یک مقام روس: موشک اس-٣٠٠ و اس-٤٠٠ به تهران تحویل داده می‌شود
نزدیک به هفت‌سال از قرارداد ٨٠٠میلیون‌دلاری ایران و روسیه بر سر سپر دفاعی اس-٣٠٠ می‌گذرد و هنوز خبری از «سپر» نیست؛ تنها سپری که از طرف روس‌ها به ایران داده شده، «سپر سرباز شاه‌عباس» بود که «پوتین»، رییس‌جمهوری روسیه در دیدار مهرماه با همتای ایرانی‌اش به «روحانی» هدیه داد. حالا بعد از گذشت چندسال از قول‌وقرارهایی که به سرانجام نرسیده، وزیران دفاع ایران و روسیه در تهران برای حلوفصل این موضوع توافق کرده‌اند. سردار «حسین دهقان» وزیر دفاع ایران در دیدار با میهمان روس خود، ارتشبد «سرگئی شویگو»، از موضوعات زیادی سخن به میان آورد. بر اساس خبر رسمی منتشرشده، در پایان این دیدار، طرفین با توجه به اراده دو کشور در ارتقای روابط دفاعی برای حلوفصل مشکل اس-٣٠٠ توافق کردند. البته شب گذشته ریانووستی (خبرگزاری رسمی روسیه)، پس از انتشار اخبار مرتبط با دیدار دو وزیر دفاع، به نقل از یک مقام روس از احتمال تحویل سامانه‌های اس-٣٠٠ و اس-٤٠٠ از سوی روسیه به ایران خبر داد. به گفته او، این گام در راستای همکاری اقتصادی و فناوری تسلیحاتی بین تهران و مسکو برداشته شده است. همچنین دو طرف در این دیدار به تهدیدهای مشترک اشاره کردند. سردار «دهقان» در این دیدار گفت: «ما معتقدیم شرایط کنونی برای گسترش و توسعه همکاری فرصت مغتنمی است تا با کمک یکدیگر فرمایش مقام‌‌معظم‌رهبری مبنی‌بر اینکه «روسیه مقتدر و ایران مستقل دو رکن مهم ثبات منطقه‌ای و جهانی هستند» را جامه عمل بپوشانیم.» وزیر دفاع روسیه نیز با بیان اینکه ما دارای چالش و تهدیدهای مشترکی هستیم، گفت: «ایران و روسیه می‌توانند با همکاری و مساعی دو طرف با این چالش‌ها و تهدیدات مقابله کنند.» ارتشبد «سرگئی شویگو»، با اشاره به رویکرد سازنده جمهوری‌اسلامی‌ایران در اثبات صلح‌آمیز‌بودن برنامه هسته‌ای خود گفت: «روسیه همواره از این رویکرد سازنده، حمایت کرده و می‌کند.»
