ابهام در راه اندازی تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان
راه اندازی طرح تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان که با هدف تقویت همگرایی و صیانت از فرهنگ فارسی مورد توافق سه کشور، ایران، تاجیکستان و افغانستان قرار گرفت بعد از هشت سال همچنان در پرده ابهام باقی مانده است.
از زمان طرح شبکه تلویزیون مشترک فارسیزبان چندین سال می گذرد و در دیدار مقامات سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان همواره بر ضرورت راه اندازی آن تاکید شده است اما به خاطر چالشها و موانع متعدد افق روشنی برای راه اندازی آن حداقل در کوتاهمدت متصور نیست.
ایده راه اندازی تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان با هدف تقویت همگرایی و صیانت از فرهنگ فارسی با محوریت افغانستان، ایران و تاجیکستان به عنوان سه کشور با مشترکات تاریخی و فرهنگی بی شمار در حوزه تمدنی زبان فارسی شکل گرفته است و بنا بود با تولید و پخش برنامه هایی متکی و مبتنی بر ارزشهای مشترک فرهنگی در حوزه جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ فعالیت کند.
هر چند ایده راه اندازی رسانه مشترک فارسی زبانان ازگذشته های دور مد نظر بسیاری از نخبگان و فرهیختگان فرهنگی کشورهای فارسی زبان بود اما به صورت رسمی این ایده در قالب طرح راه اندازی تلویزیون مشترک برای اولین بار، مردادماه سال 1385 مطابق با سپتامبر سال 2006میلادی در شهر دوشنبه بین روسای جمهور وقت ایران، تاجیکستان و افغانستان مطرح و سند مربوطه در نشست سه جانبه وزرای امور خارجه سه کشور نهایی شد.
دو سال بعد از اتفاق نظر کلی روسای سه کشور و امضای اسناد مرتبط توسط وزرای خارجه این کشورها، مبنی بر تاسیس و راه اندازی یک شبکه تلویزیونی مشترک برای پوشش مسائل مربوط به حوزه کشورهای فارسیزبان، در تیرماه سال 1387 به منظور اجرایی کردن این توافق، یک گروه کاری در شهر دوشنبه تشکیل و در رابطه با تهیه آییننامه، ایجاد ساختار و راههای تنظیم فعالیت این شبکه تلویزیونی با توجه به مستندات حقوقی و هنجار های سه کشور تصمیماتی اتخاذ شد.
هفت ماه بعد یک جلسه کاری تشکیل و با تهیه و تصویب یک آیین نامه کلی این شبکه مشترک تلویزیونی با عنوان 'نوروز' نامگذاری و مقرر شد که طرف تاجیکی محل مناسب و طرف ایرانی تجهیزات لازم برای راه اندازی این شبکه تلویزیونی را فراهم سازند. افغانستان هم مسوولیت حل مشکل پخش ماهواره ای برنامه های این شبکه را عهده دار شد.
با وجود اینکه از هنگام توافق اولیه در نشستهای بعدی سران سه کشور فارسی زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان تاسیس این شبکه تلویزیونی مشترک همواره مورد تاکید بوده است و در بیانیه پایانی چهارمین نشست سه کشور فارسی زبان رؤسای جمهور سه کشور خواستار تأسیس سریعتر این رسانه شده و بیانیه مشترکی را برای افزایش همکاریهای سه کشور در این زمینه به امضاء رساندند اما با وجود عمل کردن طرف ایرانی به تعهدات خود، تاکنون این شبکه راه اندازی نشده است.
'حجت الله فغانی' سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوشنبه اخیرا در یک نشست مطبوعاتی گفته بود در چارچوب توافق صورت گرفته، ایران به تعهد خود در قبال تامین تجهیزات مربوطه اقدام و آنها را به تاجیکستان منتقل کرد اما با توجه به شرایط افغانستان این همکاری تاکنون انجام نشده است.
