زنان کوبانی بعد از آزادی چه می‌کنند؟

از معدود برهه‌های تاریخی است که فعل «تمام شد»، در کنار «آزاد شد» قرار می‌گیرد. اما آنچه که کوبانی را برای همیشه در تاریخ ثبت می‌کند، فقط چنین اتفاق نادری نیست. در کوبانی، نهایت سبعیتِ برخاسته از دنده سنت، رودرروی زنانه‌ترین ارتش چریکی دنیا ماند و سرانجام از هم پاشید. در طول این روزها غول داعش با انتشار فیلم‌ها و تصاویر سرهای بریده و گرفتن تندترین مواضع علیه زنان یکه‌تازی می‌کرد. آنها شنگال و تکریت را به تصرف درآورده بودند، تا اینکه جنگ در کوبانی درگرفت. چشم مردم جهان به شهر کوچک مرزی خیره ماند. در کوبانی چه می‌گذشت؟ تنها تصاویری از زنان مبارز در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شد و بعد خبرهای کوتاهی از ایستادگی و مقاومت و حمله کدام سربازان؟ زنان! جنگ کوبانی، جنگ علیه داعش متصرف نبود. جنگ کوبانی، جنگ زنان برای احیای این جمله بود: «زن بزرگ‌تر از آن است که با ناتوانی زندگی کند.» مردسالاری و زجر زنان طی سالهای گذشته در کردستان سوریه و عراق شاید داغی پنهان در برابر شجاعت و دلاوری این مبارزان اسلحه‌به‌دست باشد که می‌خواستند ثابت کنند بسیار بزرگ‌تر و توانمندتر از آن هستند که به بند کشیده شده و در حصار تنگ خانگی بمانند. هرچند نباید دور از نظر داشت که تاریخ کردها همانند تاریخ بسیاری از قومیت‌ها‌ست اما آنچه نباید فراموش شود، حقوقی است که طی سالهای گذشته خیل کثیری از زنان کرد از آن محروم بودند.

در واقع جنگ موهبتی بود تا در عرصه آن ترسناک‌ترین گروه‌ تندرو تروریستی از سوی زنان به زانو دربیاید. هرچند براساس اخبار منتشر‌شده از سوی برخی از رسانه‌ها، مقامات آمریکایی رسما با رهبران «حزب اتحاد دموکراتیک» که بانی ایده «خودمدیریتی دموکراتیک» کردستان سوریه محسوب می‌شوند، گفت‌وگو کرده‌اند؛ حزبی که از لحاظ فکری به حزب کارگران کردستان، نزدیک است. دقیقا بعد از این گفت‌وگو‌ها بود که باوجود محاصره کوبانی، هواپیماهای آمریکایی از راه هوا، سلاح و مهماتی را که کردهای عراق برای کردهای سوریه فرستاده بودند، به دستشان رساندند.  اما هرگز نمی‌شود برهم‌زدن تصمیمات جهانی را از مقاومت زنان و تصویری که آنها از این جنگ ساختند، جرح‌وتعدیل کرد؛ به طوری‌که مبارزه و نادیده‌گرفتن مقاومت این زنان از سوی هر‌سیاستی، ننگ تاریخی برای مقامات آن کشور به بار می‌آورد. در خیابان‌های سرتاسر جهان، راهپیمایی‌هایی در حمایت از مقاومت کوبانی برپا ‌شد. روشنفکران مطرح دنیا در حمایت از کوبانی نوشتند و کوبانی، دیگر آن شهر کوچک مرزی نبود. این حمایت معنوی، معادلات نظامی و حتی دیپلماتیک را هم تا حدی تغییر داد. نیروهایی که می‌دانستند در سرتاسر جهان به دلیل مبارزه با داعش، حامیانی به دست آورده‌اند، این‌بار مصمم‌تر با داعش ‌جنگیدند چرا که این جنگ، جنگ تصرف نبود، جنگ زنان در برابر پارادایم ضد زن بود.  در این نبرد، زنان نقش محوری و اساسی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی داشتند و از همین‌رو، نیروهای نظامی مستقل موسوم به «یگان‌های مدافع زنان» را تشکیل دادند. اکنون زمان آن رسیده بود در برابر پارادایمی که روبه‌رویشان قرار داشت، وارد میدان شوند. داعش به زنان تجاوز می‌کرد، جهاد نکاح را سرلوحه برخورد با زنان قرار داده بود و آنها را به عنوان برده می‌فروخت. سر زنان را بعد از تجاوز می‌برید. زنانی که پوشش موردنظر آنها را نداشتند، شلاق می‌زد و تصویر سازمانی به‌شدت زن‌ستیز را به نمایش گذاشته بود چراکه مظهر خشونتش را در مواجهه با زنان عریان می‌کرد.

