ناکامی کاربران اینترنتی در جاده سفرهای نوروزی

تعطیلات نوروزی برای هر خانواده ایرانی علاوه بر تمام دلمشغولی های شیرین آن به منزله فرصتی مغتنم برای برنامه ریزی دسته جمعی جهت رفتن به سفر و زدودن گرد خستگی کار یک ساله به شمار می رود. اینچنین است که انتخاب مقصد و تهیه بلیت برای حرکت به آن سمت به یکی از دغدغه های افراد در روزهای باقیمانده به شروع تعطیلات نوروزی تبدیل می شود.

مسئله ای که همواره و بدون هیچ اغراق یکی از مهمترین کارهای ایام پایانی سال را به خود اختصاص می دهد، انتخاب مقصد، نوع وسیله سفر و میزان و مدت اقامت در آنجا و زمان بازگشت است. 

بی شک با رشد و توسعه شبکه الکترونیک طی یک دهه اخیر در کشور، شاهدیم که برخی از کارها که تا پیش از این بیشتر مکانیکی و با حضور فرد در محل به انجام می شد اما امروزه با وجود رایانه و اینترنت بخش وسیعی از حضورهای غیرضروری از بنی رفته و در نتیجه، تسریع امور و رسیدن به هدف بسیار ساده تر از گذشته شده است.

یکی از همین امور، خرید اینترنتی بلیت سفرهای نوروزی است، هرچند طی یک دهه اخیر این پدیده آن طور که باید و شاید نتوانسته جوابگوی نیازهای افراد جامعه باشد اما نمی توان از سهم آن در کاهش حجم صف های طویل تهیه بلیت برای برخی از مقاصد چشم پوشی کرد. 

امسال نیز مطابق سنت هر ساله اعلام شد که بخشی از بلیت های هواپیما، قطار و اتوبوس تا پیش از آغاز فروش حضوری آنها به صورت رایانه ای به فروش خواهد رسید اما به رغم تأکید مسئولان بر مرتفع شدن آسیب های این نحوه ارائه خدمات به مسافران نوروزی باز هم شاهد پیغام های متعدد خطا(error) شبکه رایانه ای در هنگام خرید بلیت اینترنتی، پیغام خرابی خطوط مخابراتی طی اعلام زمان خرید بلیت رایانه ای، تمام شدن سریع بلیت برخی از مقصدهای پر رفت و آمد و خرید یک جای بلیت ها توسط شرکت های ارائه خدمات گردشگردی سطح کشور و... هستیم. 

و درست به این ترتیب است که این دست از آسیب ها برای مردم عادی که قصد خرید اینترنتی بلیت برای اعضای خانواده خود را داشتند باز هم تنها لقب ناکامان بزرگ را بر جای گذاشت و دیگر هیچ!

رکوردهایی که کارشناسان را متعجب کرد نحوه ارائه بنزین به شکل کارتی و سهمیه ای در سال 1387 بود و گمانه زنی های اولیه را بر این امر استوار ساخت که سیر مسافرت های مردم در تعطیلات با افت چشمگیری مواجه خواهد شد، اما نه تنها این اتفاق در آن سال نیفتاد که حتی آمار ارائه شده نشان دهنده ثبت رکورد جدیدی در مسافرت های نوروزی سال 1388 بود و نکته جالب تر آنکه این رکورد هر ساله بیشتر و بیشتر شده است.

ثبت رکورد بی سابقه افزایش 24 درصدی مسافرت ها در تعطیلات بهاره سال 88 نشان داد که فرهنگ سفر و مسافرت با ایران و ایرانی عجین است و نمی توان به صرف تغییر برخی از موارد در سطح کلان جامعه، فرهنگ موجود و همراه با افراد آن جامعه را تحت الشعاع قرار داد.

کارشناسان، آغاز کوتاه مدت سهمیه ای شدن بنزین و عدم شروع تأثیرات آن بر زندگی اقتصادی مردم جامعه را دلیل عدم کاهش سفرهای نوروزی سال 88 عنوان و پیش بینی کردند که سفرهای نوروزی سال 89 نیز با افت چشمگیری مواجه خواهد شد.

