داووس، از خاتمی تا روحانی

مجمع جهانی اقتصاد برای اولین بار در ژانویه سال 1971 میلادی و در شهر داووس سوییس راه اندازی شد. هر ساله گروهی از رهبران تجاری تحت نظارت کمیسیون اقتصادی اروپا و اتحادیه صنعتی اروپا با یکدیگر در داووس دیدار می کنند. ایران نیز از این امر مستنثی نیست. روسای جمهور کشورمان از سوی ریاست این اجلاس هر ساله به داووس دعوت می شوند هرچند این مهم در خصوص محمود احمدی نژاد رئیس دولت های نهم و دهم محقق نشد.

در دوران ریاست جمهوری محمود احمد نژاد، تنها مقاماتی از دستگاه دیپلماسی در این اجلاس بین المللی حاضر شدند.

کلاوس شواب آلمانی که بعد از تشکیل این مجمع جهانی به عنوان استاد دانشگاه ژنو در رشته سیاستهای تجاری مشغول تدریس شد، ریاست این گردهمایی را برعهده داشت.

بعد از این ریاست، وی مجمع مدیریت اروپایی که یک سازمان غیر انتفاعی بود را در ژنو راه اندازی کرد و با کمک این مجمع سران تجاری و صنعتی اروپا را هر ساله در ماه ژانویه به داووس فرا می خواند.

در آغاز جلسات ، داووس روی چگونگی برقراری رابطه اقتصادی کارآمد بین شرکتهای اروپایی و آمریکایی متمرکز بود. شواب موضوع مدیریت مشارکتی را در این اجلاس مطرح کرد و به توسعه آن در سطح اجلاس داووس پرداخت. اما از سال 1973 میلادی این اجلاس به سمت جهانی شدن پیش رفت.

کنفرانس داووس اجلاسی غیر دولتی است که طی آن یک موسسه غیر انتفاعی، کنفرانسی در سطح جهانی برگزار می کند که می توان آن را یک هم اندیشی جهانی دانست. سوئیس را می توان بین المللی ترین کشور قاره اروپا دانست چرا که بسیاری از رویدادهای بین المللی در این کشور رخ می دهد. شهر ژنو در سوئیس، مقر اروپایی سازمان ملل است. شهر داووس در سوئیس نیز سالانه میزبان یکی از مهم ترین رویدادهای اقتصادی به نام "مجمع اقتصاد جهانی" است.

شعارسال 2014 اجلاس داووس "شکل دهی دوباره جهان: پیامدها برای جامعه، سیاست و اقتصاد" نام داشت. در اجلاس داووس ۳۹ درصد از شرکت کنندگان را اروپائیان و ۳۶ درصد را دولتمردان و تجار ایالات متحده تشکیل می دادند که سر جمع ۷۵ درصد کل حضار را تشکیل داد حال آن که اروپا و آمریکا روی هم ۱۷ درصد جمعیت دنیا را در اختیار دارند. معمولاً مدیران شرکت هایی به اجلاس داووس دعوت می شوند که درآمد سالانه بالای یک میلیارد دلار داشته باشند و بدیهی است که شرکت های کشورهای فقیر و در حال توسعه دنیا همواره در اجلاس داووس در اقلیت قرار می گیرند.

اگر چه مجمع اقتصاد جهانی داووس، از مهم ترین نشست های بین المللی در زمینه اقتصاد جهانی است، اما اجلاس داووس ۲۰۱۴ در ۲۲ ژانویه در حالی برگزار شد که کنفرانسی نیز درشهر ژنو با فاصله ای در حدود ۳۰۰ کیلومتر آنطرف تر  به بحث درباره بحران سوریه می پرداخت. ژنو و داووس در یک زمان دو چهره متفاوت از سیاست بین المللی از خود نشان می دادند. از مهم ترین نشست های بین المللی در زمینه اقتصاد جهانی، که رهبران سیاسی کشورهای مختلف جهان، مدیران شرکت ها و کارتل های اقتصادی بزرگ، کارشناسان و دانشمندان علم اقتصاد در آن حضور دارند. که از قضا ایران مهمان حاضر در یکی (داووس) و غائب در دیگری (ژنو) است.

مجمع جهانی اقتصاد در سال 2014 میزبان ۲ هزار و ۵۰۰ شرکت کننده از سراسر جهان آغاز شد. در میان این افراد ۳۰ رئیس جمهور و نخست وزیر و ۸۰ مقام رسمی کشورها حضور داشتند.

اما تاریخچه حضور ایران در داووس شکل دیگری دارد. در 17 سال گذشته ، سید محمد خاتمی و حسن روحانی به داووس رفتند، چرا که در دولت احمدی نژاد، جمهوری اسلامی ایران تنها در سطح وزیر خارجه در این اجلاس بین المللی حاضر می شد. حسن روحانی و سید محمد خاتمی عملکرد تاحدودی یکسان در داووس داشتند و توانستند با استقبال مواجه شوند اما رویکرد "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور سابق ایران، متفاوت بود و او با اظهارات خود نشان داده بود که مرد داووس نیست.

حسن روحانی دومین رئیس جمهور ایران است که کلاوس شواب کارت دعوت حضور در اجلاس داووس را بعد از ۸ سال برای او فرستاد. روحانی سخنران روز دوم کنفرانس داووس در سال گذشته بود. سخنرانی او با عنوان "ایران در جهان"  رنگ و بوی دیگری به حضور کشورمان در این اجلاس بخشید. بدون تردید، وی با پرداختن به توافق هسته ای با 5+1 به ترسیم فضایی امن برای ایران، به دنبال جذب سرمایه گذاران خارجی و کاستن از فشار تحریم ها بود.

زمانیکه "حسن روحانی" رئیس جمهوری ایران در اجلاس گذشته مجمع جهانی اقتصاد در داووس با پیام حسن نیت و اشتیاق برای مذاکره ظاهر شد یک انعکاس شگفت آور از 10 سال قبل یعنی زمانیکه "سید محمد خاتمی" رئیس جمهور وقت ایران، در داووس حاضر شده بود را به تصویر کشید. خاتمی نیز در داووس پیامی مشابه پیام روحانی  به جهان مخابره کرده بود.

حضور این دو رئیس جمهور در داووس نشان می دهد که ایران تا چه حد در 10 سال گذشته تغییر کره است. روحانی اعلام کرد که خواهان تعامل سازنده با جهان بوده و ایران هیچ میلی برای دست یابی به سلاح هسته ای ندارد. در سال 2004 میلادی نیز خاتمی گفته بود "هرکجا که ببینیم و احساس کنیم که طرف مقابل به ما احترام می گذارد و هیچ چیزی را به ما تحمیل نمی کند آماده مذاکره خواهیم بود." خاتمی نیز در آن سال گفته بود که ایران بدنبال سلاح اتمی نیست.

در دوران ریاست جمهوری خاتمی همچون شرایط کنونی، ایران بخشی از فعالیت هسته ای خود را متوقف کرد و پذیرای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی شد. در آن زمان نیز مانند زمان حاضر، رهبران ایران از اجلاس جهانی داووس به عنوان فرصتی برای دعوت از سرمایه گذاران برای حضور در ایران استفاده کردند.

روحانی و خاتمی عملکرد تقریبا یکسانی در داووس داشتند و توانستند با استقبال مواجه شوند اما رویکرد "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور سابق ایران، متفاوت بود و او با اظهارات خود نشان داده بود که مرد داووس نیست.