سردار کمالی: فروش سربازی، انتخاب بین بد و بدتر است

سردار موسی کمالی به عنوان جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح یکی از چهره‌های خبرساز چند ماه گذشته کشور بوده است، چون با ارائه لایحه بودجه سال 94 به مجلس و رسانه‌ای شدن طرح جریمه مشمولان غایب مدتی است حدود یک میلیون و 500 هزار مشمول غایب و خانواده‌های آنها هر روز خبرهایی را که در این حوزه اعلام می‌شود، پیگیری می‌کنند.

 

به گزارش جام جم، برای این که از جزئیات این طرح، سرنوشت آن و آینده سربازی در کشور بیشتر بدانیم، پای صحبت های جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح نشستیم؛ شخصی که می گوید در 33 سال گذشته سرباز بوده و پسرش نیز مانند افراد معمولی دوران سربازی خود را پشت سر گذاشته است.

چرا دست کم هشت سال غیبت را برای استفاده مشمولان غایب از طرح فروش سربازی در نظر گرفته اید؟

براساس قانون مدت خدمت سربازی در ایران 30 سال است؛ دو سال دوره ضرورت، هشت سال دوره احتیاط و دو دوره ده ساله به نام ذخیره اول و دوم نیز وجود دارد. ما در نظر گرفتیم که افرادی که مدت هشت سال دوره احتیاط آنها تمام شده است و وارد دوره ذخیره شده اند، بتوانند با پرداخت جریمه تکلیف نظام وظیفه خود را روشن کنند. مبنای هشت سال را نیز سال 94 قرار می دهیم و افرادی که تا اواخر اسفند 94 هشت سال غیبتشان تمام شود، می توانند با پرداخت جریمه معافیت بگیرند.

اما برخی از مشمولان غایب ادعا می کنند به این شکل به تحصیلکرده ها ظلم شده است.

هر پسر ایرانی وقتی به هجده سالگی می رسد باید به سربازی برود، در این میان افرادی که تصمیم به تحصیل می گیرند، از فرصتی که نظام برای آنها فراهم کرده استفاده می کنند و عملا سربازی را به تعویق می اندازند به همین دلیل دولت به آنها کمک می کند. برای نمونه پزشکی که بعد از 12 سال به سربازی می آید و 30 سال دارد، این شخص تا سی و هشت سالگی در دوره احتیاط است بنابراین ما مبنا را دوره احتیاط گرفتیم.

شما با اجرایی شدن این طرح موافق بودید؟

ستاد کل نیروهای مسلح بین بد و بدتر، بد را انتخاب کرده چون تعدادی از جوانان بخصوص آنها که در خارج از کشور هستند و ابزار لازم نیز برای برخورد با آنها وجود ندارد، نسبت به انجام خدمت سربازی اقدام نکرده اند به همین دلیل مشکلاتی برای خود و خانواده ایجاد کرده اند؛ چون فردی که مرتکب غیبت شده با محدودیت هایی اجتماعی رو به روست، از طرفی سن سربازی نیز در کشورمان تا پنجاه سالگی در نظر گرفته شده بنابراین یک عده نیز خود به خود بعد از این که به این سن رسیدند، از شمول قانون خدمت وظیفه عمومی خارج می شوند.

طرح خرید سربازی از طرف شما ارائه شد؟

طرح از طرف دولت بوده است ما به عنوان این که طرح بدی است و از طرف دیگر بدتر وضع سربازان غایب است، گفتیم بین بد و بدتر با بد مخالفت نکنیم.

اما با توجه به بالا بودن جریمه های در نظر گرفته شده، تعداد کمی از مشمولان غایب می توانند از این طرح استفاده کنند.

ستاد کل ابتدا تسهیلاتی فراهم کرد تا جوانان غایب به سربازی بروند. برای نمونه اضافه خدمت افرادی که تا بیست و دوم بهمن خود را معرفی کردند، بخشیده شد. علاوه براین برای سربازان متاهل نیز این فرصت را فراهم کردیم تا پایان شهریور سال94 بتوانند خود را معرفی کرده و از کسر خدمت فرزند و همسر برخوردار شوند؛ برای هر فرزند سه ماه، و همسر نیز سه ماه، این تسهیلات برای افرادی است که نمی خواهند جریمه پرداخت کنند یا توان آن را ندارند.

