چرایی کاهش‌بدبینی به ایران و افزایش‌بدبینی به اسرائیل

نتایج تازه ترین نظرسنجی یکی از مراکز معتبر در بریتانیا نشان می دهد که بدبینی مردم این کشور نسبت به ایران در 2 سال اخیر کاهش یافته و همزمان بدبینی ها نسبت به رژیم صهیونیستی افزایش یافته است. به نظر می رسد در پیش گرفتن رویکردهای تعاملی و سازنده در سیاست خارجی ایران و همزمان ادامه سیاست های تجاوزکارانه و ضدبشری صهیونیست ها در تغییر نگرش افکار عمومی نسبت به 2 طرف موثر بوده است.

بر اساس یافته های نظرسنجی موسسه ی «یوگو» که زیر نظر موسسه ی «چتم هاوس» انجام شده است، میزان بدبینی شهروندان بریتانیایی نسبت به ایران از ۴۱ درصد در سال ۲۰۱۲ میلادی به ۳۳ درصد در سال ۲۰۱۴ کاهش پیدا کرده است.

همزمان ۳۵درصد از شهروندان بریتانیا در این نظرسنجی اعلام کرده اند که احساس خوبی نسبت به رژیم صهیونیستی ندارند. بر این اساس از سال ۲۰۱۲ تا کنون، بدبینی نسبت به این رژیم تا ۱۸ درصد در بریتانیا افزایش پیدا کرده است. 

تغییر نگرش بسیاری از شهروندان غربی از جمله بریتانیایی ها نسبت به ایران را می توان از زوایای مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار داد. از نگاه صاحبنظران، مهم ترین دلیل این تحول به رویکرد دولت تدبیر و امید برمی گردد. سال گذشته دولت نو در ایران با شعار تعامل سازنده با کشورهای منطقه و جهان روی کار آمد؛ شعاری که به باور ناظران از پوسته ی اعلانی خارج شده و در روند کارکرد دستگاه سیاست خارجی و به عبارتی کنشگری خارجی تهران قابل مشاهده است. 

دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در 2 سطح منطقه یی و بین المللی تمام تلاش خود را بکار برده است تا از یک سو چهره ی تعامل گرا و تنش زدای ایران را آشکارتر سازد و از طرف دیگر با دیپلماسی فعال، پنجره های جهانی رو به ایران را به تمامی بگشاید. این موضوع را می توان از سفرهای پرشمار و گسترده ی هیات های دیپلماتیک ایران به گوشه و کنار خاورمیانه و جهان و نیز سرازیر شدن مقام های رسمی بسیاری از کشورها به سوی تهران دریافت.

در پیوند با دیپلماسی منطقه یی دولت تدبیر و امید بسیاری از ناظران بر این باورند ایران در تحولات کنونی منطقه یی، کارنامه ی درخشانی را به نمایش گذاشته است. 

در خاورمیانه بخاطر وجود شکاف ها و درگیری های سیاسی، قومی و مذهبی (ایدیولوژیک)، رقابت قدرت هایی منطقه یی و نیز تلاش های فرامنطقه یی برای افزایش نفوذ و تاثیرگذاری در منطقه، فضایی آکنده از بحران و تنش ایجاد شده است. در چنین فضایی گروه های دهشت افکن (تروریستی) همچون داعش رشد یافته اند. تحلیلگران معتقدند اگر تلاش های منطقه یی ایران برای مبارزه با این گروه های تندرو نبود، تکفیری ها گستره ی پهناورتری از خاورمیانه را عرصه ی تاخت و تاز خود کرده بودند.

به باور برخی ناظران، نقش محوری ایران در مبارزه با گروه های تکفیری مدت ها است که بر جهانیان آشکار شده و همین امر بر کاهش بدبینی ها در غرب نسبت به ایران تاثیر بسزایی داشته است. در همین پیوند، «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران اواخر سپتامبر 2013 (نخستین روزهای مهرماه پارسال) ایده ی «جهان عاری از خشونت و افراطی گری» را در مجمع عمومی سازمان ملل ارایه کرد که این ایده به قطعنامه یی جهانی تبدیل شد. 