اما با ادامه روند ارائه سهمیه ای بنزین، نه تنها سفرهای نوروزی سال 1389 با افت مواجه نشد که حتی طبق گفته های سیدرضا موسوی رئیس ستاد تسهیلات سفرهای کشور وقت، میزان مسافرت های نوروزی در سال 89 در قیاس با سال پیش از خود با رشد 20 درصدی رو به رو بود، به طوری که از تاریخ 27 اسفند سال 1388 تا 11 فروردین سال 1389، بیش از 107 میلیون سفر در 30 استان کشور به ثبت رسید که در نوع خود رکورد فوق العاده ای بود.

همچنین آمارهای ارائه شده ستاد تسهیلات سفرهای کشور نشان می داد که حدود 98 درصد مسافرت های نوروزی سال 89 از طریق محورهای مواصلاتی زمینی انجام شده بود که از این میزان 80 درصد سفرها با خودروهای شخصی و 18 درصد با ناوگان حمل و نقل عمومی صورت پذیرفته بود؛ البته هنوز فراموش نکردیم که فروش اینترتی بلیت اتوبوس های تعطیلات نوروزی سال 89 با بیشترین آسیب و نارضایتی از سوی مردم همراه بود و آنها ادعا داشتند که سهم عمده بلیت های ارائه شده جهت فروش اینترنتی برای مقصدهای نه چندان پر رفت و آمد بود و برای سایر مقصدهای پر آمد و شد، اکثراً یا سیستم رایانه ای قطع بود یا پیغام خطا می داد.

همچنین کاربران معتقد بودند که شرکت های خدمات مسافرتی با خرید یک جای بلیت ها با اینترنت های پرسرعت خود دست کاربران عادی با اینترنت های خانگی را بسته بودند تا از این طریق بتوانند با فروش بلیت ها به قیمت بالاتر، بازار سیاهی برای خود جهت رسیدن به سود بیشتر ایجاد کنند. 

مسئولان نیز با شنیدن این انتقادها متفق القول بیان داشتند که برای سال آینده تمهیداتی را می اندیشند تا کاربران خانگی با همان سرعت های معمولی اینترنت رایانه خود به چنین مشکلاتی برخورد نکنند و با شرکت های متخلف نیز به شدت برخورد خواهند کرد.

حال با سابقه مشکلات و معضلات مطرح شده در راه فروش رایانه ای بلیت های سفرهای نوروزی مقرر شد که از پنجم تا دهم و از دهم تا پانزدهم اسفند ماه سال جاری بار دیگر بلیت قطار و اتوبوس های سراسر کشور برای متقاضیان به صورت اینترنتی به فروش برسد. 

این مساله در حالی صورت گرفته که امسال در تاریخ 15 بهمن ماه ابتدا شاهد افزایش قیمت بلیت ناوگان حمل و نقل اتوبوسی بودیم و مقرر شده بود که به منظور جبران زیان های ناشی از تردد یک سر خالی اتوبوس ها در ایام نوروز مطابق سنوات گذشته 20 درصد به نرخ بلیت اتوبوس های نوروزی افزوده شود.

البته با توجه به آنکه تهیه این گزارش در نخستین روز آغاز پیش فروش اینترنتی بلیت اتوبوس های نوروز 94 صورت گرفته هنوز درباره تعرفه قیمت برای اتوبوس هایی که در سرویس های ویژه با توجه به نیاز بیش از حد برخی از مسیرهای پر رفت و آمد ممکن است تعریف شوند، افزایش قیمتی اعلام نشده است.

به هر حال با این زمینه ذهنی مردم از سوی مسئولان که دیگر در سیستم فروش رایانه ای بلیت های نوروزی شاهد اختلال و پیغام های مکرر«خطا» نخواهیم بود، خیل کاربران و متقاضیان سفرهای نوروزی با اتوبوس از اولین ساعات دهمین روز اسفند به سوی آدرس اینترنتی فروش بلیت اتوبوس های نوروزی (payaneh.ir) سرازیر شدند، اما متأسفانه باز هم همان مشکلات نه تنها ادامه داشت که حتی در برخی از موارد می شد به وضوح حدس زد که برخی واسطه ها و سودجویان برای رسیدن به سودهای خود دست به شیطنت هایی نیز زده اند.