نظر ستاد کل نیروهای مسلح درباره این که جریمه های در نظر گرفته قسطی پرداخت شود، چیست؟

این طرح جزو لایحه بودجه و جزو درآمدهاست بنابراین باید با توجه به سیاست های دولت و مجلس تنظیم شود، ما برای قسطی شدن نظر خاصی نداشته و نداده ایم و منتظر تصمیم مجلس هستیم.

برای افرادی که با پرداخت جریمه کارت معافیت می گیرند، چه محدودیت هایی در نظر گرفته شده؟

این افراد در انتخابات مجلس و شورای شهر و روستا نمی توانند شرکت کنند، افزون براین پست های مدیریتی و راهبردی نیز نمی توانند داشته باشند.

اما با توجه به این که بیشتر این افراد مدرک تحصیلی دیپلم و زیر دیپلم دارند، می توان گفت این شرایط محدودیتی برای آنها ایجاد نمی کند.

ما می خواهیم وضع نظام وظیفه غایبان را تعیین تکلیف کنیم نمی خواهیم برای آنها مشکلات اجتماعی به وجود بیاوریم. اما چون این افراد به قانون تمکین نکرده اند، نباید در آینده قانونگذار شده یا پست های راهبردی گرفته و سیاستگذاری کنند.

خرید سربازی برای سال 95 نیز ادامه پیدا می کند؟

فعلا نمی توانم دراین باره نظر بدهم، چون برنامه این است که برای سال 94 باشد و برای 95 تمدید نشود، بر این اساس توصیه می کنیم جوانان براساس قانون 94 تکلیف نظام وظیفه خود را روشن کنند.

این طرح مشمول سربازانی که از پادگان فرار کرده اند نیز می شود؟

فعلا در قانون چیزی به عنوان فراری نیامده است، اما قصد داریم افرادی که بیش از هشت سال فرار کرده و جرمی بجز فرار مرتکب نشده اند، در شمول این قانون قرار گیرند؛ زیرا ممکن است برخی از این افراد خسارتی به بیت المال زده یا اسلحه یا خودرویی را برده باشند، بنابراین باید به جرم آنها رسیدگی شود.

افرادی که بیش از هشت سال غیبت کرده و اکنون مشغول خدمت هستند نیز می توانند با پرداخت جریمه معافیت بگیرند؟

بله، افرادی که برگه اعزام به خدمت گرفته یا اعزام شده اند نیز می توانند با پرداخت جریمه کارت معافیت بگیرند.

ممکن است به افرادی که چند وقت سرباز بوده اند، تخفیفی داده شود؟

فعلا در قانون چنین چیزی پیش بینی نشده است.

برخی از کارمندان دفاتر پلیس + 10 اطلاعات اشتباهی به مراجعه کنندگان می دهند، برای نمونه می گویند سوابق حضور در بسیج سبب کاهش جریمه ها می شود، برای توجیه این افراد برنامه ای داشته اید؟

این افراد اطلاعات کافی ندارند، اما با توجه به گزارش هایی که می گیریم آنهار ا توجیه می کنیم تا اطلاعات غلط به مردم ندهند.

قرار بود جریمه مشمولان غایب خارج از کشور با افرادی که داخل کشور زندگی می کنند متفاوت باشد، اما چرا مجلس به این شکل عمل نکرد؟

فعلا مجلس جریمه ها را یکسان در نظر گرفته، باید منتظر بررسی نمایندگان در صحن علنی بود. ما سه عامل مدرک تحصیلی، مدت غیبت و حضور در کشور یا خارج نشین بودن افراد را در نظر گرفته بودیم، اما مجلس با دو فاکتور موافقت کرد.