وی اظهار داشت که شخصا نسبت به آینده این پروژه بدبین نیستم و فکر می کنم که این همکاری را هر لحظه می توان ادامه داد.
فغانی گفت که بهترین وضعیت این است که تلویزیون مشترک را با همکاری برادران افغانستانی در همان شکل و چارچوبی که می خواستیم تاسیس کنیم، اما اگر در آن چارچوب میسر نباشد، به شکل دوجانبه هم قابل پیگیری خواهد بود.
موافقان این طرح ، افزایش همگرایی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورهای فارسی زبان کاهش واگرایی های گذشته بین سه کشور هم زبان، افزایش همکاریهای راهبردی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سه کشور را ازجمله فواید چنین شبکه ای بیان می کنند.
کمک به شناخت بیشتر مردم سه کشور از هم و تقویت احساس یکی بودن بیشتر میان مردم این سه کشور با تاکید بر ریشه های یکسان تاریخی ، فرهنگی و نژادی، گسترش و تقویت زبان فارسی، رفع معضل جداییهای زبانی میان مردم سه کشور و تقویت جایگاه زبان فارسی به عنوان یک زبانی فراملی و بین المللی و کمک به طرحهایی مانند تشکیل فرهنگستان مشترک زبان فارسی و دسترسی به زبان معیار از دیگر حسن های این شبکه بیان شده است.
مقابله با شبکه هایی همانند بی بی سی فارسی که کشورهای فارسی زبان را هدف قرارداده است، تقویت همکاریهای رسانه ای بین سه کشور و انتقال تجارب هم از دیگر فواید راه اندازی چنین شبکه ای است.
با وجود فواید بیان شده در باره طرح راه اندازی تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان، این ایده از ابتدا مخالفان سر سختی نیز داشته است.
کارشناسی نبودن طرح و مد نظر نگرفتن همه جوانب از ابتدا، نگرانی برخی قدرتهای منطقه ای و بین المللی از افزایش نفوذ فرهنگی و سیاسی ایران در تاجیکستان و افغانستان ازجمله مشکلات این طرح عنوان شده است.
مخالفت برخی احزاب تندرو پشتون در افغانستان و تضاد منافع برخی از کشورهای همجوار با همگرایی فرهنگی که بالطبع در گامهای بعدی به همگرایی بیشتر سیاسی و اقتصادی این سه کشور منجرخواهد شد از دیگر موانع اجرای این طرح است.
روسها از جمله مخالفان این طرح هستند آنها تاسیس این شبکه تلویزیونی را عاملی برای کاسته شدن از دایره نفوذ و تاثیر زبان روسی در منطقه و تاجیکستان می دانند. برخی از سیاسیون آسیای مرکزی بخصوص ازبکستان نیز تصور می کنند راه اندازی چنین شبکه ای در همکاریهای کشورهای ترک زبان آسیای میانه و ترکیه خلل ایجاد خواهد کرد.
50 درصد از جمعیت 30 میلیون نفری ازبکستان را تاجیکان دو استان سمرقند و بخارا تشکیل می دهند از این رو ازبکستان با را ه اندازی شبکه فارسی زبان در منطقه مخالف است.
برخی تفاوتها در نگرش و سیاست فرهنگی و رسانه ای سه کشور نیز ازجمله دلایل مخالفت با چنین طرحی بیان شده است.
امروزه شاهدیم که شبکه های متعددی راه اندازی شده و فعالیت می کنند و حتی اشخاص و گروهها برای خود دارای شبکه های تلویزیونی شده اند از این رو به نظر می رسد راه اندازی یک شبکه تلویزیونی توسط سه کشور نسبت به دیگر فعالیتهای مشترک انجام شده بین آنها کاری سهل باشد، اما به واقع راه اندازی و عملیاتی کردن این طرح با چالشهایی اساسی مواجه است.
در سالهای گذشته نیز هر چند گاه اخباری در باره آغاز به کار این شبکه تلویزیونی منتشر شد اما موانع و چالشهایی همچنان در راه ایجاد این تلویزیون مشترک فراروی سه کشور قرار گرفته است.