معامله‌ای که قرار بود بین تهران و مسکو انجام شود و روز گذشته وزرای دفاع دو کشور با نام «مشکل» از آن یاد کردند، از ابتدا «مشکل» نبود. این معامله اواخر سال ١٣٨٦ بود که کلید خورد. در آن زمان که هیچ‌یک از وزیران دفاع فعلی بر سر کار نبودند، برخی خبرها از عدم اجرای تعهدات روسیه در این معامله حکایت می‌کرد. شاید این عدم تمایل، به اعتراضات آمریکا و اسراییل بازگردد که خواستار تحویل‌ندادن این سپر دفاعی به تهران شده بودند؛ روس‌ها هم از یک‌سو با ایران قرارداد بسته بودند و از سوی دیگر برای رضایت اسراییل و غرب، ایران را منتظر گذاشته بودند. اواخر بهمن‌ماه ١٣٨٧ بود که «مصطفی محمدنجار»، وزیر دفاع وقت ایران و «آناتولی سردیوکف»، وزیر دفاع وقت روسیه در مسکو به مذاکره نشستند. در حالی‌که وزیر ایرانی در مسکو به‌سر می‌برد، یک نماینده مجلس در تهران، گمانه‌زنی‌های رسانه‌های خارجی در مورد هدف دیدار «مسکو» را تایید کرد. «جواد جهانگیرزاده»، نماینده مجلس در گفت‌وگو با تلویزیون «العالم» گفت که «مهم‌ترین هدف سفر وزیر دفاع به روسیه برای سامانه دفاع موشکی اس-٣٠٠ است.» تا آن زمان جزییات رسمی از مذاکرات طرفین در رسانه‌های ایران و روسیه منتشر نشده بود اما در حین انجام سفر، روزنامه روسى «کامرسنت» از قراردادی ۸۰۰میلیون‌دلاری خبر داد که بر اساس آن پنج سامانه اس-٣٠٠ باید به ایران تحویل داده می‌شد. پیش از این برخی رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده بودند که ایران تعدادی از این سیستم‌ها را دریافت کرده است که سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران آن را تکذیب کرد. آن زمان اوج درگیری سیاسی ایران با کشورهای گروه ١+٥ بر سر برنامه هسته‌ای تهران بود. روس‌ها که در جریان تصویب تحریم‌های و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، از تلاش‌های غربی‌ها حمایت کرده بودند، این‌بار هم آنقدر معطل کردند تا سخت‌گیرانه‌ترین قطعنامه شورای امنیت یا به قول «احمدی‌نژاد» کاغذپاره شماره ١٩٢٩، در خرداد ١٣٨٩ با حمایت تمام‌قد روس‌ها به تصویب رسید. در بند هشتم این قطعنامه آمده است: «شورای‌امنیت تصمیم می‌گیرد که همه کشورها باید مانع از تامین و فروش مستقیم و غیرمستقیم هرگونه تانک‌های جنگی، ماشین‌های جنگی زرهی، سیستم‌های دارای کالیبر سنگین، هواپیماهای جنگی، بالگردهای تهاجمی، ناوها، موشک‌ها یا سیستم‌های موشکی که در زمره سلاح‌های متعارف [غیرهسته‌ای] ثبت‌شده در سازمان‌ملل هستند، به ایران شوند.»
بندی برای بندبازان
بند هشتم قطعنامه ١٩٢٩ بهترین بهانه را برای روس‌ها دست‌و‌پا کرد تا دیگر رسما از اجرای تعهدات خود سر باز زنند. پس از آن بود که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که در مساله تحویل سیستم‌های پدافند موشکی اس-٣٠٠ به ایران، روسیه قطعا مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران را رعایت خواهد کرد. شهریور همان سال رییس‌جمهور «مدودف» فرمان فسخ یک‌طرفه این قرارداد را صادر کرد. بعد از این اقدامات روس‌ها، این موضوع به مناقشه‌ای بین دو طرف تبدیل شد. ایران به دادگاه‌های بین‌المللی شکایت برد که روس‌ها پول را گرفته‌اند و تعهد را انجام نداده‌اند. به دنبال شکایت ایران بود که سفیر وقت ایران در «مسکو» بهمن ماه ١٣٩٠ اعلام کرد که روسیه پیش پرداخت و سود پیش‌پرداخت را به خاطر تحویل‌ندادن این سیستم‌ها به ایران برگردانده است. همان زمان‌ها بود که مدیر کل شرکت «روس آبورون اکسپورت» که مسوولیت صادرات این سپرها را به ایران داشته، از بازگرداندن ١٦٧میلیون‌دلار پیش پرداخت ایران خبر داد. اما این موضوع ایران را راضی نکرد. وزارت دفاع ایران از مسکو شکایت کرد که دادگاه رسیدگی‌کننده به پرونده شکایت ایران از روسیه به دلیل فسخ قرارداد سامانه موشکی اس-٣٠٠، روسیه را به پرداخت چهارمیلیارددلار محکوم کرده است.