عده ای می گویند پیش ثبت نام از مشمولان برای شناسایی آنهاست به همین دلیل برای ثبت نام تعلل می کنند.

این برداشت درست نیست، زیرا اگر کد ملی فرد را داشته باشیم، می توانیم مشخص کنیم که چه افرادی غایب هستند.

به نظر می رسد با توجه به پستی که دارید، افراد زیادی به شما سفارش می کنند تا فرزندشان در محل مناسبی دوران سربازی خود را سپری کند، این طور نیست؟

در بعضی مکان ها سربازی جاذبه دارد ما در بحث وظیفه عمومی تلاش می کنیم تا جوانان در جایی که دوست دارند خدمت کنند، اما مشکل اینجاست که عرضه و تقاضا یکسان نیست و ناچار می شویم برخی مواقع براساس قرعه سربازان را تقسیم کنیم.

این سفارش ها تا کنون برای شما دردسرساز شده؟

به هر حال انتظاراتی وجود دارد، معمولا اگر انتظارات را جواب بدهیم انسان خوبی می شویم و اگر جواب ندهیم عده ای ناراحت شده و گله می کنند.

خود شما چند پسر دارید، آیا برای دوران سربازی آنها سفارش کرده اید؟

دو پسر دارم، یکی دوران سربازی را سپری کرده و دیگری هنوز دانش آموز است، پسرم مانند افراد عادی سربازی رفت، زیرا اکنون سربازی آن قدر سخت نیست که نیاز به سفارش داشته باشد.

به نظر شما وضع سربازی اکنون در کشورمان مطلوب است؟

مطلوب نیست، زیرا هر مسئولی در حوزه کاری خود بگوید شرایط مطلوب و ایده آل است، نمی تواند مسئول خوبی باشد، ما باید حداکثر تلاش را بکنیم تا وضع بهتر شود، چون یک سری مطالبات و خواسته ها در این بین وجود دارد. برای نمونه ماموریت و وظیفه نیروهای مسلح دفاع از استقلال و تمامیت ارضی و حفاظت و حراست از امنیت مملکت است و باید در این باره پاسخگو باشد.

بیشتر مشمولان از این گله دارند که در سربازی چیز زیادی یاد نمی گیرند، دلیل این نارضایتی چیست؟

قانونگذار نیروهای مسلح را مکلف کرده است که بخش عمده ای از نیاز نیروی انسانی را از جوانان تامین کند، به همین دلیل نمی توان گفت جوانان بیایند، متخصص شده و پس از توانمند شدن بروند. ما باید به کمک جوانان ماموریت نیروهای مسلح را انجام دهیم، اما در کنار این هدف باید برای توانمندسازی جوانان نیز اقدام کنیم.

این توانمند شدن اکنون چگونه اتفاق می افتد؟

بخشی از این توانمندسازی حین آموزش اتفاق می افتد، آموزش ها به نحوی طراحی شده تا در کنار این که شخص آموزش های لازم برای استفاده از سلاح انفرادی، زمان و مکان را در مواقع بحرانی فرامی گیرد، آموزش های دیگری نیز درباره مسائل عقیدتی، سیاسی و اجتماعی ببیند و به شکل تخصصی با قوانین و مقررات آشنا شوند. یک سری توانمندی ها نیز با همکاری سازمان هایی مانند فنی و حرفه ای ایجاد می شود، البته بعضی سازمان ها مانند نیروی انتظامی نیز طرح هایی مانند توانمندسازی سربازان را اجرا می کند.

اما جوانان انتظار دارند با توجه به تخصص هایی که دارند در نیروهای مسلح به کار گرفته شوند.

مشکل اینجاست، مشمولانی که وارد نیروهای مسلح می شوند حدود 700 رشته تخصصی و گرایش تحصیلی دارند، اما در نیروهای مسلح اگر تخصص ها را دسته بندی و رسته بندی کنیم حدود 30 تخصص می توانیم داشته باشیم، این در حالی است که در تمام کشور نیز جوانان در تخصص های خود به کار گرفته نمی شوند، یعنی کل کشور نیز ظرفیت به کارگیری تخصص ها را ندارد چه برسد به نیروهای مسلح که ماموریت خاص دارد.