تمایز و تفاوت نظامهای موجود در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان و ارزشهای فرهنگی و قوانین سیاسی متفاوت سه کشور، نحوه حضور و پوشش زنان در این شبکه، نا مشخص بودن نحوه تعامل و برخورد با سایر زبانهای مورد استفاده در جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ از جمله؛ پشتو، ترکمنی، ازبکی، قزاقی، اردو و نگرانیهای قومی و هویتی در برخی کشورهای عضو تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان ازجمله چالشهای این طرح بیان شده است.
نگرانی از ترویج مسائل سیاسی و عبور از خطوط قرمز هر یک از کشورها، ملاحظات و حساسیتهای نظامهای سیاسی حاکم بر سه کشور، بی میلی افغانستان در همراهی با این طرح، واگذاری مسئولیتها به مقامهای رسمی، وجود عناصر فارسیستیز میان برخی از مسئولین این سه کشور و اختلاف دیدگاههای سیاسی و اجتماعی پیرامون برنامه های این شبکه از دیگر موانع اجرایی این طرح شمرده شده است.
حامی مالی شبکه بعد از راه افتادن هم ازجمله چالشهای این ایده و طرح است.
کارشناسان تا زمان رفع موانع و فعال شدن شبکه تلویزیونی نوروز ،پیشنهاداتی را مد نظر قرار داده اند.
فراهم ساختن امکان حداقل پخش شبکه اول و سراسری هریک از این سه کشور در ایران، تاجیکستان و افغانستان، ایجاد موسسه ای مشترک برای تولید برنامه های جالب و جذاب برای مخاطبان فرهنگی در حوزه ی ادبیات فارسی و مفاخر مشترک و پخش برنامه های تولیدی در یک بازه زمانی مشخص از شبکه های سراسری سه کشور، معرفی شبکه های تلویزیونی سه کشور و نحوه دریافت سیگنال این شبکه ها در هریک از کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان ازجمله این پیشنهادهاست.
از زمان طرح شبکه تلویزیون مشترک فارسیزبان چندین سال می گذرد و در دیدار مقامات سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان همواره بر ضرورت راه اندازی آن تاکید شده است اما به خاطر چالشها و موانع متعدد افق روشنی برای راه اندازی آن حداقل در کوتاهمدت متصور نیست.
ایده راه اندازی تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان با هدف تقویت همگرایی و صیانت از فرهنگ فارسی با محوریت افغانستان، ایران و تاجیکستان به عنوان سه کشور با مشترکات تاریخی و فرهنگی بی شمار در حوزه تمدنی زبان فارسی شکل گرفته است و بنا بود با تولید و پخش برنامه هایی متکی و مبتنی بر ارزشهای مشترک فرهنگی در حوزه جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ فعالیت کند.
هر چند ایده راه اندازی رسانه مشترک فارسی زبانان ازگذشته های دور مد نظر بسیاری از نخبگان و فرهیختگان فرهنگی کشورهای فارسی زبان بود اما به صورت رسمی این ایده در قالب طرح راه اندازی تلویزیون مشترک برای اولین بار، مردادماه سال 1385 مطابق با سپتامبر سال 2006میلادی در شهر دوشنبه بین روسای جمهور وقت ایران، تاجیکستان و افغانستان مطرح و سند مربوطه در نشست سه جانبه وزرای امور خارجه سه کشور نهایی شد.
دو سال بعد از اتفاق نظر کلی روسای سه کشور و امضای اسناد مرتبط توسط وزرای خارجه این کشورها، مبنی بر تاسیس و راه اندازی یک شبکه تلویزیونی مشترک برای پوشش مسائل مربوط به حوزه کشورهای فارسیزبان، در تیرماه سال 1387 به منظور اجرایی کردن این توافق، یک گروه کاری در شهر دوشنبه تشکیل و در رابطه با تهیه آییننامه، ایجاد ساختار و راههای تنظیم فعالیت این شبکه تلویزیونی با توجه به مستندات حقوقی و هنجار های سه کشور تصمیماتی اتخاذ شد.
