صدای ایران بررسی می کند؛
تفاوت جایگاه آماریِ مادی و معنوی کشور نشانه‌ی چیست؟
بسیار از بزرگان دین، سیاست مداران، جامعه شناسان و دیگر نخبگان علوم انسانی بر یک نکته تاکید دارند که بر این موضوع تاکید دارند که در سالهای اخیر جامعه ما دچار بحران شده و آمار آسیب های اجتماعی نیز نشان دهنده وجود این امر است و هر کدام از طیف های فوق برای برون رفت از این بحران نسخه خاص خود را تجویز می کنند.
صدای ایران؛ حیدر سمیرکرم- بسیار از بزرگان دین، سیاست مداران، جامعه شناسان و دیگر نخبگان علوم انسانی بر یک نکته تاکید دارند که بر این موضوع تاکید دارند که در سالهای اخیر جامعه ما دچار بحران شده و آمار آسیب های اجتماعی نیز نشان دهنده وجود این امر است و هر کدام از طیف های فوق برای برون رفت از این بحران نسخه خاص خود را تجویز می کنند.
اما براستی کلید حل برون رفت از این بحران چیست؟ حل مشکلات اقتصادی، حل مشکلات ساختار سیاسی، حل مشکلات فرهنگی و یا حل مشکلات اجتماعی؟ بی تردید همه اینها می تواند برای حل این مشکل موثر باشند.
اما بنا به دلایلی باید مسائل را فراتر از این موضوعات دانست. اگر کمی به آمارهای جهانی در باب وضعیت مادی کشورمان توجه کنیم موضوع تا حدی برایمان به گونه ای دیگر جلوه می کند.
بر اساس شاخص هایی که از منابع معتبر بین المللی همچون سازمان ملل متحد، بانک جهانی و.... بدست آمده و در آن ایران در 22 حوزه مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته، جایگاهش در مقایسه با دیگر کشورها مشخص شده است.
در این ارزیابی ها ایران در بسیاری از شاخص های مادی جز بیست کشور اول جهان قرار می گیرد. بطور مثال در نفت و گاز رتبه اول و یا دوم را کسب می کند.
در تعداد کاربران اینترنت رتبه 11، در تولیدات کشاورزی رتبه 13، در تولید برق رتبه 19، در قدرت نظامی و دفاعی رتبه 15، در صدور مواد اولیه رتبه 9، در رشد علم وتکنولوژی رتبه 1، در ذخیره گاز طبیعی رتبه 1، در جواهرات سلطنتی رتبه 1، در شرکت های بزرگ نفتی رتبه 2 و بالاخره در تولید سنگ آهن دارای رتبه 8 ام است.
اما در کنار این آمار خوب از لحاظ مادی با آمار دیگری روبرو می شویم که باید نسبت به آنها دقیق شد و آنگاه این موضع را واکاوی و علت را ریشه یابی کرد
بطور مثال رتبه یا جایگاه ایران در بسیاری از شاخص های اخلاقی و معنوی در پائین جدول قرار دارد.
مثلا ایران در فساد اداری دارای رتبه 146، در پایداری محیط زیست رتبه 132، در کیفیت زندگی رتبه 150، در فضای کسب وکار رتبه 140، در مردم سالاری رتبه 145، در رضایت از زندگی رتبه96 و در آزادی اقتصادی رتبه 171 ام را داراست.
با کنار هم قرار دادن دو آمار فوق، یک نکته توجه انسان را به خود جلب می کند و آن نزول اخلاق و ارزش های اخلاقی در جامعه ماست. اما براستی مگر اخلاق چیست که این چنین در نزول و فروپاشی یک جامعه ثروتمند تاثیر گذار است؟
برای فهم این موضوع اول باید فهمی درست از این واژه داشت. کلمه اخلاق جمع خًلق، خًلق شکل درونی انسان است، چنانکه خَلق شکل ظاهری وصوری اشیاء است.
غرایز و ملکات و صفات روحی و باطنی که در انسان است اخلاق نامیده می شود و به اعمال و رفتاری که از این خلقیات ناشی گردد نیز اخلاق و یا رفتار اخلاقی می گویند. لذا اخلاق امری است فطری که انسان و رفتار او را از دیگر موجودات مجزا می سازد.
این انسان که با صفات اخلاقی مزین گشته است، اگر در شکل اجتماعی در کنار دیگر همنوعان خویش قرار بگیرد و آن ملکات اخلاقی در درون و ضمیر همه آنها شکوفا بشود، توانایی شکل دادن جامعه ای انسانی و اخلاقی را دارا است.
ولی همین انسان، چنانچه تابع غرایز و نفسانیت خویش قرار گیرد، دیگر آن جامعه انسانی روی آرامش وبهروزی را نمی بیند. چرا که این قانون خلقت است و اصولا سرنوشت افراد و اقوام و ملل به نیات و مقاصد آنها بستگی دارد که همانا قرآن فرمود: (ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم).