برای کمرنگ شدن این مشکل چه برنامه هایی دارید؟

درصدی از مشمولان را در تخصص خود به کار می گیریم؛ برای نمونه در رشته های پزشکی 100 درصد مشمولان در تخصص خود به کار گرفته می شوند، این آمار در رشته های فنی مهندسی حدود 45 درصد است، البته در رشته هایی مانند مخابرات، فناوری اطلاعات، عمران، معماری و برق رتبه دانشگاه ها نیز تاثیرگذار است. درباره رشته های علوم انسانی و کشاورزی این آمار به 15 درصد می رسد. این در حالی است که مشمولان کارشناسی ارشد می توانند با فرآیندی که مشخص شده پروژه های دفاعی و امنیتی آماده کرده و دو تا 19 ماه کسر خدمت نیز بگیرند. علاوه بر این بخشی از سربازان نیز آموزش های تخصصی یا دوره های کد می بینند؛ برای نمونه ممکن است شخص رشته هایی مانند ریاضی، مدیریت و شیمی خوانده باشد، اما او با حضور در دوره های آموزش زرهی یا توپخانه تخصص پیدا می کند. در این بین درصدی نیز با همه تلاش ها در تخصص خود به کار گرفته نمی شوند، بنابراین باید مطالبات را معقول بیان کرد، اما در نیروهای مسلح حداکثر تلاش را می کنیم تا بتوانیم درصد به کارگیری تخصصی افراد بیشتر شود.

چند ارگان و دستگاه دولتی سرباز به کار می گیرند؟

اکنون 130 دستگاه دولتی سرباز می گیرند، این سربازان در طرح هایی مانند سرباز معلم و سرباز هیات علمی شرکت کرده و در دستگاه های دولتی مشغول کار می شوند، باید یادآور شد که این افراد نیز با توجه به تخصص شان به کار گرفته می شوند.

کدام سازمان ها بیشترین سهمیه سرباز را دارند؟

سازمان زندان ها، وزارت جهادکشاورزی و آموزش پرورش بیشترین سرباز را به کار می گیرند.

برخی سازمان ها مانند حفاظت محیط زیست و جنگل ها از این گلایه دارند که با وجود مشکلات زیاد، سربازان کمی در اختیارشان قرار می گیرد، چرا به چنین سازمان هایی سرباز بیشتری نمی دهید؟

براساس قانون، نیروهای مسلح مکلفند درصد قابل توجهی از نیروی انسانی خود را از سربازان تامین کنند؛ بنابراین دست ما برای سرباز دادن باز نیست، بحث دیگر این است که ما به این سازمان ها گفته ایم یگان حفاظت تشکیل داده و خودکفا شوند، چون به این شکل می توانند ماموریت های خود را انجام داده و وابسته به سرباز نباشند.

چه عواملی سبب شده با کمبود سرباز روبه رو باشیم؟

به دلیل کاهش موالید ذکور و گسترش تحصیلات تکمیلی تعداد سربازان کاهش یافته چون هر سال تعداد قابل توجهی از مشمولان وارد دانشگاه ها شده و ظرفیت دوره های کارشناسی و دکتری نیز هر سال بالا می رود در نتیجه مدت تحصیل مشمولان بیشتر می شود.

تعداد تمام مشمولان غایب کشور چقدر است؟

حدود دو میلیون و 500 هزار نفر هستند.

بیشتر این افراد چه مدرک تحصیلی دارند؟

بیشتر آنها زیر دیپلم بوده و در شغل های خدماتی مشغول کار هستند، زیرا افرادی که می خواهند ادامه تحصیل دهند از خدمت سربازی غیبت نمی کنند، از عده ای نیز که مدرک تحصیلی می گیرند تعداد کمی مرتکب غیبت می شوند.