«خطا»، «موجود نیست»، «خطا»، «خطا» با ورود به سامانه رایانه ای معرفی شده جهت خرید بلیت اتوبوس های نوروزی به 21 شرکت اتوبوسرانی برمی خوریم که وظیفه هرکدام پوشش بخشی از جاده های ایران پهناور و جا به جا کردن هم میهنان در طول سال به خصوص ایام تعطیلات نوروزی است. 

اما با تعجب فراوان وقتی به سایت هر کدام از این 21 شرکت وارد می شوید تا بلیت مقصد انتخابی خود را تهیه کنید بی تردید در پیشاروی برخی از مقصدهای پر رفت و آمد مانند استان های مازندران، گیلان، فارس، مشهد مقدس، خوزستان، اصفهان و ... اگر با جمله «اشکال در ارتباط مخابراتی» مواجه نشویم به وضوح در می یابیم که اغلب بلیت ها تمام شده و گزینه خرید برای آنها فعال نیست.

در ابتدای امر گمان کاربران بر این بود که در آغازین ساعات فروش این طرح هنوز تمام شبکه های سراسری فروش بلیت های اتوبوس به این سامانه مرکزی متصل نشده اند و دیدن چنین خطاهایی طبیعی است، اما با گذشت بیش از 10 ساعت از اجرای این طرح هشت روزه نه تنها این ایرادها بر طرف نشده که حتی در برخی از موارد مشاهده می شود که با ورود به سامانه برخی از این شرکت های اتوبوسرانی بین شهری جهت تهیه بلیت هیچ اثری از تاریخ های مهم آغاز سفرهای نوروزی (یعنی 25 اسفندماه تا 15 فروردین ماه) وجود ندارد و نهایت تاریخ ارائه بلیت به 17 تا 19 اسفند بازمی گردد که در آن تاریخ ها هنوز ادارات و مدارس دایر هستند و عملاً سفرهای نوروزی آغاز نشده است! 

به هر حال اگر یک کاربر با تمام ناامیدی تصمیم بگیرد به جای تهیه بلیت یکسره به مقصد مورد نظر از شهرستان های طول مسیر که اجازه دریافت بلیت به کاربر را می دهند بلیت و بعد از آنجا به مقصد اصلی خود بلیت دیگری تهیه کند، بعد از پر کردن رایانه ای درخواست خود در هنگام پرداخت پول با مواردی چون پیغام «خطا» مواجه می شوند یا متوجه می شوند که برخی از این شرکت ها صرفاً کارت یک بانک یا چند بانک مشخص را قبول می کنند و نه تمام بانک های شبکه شتاب را!

تازه اگر بعد از تمام این بدشانسی ها، کاربر مورد نظر، آنقدر خوش اقبال بوده که کارت بانکی اش با کارت مورد درخواست آن شرکت خوانش داشته با ورود رمز متوجه می شود که یا ظرفیت پر شده یا سرویس تعریف شده به آن مقصد هنوز در شبکه تعریف نشده یا بلیت موجود نیست و یا... پس بازهم باید منتظر بماند!

حال با این حکایت کافی است گذر یکی از شهروندان که قرار است مسافر عید باشد طی این چند روز به میدان هفت تیر بیفتد و کاملاً اتفاقی به یکی از این پاساژها و مراکز خرید های رایانه و لوازم جانبی آن وارد شده باشد تا به کاغذ نوشته هایی با این مضمون که «خرید اینترنتی بلیت اتوبوس های نوروزی» برخورد کند. 

علی طیبی یکی از همین کاربرهای خانه ای که از خرید بلیت با رایانه منزل پشیمان شده بود و از طریق یکی از دوستانش شنیده بود که برخی از «کافی نت ها»ی سطح شهر با بهره گیری از اینترنت پرسرعت و آشنایی با برخی از شرکت های فروش بلیت های مسافرتی با دریافت مبلغی افزون بر قیمت اصلی بلیت شهر مقصد اقدام به خرید بلیت اتوبوس های نوروزی برای متقاضیان خود می کنند، درباره توفیق در راه خرید از این راه می گوید: من بلیت اتوبوس برای مشهد می خواستم که گفتند به ازای هر نفر 4000 تومان بیشتر می گیرند تا بلیت را از طریق شبکه پرسرعت خود تهیه کنند. من هم با توجه به اینکه در خانه به اینترنت پرسرعت دسترسی نداشتم حاضر شدم برای شش نفر از اعضای خانواده ام این مبلغ اضافی را پرداخت کنم. البته با چند بار اتصال موفق نشدند و گفتند چند ساعت دیگر دوباره به آنها مراجعه کنم. امیدوارم موفق شوند و اصلاً این اضافه پول پرداختی هیچ اهمیتی برای من ندارد. به هر حال آنها امکان دسترسی به اینترنتی را دارند که من از آن بی بهره ام.