بنا براین نخبگان و اندیشمندان جامعه برای برون رفت از این بحران و حل مشکلات آسیب های اجتماعی باید نهضت بزرگ اخلاقی در جامعه را در سطوح متفاوت شکل دهند که بزرگترین آثار این نهضت ایجاد اعتماد در سطوح جامعه و ایجاد سرمایه اجتماعی است و آن موقع، جامعه ای را نظاره گر خواهیم بود که توانمند شده و برای حل مشکلات خویش به بهترین شکل اقدام می کند.
شاید بعضی از بزرگان دینی ما، بر حسب استماع سخنانشان در منابر و رسانه های جمعی، بر این باور باشند که جامعه ما جامعه ای است که بر اساس سیر اندیشه وم فاهیم دینی حرکت می نماید. اما متاسفانه تحقیقات چیزی جز این موضوع را نمایان می کند.
دو استاد دانشگاه در رشته اقتصاد به نام های حسین عسگری و شهرزاد رحمان، تحقیقات نسبتا جامعی درباره میزان تحقق اصول و ارزش های اسلامی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی تحت عنوان (کشورهای اسلامی چقدر اسلامی اند) انجام داده اند.
آنان ابتدا ویژگی های مطلوب یک جامعه اسلامی را بر اساس آموزه های قرآنی و گفتار پیامبر گرامی اسلام استخراج کرده و میزان اسلامی بودن 208 کشور جهان را بر اساس ویژگی های مذکور اندازه گیری و ارزیابی کرده اند.
آنان در این سنجش وارزیابی از ده ها شاخص معتبر در رشته های گوناگون علوم انسانی که توسط سازمان های رسمی جهانی منشر شده، استفاده کرده اند.
اما در رتبه بندی ای که آنان بدست آورده اند در بین 37 کشور اول حتی یک کشور اسلامی دیده نمی شود. نخستین کشور در این رتبه بندی کشور نیوزلند است و مالزی به عنوان یک کشور مسلمان رتبه 38 را داراست. میانگین رتبه 56 کشور مسلمان در این پژوهش، 139 است، و میانگین کشورهای صنعتی 25 است و رتبه کشور ما ایران 163 است.
با توجه به آنچه از نظر گذشت بر ما بعنوان مسلمان و پیرو پیامبری که هدف از رسالت و بعثت خود را به کمال رساندن اخلاق نیکو اعلام فرمود، فرض است که در جهت گسترش و تعمیق مفاهیم انسانی و اخلاقی به هر نوع و شکل و با هر ابزاری بکوشیم.
باشد که با تحقق و شکل گیری و آنگاه تعمیق این مفاهیم، خیر دنیا و آخرت نصیب خود و فرزندان و نسلهای آینده این مرز وبوم شود.
اما براستی کلید حل برون رفت از این بحران چیست؟ حل مشکلات اقتصادی، حل مشکلات ساختار سیاسی، حل مشکلات فرهنگی و یا حل مشکلات اجتماعی؟ بی تردید همه اینها می تواند برای حل این مشکل موثر باشند.
اما بنا به دلایلی باید مسائل را فراتر از این موضوعات دانست. اگر کمی به آمارهای جهانی در باب وضعیت مادی کشورمان توجه کنیم موضوع تا حدی برایمان به گونه ای دیگر جلوه می کند.
بر اساس شاخص هایی که از منابع معتبر بین المللی همچون سازمان ملل متحد، بانک جهانی و.... بدست آمده و در آن ایران در 22 حوزه مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته، جایگاهش در مقایسه با دیگر کشورها مشخص شده است.
در این ارزیابی ها ایران در بسیاری از شاخص های مادی جز بیست کشور اول جهان قرار می گیرد. بطور مثال در نفت و گاز رتبه اول و یا دوم را کسب می کند.
در تعداد کاربران اینترنت رتبه 11، در تولیدات کشاورزی رتبه 13، در تولید برق رتبه 19، در قدرت نظامی و دفاعی رتبه 15، در صدور مواد اولیه رتبه 9، در رشد علم وتکنولوژی رتبه 1، در ذخیره گاز طبیعی رتبه 1، در جواهرات سلطنتی رتبه 1، در شرکت های بزرگ نفتی رتبه 2 و بالاخره در تولید سنگ آهن دارای رتبه 8 ام است.
اما در کنار این آمار خوب از لحاظ مادی با آمار دیگری روبرو می شویم که باید نسبت به آنها دقیق شد و آنگاه این موضع را واکاوی و علت را ریشه یابی کرد
بطور مثال رتبه یا جایگاه ایران در بسیاری از شاخص های اخلاقی و معنوی در پائین جدول قرار دارد.