چه راهکاری برای کاهش تعداد سربازان غایب دارید؟

در حال برنامه ریزی هستیم تا محرومیت هایی که قانون برای این افراد در نظر گرفته است به نحو مطلوب اجرا شود. قانونگذار گفته این افراد نباید استخدام شوند یا گواهینامه رانندگی و گذرنامه بگیرند برای نمونه اگر در بخش خصوصی به کار گرفته شوند آن سازمان به ازای به کارگیری هر نفر باید هزینه سالانه یک سرباز (امسال 5/3 میلیون تومان) و بیشتر از دو نفر هزینه سالانه سه سرباز را پرداخت کند. اگر قوانین بدرستی اجرا شود، قطعا تعداد مشمولان وظیفه غایب کم خواهد شد.

قوانین چرا بخوبی اجرا نمی شود؟

بسترهای لازم فراهم نیست، برای نمونه اگر سیستم بانک ها نیز مانند گذرنامه به نظام وظیفه وصل شود به این شکل بانک از وضع نظام وظیفه افراد با خبر شده و به افراد غایب وام نمی دهد. در اداره گذرنامه این ارتباط به خوبی برقرار شده و غایبان نمی توانند گذرنامه بگیرند، قرار است برای صدور پروانه کسب نیز چنین سیستمی راه اندازی شود.

در آینده امکان حذف سربازی در کشور وجود دارد؟

حذف دوران سربازی فعلا در برنامه ده ساله نیروهای مسلح وجود ندارد به همین دلیل سربازی را به شکل وظیفه و ضرورت ادامه می دهیم. تاکید می کنیم که جوانان و خانواده ها براساس قوانین موجود تکلیف نظام وظیفه خود را روشن کنند و به شایعات توجه نکنند چون افرادی مسائلی را مطرح می کنند که نه مسئولیت و نه تخصص آن را دارند. برخی نیز براساس گفته های این افراد غیبت کرده و برای خود و خانواده شان مشکل درست می کنند.

طرحی برای افزایش حقوق سربازان دارید؟

اسم مبلغ پرداختی به سربازان را نمی توان حقوق گذاشت، زیرا این کمک هزینه ای است که به آنها پرداخت می شود و هر سال براساس قانون افزایش پیدا می کند، البته قانون این اجازه را داده که 60 تا 90 درصد حداقل حقوق کارکنان را می توان به سربازان داد، اما اعتبارات آن تامین نشده، بنابراین بیشتر تاکید ما برای خوراک، پوشاک و بیمه سربازان است.

نظرتان درباره سرباز حرفه ای که این روزها برخی از آن صحبت می کنند، چیست؟

برخی از کشورها ارتش های مردمی دارند و دفاع آنها مبتنی بر مردم است، آنها بخشی از نیروی انسانی خود را از مردم تامین می کنند این کشورها الگویی به نام خدمت سربازی دارند که برخی عنوان هایی مانند خدمت قانونی، زیرپرچم، وظیفه و ملی به آن می دهند، اکنون در بیشتر از 75 کشور دنیا سربازی به صورت وظیفه عمومی اما با مدت های متفاوت است. این در حالی است که یکسری از کشورها سربازی وظیفه را در زمان صلح کنار گذاشته اند و نیروهای پیمانی و قراردادی دارند. بنابراین اشتباه است که این افراد را سرباز حرفه ای بنامیم، چون آنها دیگر سرباز نیستند، در واقع سرباز شخصی است که مدتی در نیروهای مسلح بدون حقوق و مزایا، تکلیف قانونی و ملی خود را انجام می دهد. این در حالی است اکنون در کشورمان نیز بخشی از تخصص های نیروهای مسلح به شکل پیمانی است و افراد به جای انجام خدمت سربازی حدود پنج سال خدمت کرده و ترخیص می شوند.

ماجرای فوتبالیست های متخلف به کجا رسید؟

این افراد باید به خدمت سربازی بروند و تا پایان این فصل حق بازی در لیگ برتر، دسته یک و باشگاه های آسیایی را ندارند، علاوه بر این آنها تا زمانی که تکلیف خود را مشخص نکرده اند حق بازی در تیم ملی را نیز ندارند.