هنرمندی که مرد؛ سازی که خاموش شد

محمد شهابی مدتی است درگذشته و سنتور‌اش که نیم قرن همراه این هنرمند در برنامه‌های مختلف استانی بود بی‌سرانجام مانده، دوتار ذوالفقار عسکریان و..... نیز به چنین سرنوشتی دچار شده اند. گفته می‌شود شاید موزه موسیقی که به اهمیت سازها واقف است بالاخره قدم پیش بگذارد و کاری کند، اما تا به امروز اتفاقی نیفتاده است. سازنده، نوازنده و ساز با هم می‌میرند و نهادهای متولی منتظر می‌مانند تا سازهای ارزشمند برای نگهداری به موزه اهدا شوند، سرنوشت ساز و نوازنده، سرنوشت عجیب و تلخی است!

 

با راه اندازی موزه موسیقی در ساختمانی قدیمی در یکی از کوچه‌های محلات قدیمی تجریش دغدغه بسیاری از هنردوستان و کارشناسان بابت نگهداری میراث هنری کشور در حوزه موسیقی اندکی برطرف شد. اما این موزه محلی شد برای اهدای سازهای هنرمندان به موزه‌ای که برای آیندگان این مرز و بوم می‌ماند و بخشی از تاریخ ایران را می‌سازد. گفته می‌شود هیات امنای موزه موسیقی زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران فعالیت می‌کند و در زمان راه‌اندازی این موزه، محمدرضا درویشی پژوهشگر و موسیقیدان بخش عمده ای از سازهای این موزه را تامین کرد. سازهایی که به زحمت و در نتیجه سال ها پژوهش خود از نقاط مختلف جمع آوری کرده بود.

موزه موسیقی حالا زیر نظر علی مرادخانی فعالیت می‌کند و این مدیر آشنا با اهالی موسیقی هم زمان عهده‌دار مسوولیت معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز هست. پیش‌تر محمدرضا دوریشی در صبحت‌های خود بر اهمیت ثبت و نگه‌داری از میراث بازمانده از هنرمندان تاکید داشت و در این راه نیز اقدامات شایسته‌ای انجام داد. اقداماتی که مدیران دولتی را به اهمیت این مساله بیش از پیش رهنمون شده بود. 

 

با این حال به نظر می‌رسد که جدای از فعالیت‌های این هنرمند و پژوهشگر هنوز مشکلات عمده‌ای در سر راه زندگی هنرمندان در نقاط مختلف ایران وجود دارد. بخش عمده‌ای از موسیقیدانان در سراسر ایران از خدمات بیمه‌ای بی‌بهره‌اند و در عین حال شرایط دشواری را از نظر نوع زندگی می‌گذرانند. 

 

زندگی موسقیدانان به خصوص موسیقیدانان نواحی ایران به دشواری می‌گذرد و به رغم وعده‌های مکرر مسوولان به ندرت کمک‌ها در زمان احتیاج به آنها می‌رسد. گویا همه چیز نه به صورت سیستمی که به صورت دلی انجام می‌شود. مسوولان وعده می‌دهند و پاسخگوی وعده‌ها نیز نیستند.

 

ذوالفقار عسگریان یکی از تازه درگذشتگان موسیقی نواحی ایران است. ساز اول‌اش را به پسرش داد و دیگری در دست همسر‌اش است. هنوز معلوم نیست که چه سرنوشتی در انتظار سازاش است. از سوی دیگر ساز سنتور محمد شهابی هم بلاتکلیف است.

منصور آل‌کثیر پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی و موسیقی در استان خوزستان می گوید: «محمد شهابی با سابقه نیم قرن سنتورنوازی به دلیل بیماری سرطان در شرایط ناگواری از دنیا رفت و این موضوع متاسفانه هیچ کس را نگران نکرد!»

وی می افزاید: «انتظار می‌رفت که اداره کل سازمان میراث فرهنگی استان که اخیرا متوجه اهمیت موسیقی نقاط مختلف ایران شد، در این زمینه ورود و یکی از سازهای این هنرمند را برای نگه‌داری به موزه موسیقی منتقل می‌کرد، موزه‌ای که اهدافش تکریم استادان و پیشکسوتان موسیقی است. اما تا به امروز این اتفاق نیفتاده است.»

 

پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی و موسیقی در تشریح صحبت‌های خود می‌گوید: «شهابی یکی از نوازندگان محلی استان بود که لقب سلطان مقام های عربی اهواز را دارد. این هنرمند که همواره در سکوت فعالیت هنری خود را دنبال می‌کرد پس از سپری کردن دوره بیماری سرطان از دنیا رفت و مسئولان از دور تنها یک پیام تسلیت برایش فرستادند! تکلیف ساز‌اش هم معلوم نیست!»

 

محمد شهابی فرزند جمعه متولد 1341 در شهر ویس از توابع شهرستان باوی استان خوزستان به دنیا آمد گفته می شود او در 15سالگی علاقه زیادی به موسیقی پیدا کرد و در سن 19 سالگی به نوازندگی سنتور رو آورد. وی پس از مدت کوتاهی در فن خود مشهور شد و تعجب خوانندگان قدیمی معروف موسیقی خوزستان چون یونس خلف، جبار معتوگ و غیره را برانگیخته بود که با سن کم خود توانسته بود به این درجه نوازندگی برسد.

 

آل کثیر تاکید می کند: «محمد شهابی توانست در گروه‌های موسیقی عربی خوانندگان معروف آن دوره خوزستان عضو شود که میتوان به جبار معتوگ، یونس خلف، علی نیسی، عبدالامیر ادریس و دیگر خوانندگان سرشناس استان اشاره کرد. او توانست برای خوانندگان معروف عربی کشور عراق هم نوازنندگی کند که میتوان به محمد السامر، مگصد الحلی، فرج و وهاب اشاره کرد.»

 

به گفته آل کثیر؛ مرحوم شهابی توانست در گروههای موسیقی بسیاری در داخل و خارج از کشور شرکت کند و همه او را ملقب به سلطان مقام های اهوازی و حکیمی می شناختند. شهابی در 20 سال زندگی آخر عمرش با خواننده مقام های اهوازی به نام حمید هواشمی همکاری می‌کرد که در آخر موفقیتی مهم به دست آوردند و در جشنواره نواحی موسیقی کرمان سال 1392 توانستند مقام اول را کسب کنند.وی در آخرین جشنواره محلی فجر در کرمان به همراه گروه «تراث الاهواز» شرکت کرد و موفق به کسب مقام نخست شد.

 

شهابی همچنین در مراسم های موسیقی خارج کشور نیز شرکت داشت. وی برای خوانندگان معروف استان ازجمله استاد عبدالامیر ادریس، علی نیسی، حمدی صالح و... نوازندگی کرده است.