دولت تدبیر و امید در دیپلماسی بین المللی نیز پرهیز از هر گونه ستیزه جویی و اقدام های تنش زا را در دستور کار قرار داده است. در طول 18 ماه گذشته از زمان روی کارآمدن دولت یازدهم، روحانی با شرکت در نشست های بین المللی چون مجمع عمومی سازمان ملی، «سازمان همکاری شانگهای»، «مجمع جهانی اقتصاد- داووس»، «اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر» و ... با تاکید بر رویکرد تعامل گرای دولت تلاش کرد سیمای واقعی جمهوری اسلامی ایران را به جهانیان بنمایاند.

در طول این مدت، دیدارهای دوجانبه یی نیز بین روحانی و رهبران کشورهای جهان صورت گرفت تا ضمن تشریح سیاست های تازه ی تهران در عرصه ی جهانی، اختلاف های انباشت شده طی سال های گذشته تا حد امکان کاهش یابد. در حاشیه ی شصت و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل روحانی با «دیوید کامرون» نخست وزیر بریتانیا به گفت و گو نشست؛ رخدادی که برخی از آن به عنوان «دیداری تاریخی» یاد کردند. پس از شکل گیری چنین فضایی در روابط تهران- لندن، اقدام هایی چون بازگشایی سفارتخانه های جمهوری اسلامی ایران و انگلیس به صورت متقابل در دستورکار قرار گرفت. با توجه به آنچه گفته شد یافته های نظرسنجی های یاد شده را می توان تا حدی متاثر از فضای شکل گرفته در روابط تهران- لندن دانست. 

مهمتر از آن، شکل گیری توافق ژنو بین تهران و 6 قدرت جهانی بود که موجب شد هیاهوی بوق های ایران هراسی تا حد زیادی فروبنشیند. در این ارتباط و پس از توافق ژنو، انتشار بیش از 10 گزارش ماهانه و فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته یی ایران، نقشی غیر قابل انکار در کاهش بدبینی و ایران هراسی در جهان داشته است. البته کاهش میزان ایران هراسی همان 6 ماه نخست پس از روی کارآمدن دولت روحانی خود را نشان داد. نتایج نظرسنجی موسسه ی «گالوپ» که اوایل اسفندماه 1392 منتشر شد نشان داد میزان محبوبیت 9 درصدی ایران نزد مردم آمریکا در سال 2013 رشد داشته است. 

از دید بسیاری از مردم جهان از جمله شهروندان کشورهای غربی، جنایت های رژیم اشغالگر قدس موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن چشم پوشید؛ رژیمی که امتداد اقدام های ضد انسانی آن در تجاوز به غزه و کشتار هزاران فلسطینی بی دفاع سبب پیدایی بیشتر چنگ و دندان و رنگ باختن مظلوم نمایی صهیونیست ها شده است.

بمباران مناطق مسکونی، مدارس، بیمارستان ها و کشتار هزاران زن و کودک بی گناه در جنگ های 8، 22 و 51 روزه نمی تواند از نگاه پرسشگر جهانیان دور بماند. تنها در جریان تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی به نوار غزه بیش از 2هزار نفر از فلسطینی ها به شهادت رسیدند و چند هزار نفر نیز زخمی و آواره شدند.

همزمان با تجاوز اخیر صهیونیست ها به غزه موسوم به «جنگ 51 روزه» در شهرهای گوناگون اروپا از جمله لندن، پاریس، اسلو و... به نشانه ی اعتراض به اقدامات تجاوزکارانه و غیرانسانی نظامیان صهیونیست راهپیمایی های گسترده یی صورت گرفت. تظاهرکنندگان حمله ها و جنایت های وحشیانه ی رژیم صهیونیستی علیه زنان و کودکان مظلوم فلسطینی را محکوم کردند و امروز نیز این رویدادها از اذهان عمومی پاک نشده است. به این ترتیب افزایش بدبینی شهروندان اروپایی به رژیم صهیونیستی محصول همان بذری است که خود صهیونیست ها کاشته اند.

گسترش روزافزون ابزارهای ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی نقش تعیین کننده یی در بیان اعتراض ها علیه جنایت های رژیم صهیونیستی داشت. در این ارتباط و همزمان با جنگ 51 روزه، روزنامه ی سوییسی «بلیک» با انتشار مطلبی در همین رابطه نوشت : با تشدید حمله ها به غزه و افزایش تعداد کشته ها و مصدومان، انگاره های ضد صهیونیستی به شکل چشمگیری در شبکه های اجتماعی اوج گرفته و حدود چهار برابر افزایش یافته است.