هفت ماه بعد یک جلسه کاری تشکیل و با تهیه و تصویب یک آیین نامه کلی این شبکه مشترک تلویزیونی با عنوان 'نوروز' نامگذاری و مقرر شد که طرف تاجیکی محل مناسب و طرف ایرانی تجهیزات لازم برای راه اندازی این شبکه تلویزیونی را فراهم سازند. افغانستان هم مسوولیت حل مشکل پخش ماهواره ای برنامه های این شبکه را عهده دار شد.
با وجود اینکه از هنگام توافق اولیه در نشستهای بعدی سران سه کشور فارسی زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان تاسیس این شبکه تلویزیونی مشترک همواره مورد تاکید بوده است و در بیانیه پایانی چهارمین نشست سه کشور فارسی زبان رؤسای جمهور سه کشور خواستار تأسیس سریعتر این رسانه شده و بیانیه مشترکی را برای افزایش همکاریهای سه کشور در این زمینه به امضاء رساندند اما با وجود عمل کردن طرف ایرانی به تعهدات خود، تاکنون این شبکه راه اندازی نشده است.
'حجت الله فغانی' سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوشنبه اخیرا در یک نشست مطبوعاتی گفته بود در چارچوب توافق صورت گرفته، ایران به تعهد خود در قبال تامین تجهیزات مربوطه اقدام و آنها را به تاجیکستان منتقل کرد اما با توجه به شرایط افغانستان این همکاری تاکنون انجام نشده است.
وی اظهار داشت که شخصا نسبت به آینده این پروژه بدبین نیستم و فکر می کنم که این همکاری را هر لحظه می توان ادامه داد.
فغانی گفت که بهترین وضعیت این است که تلویزیون مشترک را با همکاری برادران افغانستانی در همان شکل و چارچوبی که می خواستیم تاسیس کنیم، اما اگر در آن چارچوب میسر نباشد، به شکل دوجانبه هم قابل پیگیری خواهد بود.
موافقان این طرح ، افزایش همگرایی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورهای فارسی زبان کاهش واگرایی های گذشته بین سه کشور هم زبان، افزایش همکاریهای راهبردی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سه کشور را ازجمله فواید چنین شبکه ای بیان می کنند.
کمک به شناخت بیشتر مردم سه کشور از هم و تقویت احساس یکی بودن بیشتر میان مردم این سه کشور با تاکید بر ریشه های یکسان تاریخی ، فرهنگی و نژادی، گسترش و تقویت زبان فارسی، رفع معضل جداییهای زبانی میان مردم سه کشور و تقویت جایگاه زبان فارسی به عنوان یک زبانی فراملی و بین المللی و کمک به طرحهایی مانند تشکیل فرهنگستان مشترک زبان فارسی و دسترسی به زبان معیار از دیگر حسن های این شبکه بیان شده است.
مقابله با شبکه هایی همانند بی بی سی فارسی که کشورهای فارسی زبان را هدف قرارداده است، تقویت همکاریهای رسانه ای بین سه کشور و انتقال تجارب هم از دیگر فواید راه اندازی چنین شبکه ای است.
با وجود فواید بیان شده در باره طرح راه اندازی تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان، این ایده از ابتدا مخالفان سر سختی نیز داشته است.
کارشناسی نبودن طرح و مد نظر نگرفتن همه جوانب از ابتدا، نگرانی برخی قدرتهای منطقه ای و بین المللی از افزایش نفوذ فرهنگی و سیاسی ایران در تاجیکستان و افغانستان ازجمله مشکلات این طرح عنوان شده است.