مثلا ایران در فساد اداری دارای رتبه 146، در پایداری محیط زیست رتبه 132، در کیفیت زندگی رتبه 150، در فضای کسب وکار رتبه 140، در مردم سالاری رتبه 145، در رضایت از زندگی رتبه96 و در آزادی اقتصادی رتبه 171 ام را داراست.
با کنار هم قرار دادن دو آمار فوق، یک نکته توجه انسان را به خود جلب می کند و آن نزول اخلاق و ارزش های اخلاقی در جامعه ماست. اما براستی مگر اخلاق چیست که این چنین در نزول و فروپاشی یک جامعه ثروتمند تاثیر گذار است؟
برای فهم این موضوع اول باید فهمی درست از این واژه داشت. کلمه اخلاق جمع خًلق، خًلق شکل درونی انسان است، چنانکه خَلق شکل ظاهری وصوری اشیاء است.
غرایز و ملکات و صفات روحی و باطنی که در انسان است اخلاق نامیده می شود و به اعمال و رفتاری که از این خلقیات ناشی گردد نیز اخلاق و یا رفتار اخلاقی می گویند. لذا اخلاق امری است فطری که انسان و رفتار او را از دیگر موجودات مجزا می سازد.
این انسان که با صفات اخلاقی مزین گشته است، اگر در شکل اجتماعی در کنار دیگر همنوعان خویش قرار بگیرد و آن ملکات اخلاقی در درون و ضمیر همه آنها شکوفا بشود، توانایی شکل دادن جامعه ای انسانی و اخلاقی را دارا است.
ولی همین انسان، چنانچه تابع غرایز و نفسانیت خویش قرار گیرد، دیگر آن جامعه انسانی روی آرامش وبهروزی را نمی بیند. چرا که این قانون خلقت است و اصولا سرنوشت افراد و اقوام و ملل به نیات و مقاصد آنها بستگی دارد که همانا قرآن فرمود: (ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم).
بنا براین نخبگان و اندیشمندان جامعه برای برون رفت از این بحران و حل مشکلات آسیب های اجتماعی باید نهضت بزرگ اخلاقی در جامعه را در سطوح متفاوت شکل دهند که بزرگترین آثار این نهضت ایجاد اعتماد در سطوح جامعه و ایجاد سرمایه اجتماعی است و آن موقع، جامعه ای را نظاره گر خواهیم بود که توانمند شده و برای حل مشکلات خویش به بهترین شکل اقدام می کند.
شاید بعضی از بزرگان دینی ما، بر حسب استماع سخنانشان در منابر و رسانه های جمعی، بر این باور باشند که جامعه ما جامعه ای است که بر اساس سیر اندیشه وم فاهیم دینی حرکت می نماید. اما متاسفانه تحقیقات چیزی جز این موضوع را نمایان می کند.
دو استاد دانشگاه در رشته اقتصاد به نام های حسین عسگری و شهرزاد رحمان، تحقیقات نسبتا جامعی درباره میزان تحقق اصول و ارزش های اسلامی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی تحت عنوان (کشورهای اسلامی چقدر اسلامی اند) انجام داده اند.
آنان ابتدا ویژگی های مطلوب یک جامعه اسلامی را بر اساس آموزه های قرآنی و گفتار پیامبر گرامی اسلام استخراج کرده و میزان اسلامی بودن 208 کشور جهان را بر اساس ویژگی های مذکور اندازه گیری و ارزیابی کرده اند.
آنان در این سنجش وارزیابی از ده ها شاخص معتبر در رشته های گوناگون علوم انسانی که توسط سازمان های رسمی جهانی منشر شده، استفاده کرده اند.
اما در رتبه بندی ای که آنان بدست آورده اند در بین 37 کشور اول حتی یک کشور اسلامی دیده نمی شود. نخستین کشور در این رتبه بندی کشور نیوزلند است و مالزی به عنوان یک کشور مسلمان رتبه 38 را داراست. میانگین رتبه 56 کشور مسلمان در این پژوهش، 139 است، و میانگین کشورهای صنعتی 25 است و رتبه کشور ما ایران 163 است.
با توجه به آنچه از نظر گذشت بر ما بعنوان مسلمان و پیرو پیامبری که هدف از رسالت و بعثت خود را به کمال رساندن اخلاق نیکو اعلام فرمود، فرض است که در جهت گسترش و تعمیق مفاهیم انسانی و اخلاقی به هر نوع و شکل و با هر ابزاری بکوشیم.
باشد که با تحقق و شکل گیری و آنگاه تعمیق این مفاهیم، خیر دنیا و آخرت نصیب خود و فرزندان و نسلهای آینده این مرز وبوم شود.
گزارش خطا
آخرین اخبار