این کاهش محبوبیت، جرأت مخالفان را بیشتر کرده و دائماً بر تعداد آنان می افزاید و در نهایت این وضعیت حزب پوتین را به شدت تضعیف می کند.
5 - روسیه حداقل از زمانی که اولین کودتاهای مخملی را در اطراف خود مشاهده کرد، امکان تسری آن به روسیه را جدی گرفت و در طول این - حدود - 10 سال تلاش کرد تا ساختار خود را مطابق با الگوی امنیتی جدید، تغییر دهد و تا حد زیادی هم تغییر داده است. روسیه در این میان در مواجهه با داخل از روش «مهار نرم» استفاده می کند. نمونه هایی از این سیاست را می توانیم در جریان مواجهه دولت با مخالفان پس از انتخاب دوباره پوتین به ریاست جمهوری روسیه ملاحظه کنیم. در جریان این تظاهرات ها دستگاه امنیتی و پلیس در حین کنترل روند مخالفت از روش مألوف روسیه استفاده نکرد و لذا کشته ای روی دست دولت باقی نماند. روسیه طی سالهای اخیر در مواجهه با خارج از روش «ضربه قاطع» استفاده کرده است. نمونه ای از این مسئله را در مواجهه قاطع روسیه با استقلال شبه جزیره کریمه در جنوب اوکراین و حمایت از روس تبارهای ساکن در شرق اوکراین مشاهده کرده ایم. این در حالی است که پیش از این آمریکایی ها ادعا می کردند ارتش ایالات متحده آن قدر توانایی دارد که بحران های امنیتی را با سرعت و با ضربه قاطع مهار کند که البته طی 10 سال گذشته این ادعا کاملا با شکست مواجه بوده است.
مقامات روسیه و به خصوص دستگاه های امنیتی، اطلاعاتی و پلیس آن طی سال های اخیر مطالعات زیادی روی راه های مهار انقلاب های رنگی و خنثی سازی توطئه نرم غرب انجام داده اند در این میان استفاده از تجربه موفق ایران در حدود 30 سال مهار حرکت های غرب و از جمله انقلاب های رنگی، مورد توجه روس ها بوده و هیات های ملاقات کننده در مسکو و تهران فرمول های معینی را برای مهار حرکت غرب به دست آورده و آن ها را به محک تجربه هم زده اند.
منبع: ایسنا
گزارش خطا
آخرین اخبار