مخالفت برخی احزاب تندرو پشتون در افغانستان و تضاد منافع برخی از کشورهای همجوار با همگرایی فرهنگی که بالطبع در گامهای بعدی به همگرایی بیشتر سیاسی و اقتصادی این سه کشور منجرخواهد شد از دیگر موانع اجرای این طرح است.
روسها از جمله مخالفان این طرح هستند آنها تاسیس این شبکه تلویزیونی را عاملی برای کاسته شدن از دایره نفوذ و تاثیر زبان روسی در منطقه و تاجیکستان می دانند. برخی از سیاسیون آسیای مرکزی بخصوص ازبکستان نیز تصور می کنند راه اندازی چنین شبکه ای در همکاریهای کشورهای ترک زبان آسیای میانه و ترکیه خلل ایجاد خواهد کرد.
50 درصد از جمعیت 30 میلیون نفری ازبکستان را تاجیکان دو استان سمرقند و بخارا تشکیل می دهند از این رو ازبکستان با را ه اندازی شبکه فارسی زبان در منطقه مخالف است.
برخی تفاوتها در نگرش و سیاست فرهنگی و رسانه ای سه کشور نیز ازجمله دلایل مخالفت با چنین طرحی بیان شده است.
امروزه شاهدیم که شبکه های متعددی راه اندازی شده و فعالیت می کنند و حتی اشخاص و گروهها برای خود دارای شبکه های تلویزیونی شده اند از این رو به نظر می رسد راه اندازی یک شبکه تلویزیونی توسط سه کشور نسبت به دیگر فعالیتهای مشترک انجام شده بین آنها کاری سهل باشد، اما به واقع راه اندازی و عملیاتی کردن این طرح با چالشهایی اساسی مواجه است.
در سالهای گذشته نیز هر چند گاه اخباری در باره آغاز به کار این شبکه تلویزیونی منتشر شد اما موانع و چالشهایی همچنان در راه ایجاد این تلویزیون مشترک فراروی سه کشور قرار گرفته است.
تمایز و تفاوت نظامهای موجود در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان و ارزشهای فرهنگی و قوانین سیاسی متفاوت سه کشور، نحوه حضور و پوشش زنان در این شبکه، نا مشخص بودن نحوه تعامل و برخورد با سایر زبانهای مورد استفاده در جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ از جمله؛ پشتو، ترکمنی، ازبکی، قزاقی، اردو و نگرانیهای قومی و هویتی در برخی کشورهای عضو تلویزیون مشترک کشورهای فارسی زبان ازجمله چالشهای این طرح بیان شده است.
نگرانی از ترویج مسائل سیاسی و عبور از خطوط قرمز هر یک از کشورها، ملاحظات و حساسیتهای نظامهای سیاسی حاکم بر سه کشور، بی میلی افغانستان در همراهی با این طرح، واگذاری مسئولیتها به مقامهای رسمی، وجود عناصر فارسیستیز میان برخی از مسئولین این سه کشور و اختلاف دیدگاههای سیاسی و اجتماعی پیرامون برنامه های این شبکه از دیگر موانع اجرایی این طرح شمرده شده است.
حامی مالی شبکه بعد از راه افتادن هم ازجمله چالشهای این ایده و طرح است.
کارشناسان تا زمان رفع موانع و فعال شدن شبکه تلویزیونی نوروز ،پیشنهاداتی را مد نظر قرار داده اند.
فراهم ساختن امکان حداقل پخش شبکه اول و سراسری هریک از این سه کشور در ایران، تاجیکستان و افغانستان، ایجاد موسسه ای مشترک برای تولید برنامه های جالب و جذاب برای مخاطبان فرهنگی در حوزه ی ادبیات فارسی و مفاخر مشترک و پخش برنامه های تولیدی در یک بازه زمانی مشخص از شبکه های سراسری سه کشور، معرفی شبکه های تلویزیونی سه کشور و نحوه دریافت سیگنال این شبکه ها در هریک از کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان ازجمله این پیشنهادهاست.
منبع: ایرنا
گزارش خطا
نظر شما
پربحث ترین عناوین