ادامه ی شهرک سازی رژیم صهیونیستی در سرزمین اشغالی به عنوان یکی از مهمترین مصداق های نقض حقوق فلسطینیان از جمله دلایل دیگری است که بر نفرت جهانیان از این رژیم افزوده است. از همین رو برخی دولت های غربی زیر فشار افکارعمومی اقدام به محکومیت شهرک سازی صهیونیست ها کرده اند.

در تازه ترین واکنش های رسمی، کاخ سفید روزجمعه دهم بهمن ماه ضمن محکوم کردن طرح اخیر رژیم صهیونیستی برای ساخت 450 واحد مسکونی در قالب شهرکی در کرانه ی باختری، اجرای این طرح را اقدامی «غیر قانونی وغیرسازنده» درمسیر دستیابی به صلح خواند.

اتحادیه ی اروپا و وزارت امور خارجه ی دولت های اروپایی از جمله آلمان، ایتالیا و انگلیس نیز در هفته های اخیر در بیانیه هایی این اقدام غیرقانونی را محکوم کرده اند. 

یکی از نمودهای اعتراض شهروندان و دولت های اروپایی نسبت به رفتارهای خلاف عرف و قواعد بین المللی رژیم صهیونیستی افزایش حمایت ها از تشکیل کشور مستقل فلسطین بوده است. به عنوان نمونه، پارلمان فرانسه دوم دسامبر سال گذشته ی میلادی (یازدهم آذرماه امسال) با رای اکثریت نمایندگان، پیش نویس طرح به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی را تصویب کرد.

دولت سوئد نیز در اکتبر 2014 میلادی (آبان ماه امسال)، کشور فلسطین را به رسمیت شناخت که این اقدام باعث شد موج تازه یی در این زمینه در اروپا شکل بگیرد چرا که پس از سوئد، نمایندگان پارلمان انگلیس و سپس اسپانیا از دولت خود خواستند از تشکیل کشور مستقل فلسطین حمایت کند.

در مجموع باید گفت شهروندان کشورهای گوناگون به ویژه کشورهای غربی در شرایط کنونی به صلح و ثبات به عنوان حلقه ی گمشده ی تحولات بین المللی و نیازی اساسی می نگرند. با نگاهی به گردهمایی های اعتراضی این شهروندان در خیابان ها و نیز کنشگری آنان در فضای شبکه های نوین اجتماعی و جوامع ارتباطاتی مجازی می توان اهمیت این نیاز را به روشنی دریافت. 

در چنین شرایطی بهره جویی دولت یازدهم از ابزارهای دیپلماسی و حتی فناوری های نوین ارتباطی برای انتقال پیام دوستی، تعامل، تنش زدایی و مبارزه با خشونت، پیامدهایی چون تغییر نگرش جهانیان به ایران و به گل نشستن کشتی پروژه ی ایران هراسی را به دنبال داشته است.

در برابر، افزایش درنده خویی رهبران رژیم صهیونیستی و جنایت های گسترده ی صهیونیست ها سبب شده به رغم سیطره ی آنان بر رسانه های جهانی و برخورداری از حمایت لابی قدرتمند در کشورهای غربی، نفرت جهانیان از رژیم صهیونیستی به شکلی فزاینده پراکنش و افزایش یابد.

نکته ی دیگری که در این پیوند اهمیت دارد، همسنجی کارنامه و کارکردهای سیاست خارجی دولت یازدهم در ستیزش با اشغالگران صهیونیست نسبت به سیاست های نه چندان موفق یک دهه ی اخیر است. تغییر نگرش شهروندان غربی نسبت به جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی نشان می دهد رویکردهای الگوی بین المللی تعامل سازنده بر خلاف الگوهای تقابلی سال های گذشته افزون بر نمایاندن سیمای واقعی ایران، تهی بودن یاوه گویی های رهبران تل آویو و صهیونیست ها را به اثبات رسانده و نقاب چهره ی آنان را خراشیده است.