چرا "ریزگردها" سیاسی شده‌اند؟

اگر در نیمه دوم سال های دهه 80 و زمانی که پدیده ریزگردها چند استان کشور را در برگرفت، مسئولان وقت فرصت را هدر نمی دادند و این موضوع را نادیده نمی گرفتند، اکنون خوزستانی ها هوای پاک را تنفس می کردند. (عکس خبر مربوط به سال 1387 است)

با وجود اینکه مشکل 10 ساله ریزگردها به مهمترین دستور کار دولت یازدهم تبدیل شده است، گروه «منتقدان خاص» و همیشه فعال تلاش می کنند، پدیده ریزگردها را موضوعی نو نشان دهند و دولت کنونی را هم مقصر معرفی کنند.

«منتقدان خاص» که از تمامی تریبون ها و رسانه های در اختیار از موضوع ریزگردها علیه دولت یازدهم استفاده ابزاری و جناحی می کنند، هیچگاه به چرایی سکوت سنگین خود در سال های نیمه دوم دهه 80 که موج ریزگردها معروف به «ریزگرد عربی» بسیاری از شهرها و حتی تهران و مرکز کشور را فرا گرفت و همچنین بی توجهی مسئولان وقت در این زمینه اشاره نمی کنند.

هر چند خشکاندن چند تالاب های مرزی در عراق زمان صدام با هدف کوچاندن شیعیان، اجرای بدون برنامه طرح های و پروژه های مختلف در استان های مرزی ایران و همچنین خشکسالی 10 ساله چند عامل اصلی شکل گیری ریزگردها و تشدید آن اعلام شده، اما نادیده گرفتن هجوم این پدیده به ایران در سال های دهه پایانی 80 و بی توجهی مسئولان وقت به ضرورت حل این مشکل که سلامتی مردم 20 استان را در مخاطره قرار داد، سبب بروز وضعیت کنونی شده است.

منتقدان خاص که آن سال ها در برابر پدیده ریزگردها سکوت کرده بودند و هنوز هم بر خلاف تمامی مدارک حاضر به پذیرش واقعیت چند ساله این عارضه نیستند، اکنون دولت یازدهم را متهم می کنند که چرا تاکنون موفق به مقابله با این پدیده نشده است.

افزون بر ریشه های برون مرزی شکل گیری ریزگردها، خشکاندن هورالعظیم پیش از آغاز کار دولت یازدهم و اختصاص نیافتن بودجه لازم برای مهار بیابانزایی، زنگ خطرهای پرطنینی بود که مسئولان وقت عامدانه یا ناآگاهانه چشم خود را بر آن بستند و حتی هنگامی که چند سال قبل ریزگردها شهرهای مختلف کشور را فرا گرفت، نیز اقدامی انجام نگرفت.

در کنار واقعیت های کنونی ریزگردها، افزون بر چند شهر ایران که روزهای گذشته گرفتار شده اند، چندین شهر دیگر خارج از مرزهای کشور از جمله در عراق، مصر، اردن کویت و فلسطین اشغالی نیز شاهد این پدیده هستند.

سابقه چندین ساله و دامنه پوشش گسترده ریزگردها در خاورمیانه نشان می دهد که حل این پدیده در توان یک دولت نیست و باید مجموعه و ساز و کار بین المللی در منطقه با زمان کافی برای حل ساختاری آن بکار گرفته شود، در حالیکه «منتقدان خاص» می پافشاری می کنند که دولت در چند روز باید مشکل را حل کنند در حالیکه سال های گذشته در برابر این پدیده هیچ اقدامی نشده است.

سال 91 پدیده ریزگردها با خیمه زدن بر شهرهای 20 استان کشور، سبب لغو پروازها در 20 فرودگاه، تعطیلی ادارات و مراکز آموزشی، مهاجرت های گسترده و همچنین سبب افزایش بیماری های قلبی - عروقی، تنفسی و آلرژیک شد.

آن زمان در بسیاری از شهرهای مرزی و جنوبی زندگی عادی و روزمره دچار اختلال شد ولی اقدامی صورت نگرفت.

سیدشریف حسینی نماینده اهواز در مردادماه 1390 با انتقاد از بی توجهی مسئولان وقت گفته بود: از سال 1380 مهمان ناخوانده ای در برخی از مناطق ما میزبان شده و جز مصاحبه، حرف و گزارش هیچ کاری نکرده ایم، یک کار خیلی بزرگ انجام داده ایم و آن این بود که نام گردوغبار را به ریزگرد تبدیل کردیم.

وی ادامه داد: در سال 1388، ما با متوسط حدود 43 روز گردوغبار در سال را به عنوان بیشترین گردوغبار را در کشور شاهد بودیم. در روزهای گردوغبار در سال 87، بالاترین به کرمانشاه با 107 روز گردوغبار تعلق دارد و در سال 88 این آمار با 102 روز به استان خوزستان تعلق دارد. بیشترین غلظت گردوغبار در بوشهر با 9 هزار و 900 میکروگرم که حداکثر مجاز گردوغبار 150 میکروگرم است این وضعیت نامناسب است. میانگین غلظت گردوغبار در استان خوزستان در 3 سال گذشته حدود 7567 میکروگرم در متر مکعب بوده است. اثرات این وضعیت لغو سفرهای هوایی است.

حسینی افزوده بود: سال 1387، مصوب شد که 200 هزار هکتار در استان خوزستان مانچ پاشی شود اما پس از گذشت 4 سال صرفا 50 هزار هکتار مانچ پاشی شده است اگر اینچنین قرار باشد مشکلات حل شود فکر می کنم 50 سال لازم است تا این مشکل حل شود.

محمدرضا تابش رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز گفته بود: پدیده گرد وغبار از 4 دهه گذشته در مناطق وسیعی از جهان بوجود آمده است که از آن به نام کمربند گردوغبار جهانی یاد می شود. در ایران بروز پدیده خشکسالی و برخی اقدامات تخریبی زیست محیطی و عوامل خارجی باعث بوجود آمدن پدیده گردوغبار در سال 1385 شده است که در سالهای اخیر شاهد تشدید آن بوده ایم.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس خاطر نشان کرد: شدت غلظت گرد و غبار گاهی 1000 برابر استاندارد می شود و زندگی را بر بخشی از مردم مخصوصا استان خوزستان تیره و تار کرده است. عدم تصمیم گیری و مدیریت صحیح، فشار به طبیعت خارج از توان و ظرفیت آن و مدیریت چند دهه گذشته باعث بروز این پدیده شده است و گردوغبار پدیده ای است که چند دهه طول کشیده تا امروز با آن مواجه شده ایم.

وی در خصوص دلایل بروز گرد و غبار نیز گفت: در حوزه دریاچه ارومیه تاکنون 37 سد زده شده است که 12 سد در حال احداث است و 40 سد نیز در حال مطالعه است یعنی در حوزه آبریز دریاچه ما 90 سد در حال مطالعه و احداث داریم، معلوم است که ر این حوزه آبریز، آبی که باید به دریاچه بریزد با وجود این سدها محدود شده است و این بلا امروز بر سر دریاچه ارومیه آمده است ما 24 هزار و 700 مورد برداشت غیرمجاز در حوزه آبریز دریاچه ارومیه داریم که بیش از یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب آب از سفره های زیرزمینی برداشت می شود و این پدیده ای نیست که امروز اتفاق افتاده باشد.