آنتی - ٢٥٠٠ به جای اس - ٣٠٠
حالا پس از گذشت هفت‌سال از این قرارداد و چهارسال پس از فسخ آن، هنوز تکلیف این قرارداد معلوم نیست. برخی مقامات روس پیشنهاد مصالحه می‌دهند، برخی دیگر هم پیشنهاد می‌کنند به جای اس-٣٠٠، «آنتی ٢٥٠٠» را در اختیار ایران قرار دهند اما ایران راضی نیست. «ظریف» در سفری به مسکو گفته که تهران تمایلی ندارد به جای سامانه اس-٣٠٠ از روسیه سامانه آنتی-٢٥٠٠ دریافت کند. پس از بدقولی روس‌ها، ایران اقدام به تولید نمونه ایرانی این سامانه به نام «باور ٣٢٧» کرد.
هرچند روس‌ها از ارایه اس-٣٠٠ به ایران سر باز می‌زنند، اما روس‌ها، برای ارسال این سپرها به سوریه اصلا مضایقه نمی‌کند. خرداد ماه ١٣٩٢، پس از اوج‌گیری بحران سوریه و زمزمه‌های حمله نظامی غرب به سرزمین «شام»، «بشار اسد» رییس‌جمهوری سوریه اعلام کرد که «سوریه نخستین محموله موشک‌های اس-٣٠٠ ضدهوایی روسی را دریافت کرده است و بقیه این محموله به زودی به سوریه می‌رسد.» «دیمیتری راگزین» نماینده روسیه در ناتو پیش از این اعلام کرده بود، مسکو برای اجرایی‌شدن قرارداد سیستم موشکی اس ـ ٣٠٠ با سوریه و تحویل این موشک‌ها اهتمام دارد.
بازمانده جنگ سرد
سامانه موشکی «اس-٣٠٠» یکی از سرسخت‌ترین سپرهای موشکی است. طبق آنچه در مشخصات سایت سازنده این سامانه آمده، این موشک‌ها توانایی رهگیری بیش از صد هدف و درگیری با بیش از ١٢ هدف را به طور همزمان دارد. این سیستم، ویژه دفاع از موسسات صنعتی، نهادهای دولتی، پایگاه‌های نظامی و مقرهای فرماندهی در برابر حملات هوایی و فضایی دشمن هستند. اس-٣٠٠ همچنین قادر به نابودسازی اهداف بالستیک بوده و از قابلیت حمله به اهداف زمینی نیز برخوردار است. حداکثر برد آن ٢٠٠ کیلومتر است. مهم‌ترین ویژگی این سامانه آماده‌شدن در پنج‌دقیقه است. اس-۳۰۰ شباهت زیادی با سامانه پدافندی آمریکایی ام‌آی‌ام-۱۰۴ پاتریوت دارد.
سامانه موشکی اس-٣٠٠ نخستین بار در سال ١٩٧٩ بود که طراحی شد؛ یعنی در گرماگرم جنگ سرد. این سامانه خانواده‌ای بزرگ دارد. اس-٣٠٠ (V)، اس-٣٠٠ (P)، اس-٣٠٠ (F) از جمله بزرگان خاندان اس-٣٠٠ هستند. این سه بزرگ خاندان اس-٣٠٠، مجموعا ٢٤ زیر شاخه دارند. مسوولیت طراحی این سپر موشکی، بر عهده شرکت روسی «آلماز آنتی» است که هر قسمت از این سامانه، شامل طراحی اصلی، طراحی رادارها، طراحی موشک‌ها و طراحی‌های جدید بر عهده یکی از شرکت‌های اقماری «آلماز انتی» است. اکثر دارندگان این سامانه دفاعی، از جمله کشورهای بلوک شرق هستند. الجزایر، ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، بلغارستان، چین، یونان، قزاقستان، اوکراین، ونزوئلا، ویتنام و مصر از جمله کشورهایی هستند که این سامانه را در اختیار دارند. همچنین در دوران جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی آن زمان، «آلمان شرقی» و «چکسلواکی» نیز به این سپر موشکی مجهز بودند.
منبع: روزنامه شرق
آخرین اخبار