طیبی در پاسخ به این پرسش که با این کار حق افرادی که تمایل یا توانی برای پرداخت پول اضافه جهت تهیه بلیت را ندارند، ضایع نمی شود، می گوید: حق این افراد را شبکه ها و دفاتر خدمات سفری و فروش بلیت های مسافرتی ضایع می کنند که با ارتباطات خود با شرکت های اتوبوسرانی بلیت خطوط پر رفت و آمد را یکجا تهیه می کنند و بعد از پایان مهلت مقرر فروش اینترتی و حضوری با قیمت بیشتری به عنوان خطوط ویژه ناوگان اتوبوسی برون شهری به فروش می رسانند. الان 10 سالی می شود که فروش بلیت مسافرت های نوروزی اینترنتی شده و هر سال این مشکلات وجود دارد. امسال هم که مسئولان گفته اند قیمت بلیت ها افزایش پیدا نمی کند شاهدید که چه ترفندهایی از سوی سود جویان برای فروش بالای قیمت بلیت های اتوبوس در حال انجام است.

وقتی این اتفاقات و سوء استفاده های برخی از شرکت های خدمات مسافرتی را شاهد هستیم و آنها را در کنار سخنان ولی تیموری مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی قرار می دهیم که گفته بود: در حال حاضر، دفتر نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری می تواند بر قرارداد سفر و اجرایی شدن مفاد آن نظارت داشته باشد، ولی ساز و کاری بر مبنای قانون که بتوان در قیمت گذاری بسته های سفر همانند نرخ هتل ها نظارت داشته باشد، وجود ندارد.

احمدرضا عامری مدیر عامل اتحادیه شرکت های تعاونی مسافربری در پاسخ به شائبه های به وجود آمده در مسیر فروش اینترنتی بلیت اتوبوس های نوروزی به ایرنا می گوید: تجربه نشان داده که هنوز فروش اینترنتی آنگونه که باید و شاید بین عموم مردم کشور و نه تنها شهرهای بزرگ جا باز نکرده است. اما درباره وجود چنین مشکلاتی همکاران ما با دریافت شکایت های مردمی سریعا در محل ها حاضر خواهند بود. همچنین اخطارهای اعلام شده در نخستین روز فروش اینترنتی بلیت های نوروزی به سرعت رفع خواهند شد. 

وی ادامه می دهد: اما مردم و به خصوص مسافران نوروزی امسال نگران خرید بلیت نباشند چرا که با افزودن اتوبوس به ناوگان اتوبوس های بین شهری مطمئن باشند که اکثر متقاضیان در صورت حضور به موقع در مراکز فروش بلیت به صورت حضوری می توانند بلیت مقصد خود را بدون افزایش قیمت تهیه کنند. اینگونه نیست که ما هیچ نظارتی بر نحوه فروش شرکت های مسافربری نداشته باشیم، کف و سقفی از میزان فروش اینترنتی و حضوری برای همه شرکت ها تعریف شده و آنها نمی توانند آن بلیت ها را بلوکه کنند تا به صورت مسیرهای ویژه با افزایش قیمت به فروش برسانند.

اینکه آیا این توضیحات می تواند برای متقاضیان خرید بلیت های مسافرتی نوروزی با اتوبوس کافی باشد یا خیر و ما شاهد سوء استفاده های اینچنینی نخواهیم بود مسئله ای است که باید گذشت زمان صحت و سقم آن را ثابت کند، اما امید این را می توان داشت که در دوره های آتی با درایت و خواست همه جانبه مسئولان امر شاهد برچیده شدن دست واسطه ها و حذف چنین سوء استفاده هایی از سوی برخی سودجویان و فرصت طلبان باشیم تا تنها و تنها خاطرات خوش زینت بخش صورت مسافران نوروزی در یادآوری آنها باشد، نه باز هم رصدی از لقب ناکامان بزرگ در راه تهیه بلیت های نوروزی از چهره آنها قابل خواندن باشد.