به‌نظر می‌رسد این پررنگ‌ترین تضاد در نبرد کوبانی بود؛ تصویری که زنان کرد آن را درهم شکستند.  زنان پیشمرگه به یاری کوبانی آمده بودند و جبهه‌ای عجیب در قرن بیست‌ویکم به راه افتاد؛ جبهه‌ای که در یک‌سویش، وحشی‌ترین تفکر ضدزن حمله می‌کرد و در سوی دیگرش، زنانه‌ترین سربازان به دفاع از شهر پرداخته بودند. سربازان مدافع کوبانی می‌خواستند علیه ناتوانی زن بجنگند. برای همین است که یکی از این زنانِ گریلا می‌گوید: «همه‌چیز بر اساس خودباوری و تقویت اراده‌ است، دختر و پسر ندارد. ما دخترها در مبارزه‌ با داعش کم از پسرها ‏نداشتیم، این را می‌توانید در حساس‌ترین و مقدم‌ترین خطوط جبهه‌ ببینید. این گزاره‌های سنتی در مورد دختران در ‏جبهه‌های اینجا نقض می‌شوند.» پیام «کوبانی آزاد شد» یک پیام خبری نیست، صدای تپانچه شروع یک مارتن ابدی برای زنان کرد است.

آنچه پیش‌روی زنان کرد برای رسیدن به آزادی، حقوق برابر و عدالت قرار دارد، همچنان مبارزه‌ای عظیم را طلب می‌کند. میدان مبارزه برای آنها و وسیع‌تر از قبل شده چرا که جبهه‌های کوبانی، چون صحنه یک نمایش جهانی، آنها را به عنوان «بازیگران از‌جان‌گذشته پیروز» به دنیا و دشمنان‌شان معرفی کرد. حالا آنها نماینده زنانی هستند که سال‌های سال تن به بدترین رنج‌ها داده بودند. آنها نماینده زنانی هستند که سال‌ها، بار کار و زندگی روی شانه‌هایشان سنگینی کرده و حالا در شرف به‌نتیجه‌رساندن رویای زنان تحت ستم در جامعه خود هستند؛ «تصویب قانونی تازه برای زنان»؛ قانونی که بی‌شک برای رسیدن به دنیایی بهتری است که زنان و مردان را در کنار هم معنا می‌کند، آنچنان که در کوبانی نیز شانه‌به‌شانه هم، دشمن واحد خود را زمینگیر کردند.  بنابراین اصلی‌ترین سوالی که بعد از پیام خرسند آزادی کوبانی مطرح می‌شود، این است که زنان کرد می‌توانند حقوق خود را در جریان یک زندگی دور از جنگ محقق کنند؟  و اگر این سوال پاسخی روشن داشته باشد، باید پرسید رزمندگان زن کوبانی، در زندگی به دور از جنگ آینده، چگونه و با چه برداشتی از حقوق زنان، دست به بازسازی جامعه‌ای می‌زنند که در ٣٠سال اخیر، سه‌جنگ بزرگ را تجربه کرده، قومیت‌های مختلف و گاه نه‌چندان همراهی دارد و از همه مهم‌تر اینکه زیر سایه سنت مردسالارانه است؟